پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
ماکیاولی در عصر ارتباطات
نیکولو برناردو ماکیاولی ۱۵۲۷-۱۴۶۹ اندیشمند و هنرمند عهد رنسانس ایتالیا و نویسنده کتاب گرانسنگ <شهریار> و <گفتارها>، در بررسی اندیشه سیاسی غرب به مثابه یک نقطهعطف مورد ارزیابی واقع میشود. ماکیاولی، نخستین متفکری است که سیاست مدرن را در تضاد با سنت اخلاقی - مذهبی بنیان نهاد. به بیان دیگر، مساله کسب و حفظ قدرت از زمان ماکیاولی بدینسو، به مساله مرکزی و بنیادین سیاست تبدیل شده است. از منظر او، دانش با سیاست در پیوندی تنگاتنگ و محکم است. او در <شهریار>، اصل <حفظ خود> دولت را به هر قیمت، مورد توجه و تامل قرار میدهد. ماکیاولی برخلاف افلاطون و ارسطو که اخلاق را بر سیاست مقدم میدانستند اخلاق را به چارچوب سیاست آورد و تصریح کرد، این دولت نیست که بر بنیاد اخلاق شکل میگیرد، بلکه اخلاق است که در درون دولت سامان مییابد. بهطور خلاصه، چکیده نظریه سیاسی ماکیاولی - بهویژه در <شهریار> و <گفتارها-> چیزی نیست جز اینکه: <چگونه قدرت را بهدست آوریم؟ چگونه قدرت را حفظ کنیم؟ و چگونه قدرت را از دست میدهیم؟>
به اجمال، کسب و حفظ <قدرت( >حکومت) از زمان ماکیاولی بدینسو، موضوع مرکزی و بنیادین سیاست بوده است. گو اینکه اندیشمندان دیگری، به سیاست و قدرت از زاویهای متفاوت نگریستهاند (همچون میشل فوکو، که قدرت را متکثر و توزیع شده در تمامی سطوح جامعه میداند؛ یاهانا آرنت و یورگنهابرماس، که از منظری متفاوت با ماکیاولی، و بعدتر، توماسهابز، به سیاست مینگرند و آن را در <عرصه عمومی> نیز توضیح میدهند؛ و دیگران، که رویکرد جملگی آنان در پیوند با بحث این یادداشت نیست.) دنیای واقعی سیاست - از منظر ماکیاولیایی- چنانکه شاهدیم خود را در جنگ نابرابر اسرائیل با حماس و هجوم بیپروا و غیرانسانی به غزه، صورتبندی میکند؛ و از منظری دیگر (آرنتی-هابرماسی) با شکلگیری اعتراضها در سطح <افکار عمومی> جهان، موجب توقف هجوم، و ممانعت از ادامه فاجعه میشود.
ماکیاولی البته قریب به پنج سده است که بر این جهان، چشم بسته است. او شاهد تحولات عظیم و بس شگرف در ارتباطات نیست؛ اما آنانی که سیاست را از منظری ماکیاولیایی برای خود تعریف کردهاند، آموزههای او را درخصوص <کسب و حفظ قدرت( >در بخش عریان و عمده آن: حکومت) و نیز مقابله با عوامل تهدیدکننده قدرت خویش، همچنان بهکار میبندند. کنترل رسانهها و ممانعت از آگاهیبخشی رسانههای آزاد و مستقل، یا برخورد با منتقدان و جلوگیری از اقدام موثر ابزارهای نقد و بیان انتقاد یکی از مهمترین کوششهای صاحبان قدرت، در جوامع توسعهنیافته است. حاکمان و برخوردارشدگان از ابزارها و امکانات قدرت در حکومت، بیتوجه به <منافع ملی> و بدون عنایت به تحقق حقوق مدنی و اساسی شهروندان، تنها دغدعه تداوم حضور خویش در ساخت قدرت را دارند و حذف کردن و منفعل و منکوبساختن منتقدان را اصلی مفروض گرفتهاند.
