خانه تکانی به شرط سلامت

چگونه عوارض خانه تکانی را به حداقل برسانیم

طبق یک رسم قدیمی ‌و کهن و البته گاهی خطرزای آخر سال، همه مشغول پاکسازی دیوارها، شیشه‌ها و اشیای داخل منزل می‌شوند...

داشتن خانه‌ای تمیز در ایام نوروز کار چندان دشواری نیست ولی قبل از شروع لازم است به گوشه‌ای از اتفاق‌های ناگوار در خانه‌تکانی‌های شب عید که هر ساله برای هموطنانمان رخ می‌دهد و باعث می‌شود نوروزشان چندان دلپذیر و باشکوه نباشد، اشاره کنیم تا شاید امسال از وقوع حوادث این چنینی جلوگیری شود.

با رعایت اصول ایمنی و توجه به توصیه‌های ساده اما کلیدی می‌توان خطرهای خانه‌تکانی را به حداقل کاهش داد. خانه‌تکانی غیراصولی و بی‌دقت پیامد‌های زیاد و گاه خطرناکی دارد و آسیب‌هایی به اعضای مختلف بدن می‌رساند.

● عوارض اسکلتی - عضلانی

بیشترین مراجعان به اورژانس در روزهای پایانی سال در اثر سقوط از نردبان یا چهارپایه دچار آسیب به ستون‌فقرات یا شکستگی دست و پا می‌شوند. در این میان خطرناک‌ترین آسیب‌ها به مهره‌های گردن، کمر و سینه‌ای ستون‌فقرات وارد می‌شود و مصدومان در صورت داشتن هوشیاری، اغلب از درد قسمتی از ستون‌فقرات شکایت می‌کنند. حرکت دادن این گروه از مصدومان خطرناک است زیرا یک حرکت اشتباه ممکن‌است به قطع نخاع و از دست رفتن توان حرکتی بیمار بینجامد بنابراین این کار حتما باید به وسیله امدادگران انجام شود. آسیب دیگر، شکستگی استخوان‌های بلند و استخوان‌های مچ دست و پاست. در این موارد لازم است با بستن آتل یا ۲ چوب بلند، عضو آسیب‌دیده را بی‌حرکت نگه‌داشت و مصدوم را به بیمارستان رساند. برای جلوگیری از بروز حوادث این چنینی، به‌هیچ‌وجه نباید از وسایل غیرایمن مانند جعبه یا نردبان‌های لغزان برای تمیز کردن قسمت‌های بالایی دیوارها، کابینت‌ها و... استفاده کرد. بیمارانی که دارو‌های خواب‌آور یا آرام‌بخش مصرف می‌کنند و معتادان به الکل و مواد مخدر و کسانی که ترس از ارتفاع دارند نیز بهتر است این کار را به افراد مسلط‌تر بسپارند.

نوع دیگر آسیب‌دیدگی‌های جسمی، ابتلا به مشکلات دیسک کمر در اثر بلند کردن اجسام سنگین است. برخی ترجیح می‌دهند به جای کمک گرفتن از اعضای خانواده به‌تنهایی اشیای سنگین را بلند کنند در صورتی که این کار ممکن است باعث ابتلا به دیسک کمر شود که تا پایان عمر با فرد باقی می‌ماند. بهتر است هنگام جابجایی اجسام، کمر را صاف نگه‌ دارید و زانوها را خم کنید به طوری که وزن بدن روی زانو‌ها بیفتد. حالتی مانند زمانی که وزنه‌برداران وزنه را بلند می‌کنند.

● عوارض ریوی

مواد شوینده‌ ترکیب اسیدی یا قلیایی دارند و گاهی خانم‌ها برای پاکیزگی بیشتر سطوح حمام یا دستشویی این مواد را با جوهرنمک یا سفیدکننده مخلوط می‌کنند ولی با این کار به علت ایجاد فعل و انفعالات شیمیایی، گاز سمی‌ای ‌به نام کلر ایجاد می‌شود که مسموم‌کننده و خطرناک است و اگر یک فرد سالمند یا بیماری که دچار مشکلات ریوی (آسم و برونشیت) و قلبی است، در معرض آن قرار گیرد، حتی ممکن است جان خود را از دست بدهد. استنشاق گاز کلر باعث تحریک راه‌های هوایی می‌شود و علایمی ‌مانند سرفه، خس‌خس سینه و تنگی‌نفس ایجاد می‌کند. این ۲ ماده نباید با