<افکار عمومی> برای آنها مفهومی فاقد اهمیت است؛ حداکثر آنکه با ابزارهای رسانهای خود و با تحریف حقیقت، اطلاعات ناصحیح و دادههای دروغین را در جامعه، تکثیر و توزیع میکنند. بدیهی است که لایههایی از جامعه را از این اطلاعرسانی نادرست، دچار آسیب خواهند ساخت؛ اما در میانمدت و درازمدت، بهخصوص با توجه به امکانات ارتباطی در جهان مدرن، حقیقت به سرعت رخ خواهد نمود. این همان نکته بسیار مهمی است که ایشان از آن غافل ماندهاند: در عصر ارتباطات و با تکنولوژی اطلاعات، امکان مسدود ساختن مطلق روند اطلاعرسانی، به شکل قابل توجهی، منتفی شده است. اینچنین، حتی اگر روزنامهای توقیف شود، پایگاههای اینترنتی و شبکههای ماهوارهای و امکانات ارتباطات جدید، ادامه حیات <روزنامهنگار> و منتقد و تحلیلگر را میسر میسازند؛ یا اگر برای ساعتی، امکان ارسال گسترده <پیامک> معنادار به <یک برنامه محبوب>، با اعمال <سختافزاری قدرت>، منتفی میشود، <همه> با بهرهجستن از ابزارهای متنوع و مدرن ارتباطات و فناوری جدید اطلاعات، درمییابند که <ماجرا> چیست و <مشکل> از کجا و از کدام <نگاه> برمیخیزد. افسوس که صاحب آن قدرت سخت در کشورهای توسعهنیافته، تنها منافع کوتاهمدت خویش را در نظر دارند و بویی از اندیشههای ماکیاولی به مشامشان خورده است؛ آنان نه آموزههای دیگر اندیشمندان و بازخوانی مفاهیم سیاسی را در دستورکار خود قرار دادهاند و نهحتی به تجربههای متعدد و گوناگون در جهان (دیروز و امروز) نگاهی میافکنند. چنین است که از نقش موثر <افکار عمومی> غافل میمانند و نسبت به افزایش شکاف <ملت- دولت> سهلانگاری پرهزینه نشان میدهند. و این همه در حالی بهوقوع میپیوندد که بیش از پیش نقش مطبوعات و رسانههای آزاد و مستقل، به مثابه رکن چهارم دموکراسی، آشکار شده است و شبکههای ماهوارهای و امکانات ارتباطاتی (نظیر اینترنت و تلفن همراه)، جهان را هر لحظه، <نو> میکنند. رویکرد ماکیاولیایی به سیاست، هر روز بیثمرتر میشود.
مرتضی کاظمیان
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید بلیط هواپیما
ایران رژیم صهیونیستی آمریکا روز معلم رهبر انقلاب معلمان بابک زنجانی مجلس شورای اسلامی مجلس خلیج فارس دولت دولت سیزدهم
تهران زلزله آتش سوزی شهرداری تهران پلیس آموزش و پرورش قوه قضاییه سیل بارش باران فضای مجازی سلامت سازمان هواشناسی
قیمت خودرو بازار خودرو خودرو قیمت دلار قیمت طلا دلار بانک مرکزی ایران خودرو سایپا کارگران تورم قیمت
فیلم سینمایی مسعود اسکویی تلویزیون رضا عطاران سریال سینمای ایران سینما رسانه ملی دفاع مقدس فیلم
دانشگاه علوم پزشکی انتخاب رشته مکزیک
فلسطین غزه جنگ غزه اسرائیل حماس روسیه چین نوار غزه ترکیه عربستان یمن اوکراین
پرسپولیس فوتبال استقلال سپاهان تراکتور باشگاه استقلال لیگ برتر ایران رئال مادرید لیگ قهرمانان اروپا بایرن مونیخ لیگ برتر باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی همراه اول دبی اینستاگرام اپل گوگل تبلیغات وزیر ارتباطات ناسا
خواب فشار خون کاهش وزن دیابت بیماری قلبی ویتامین کبد چرب قهوه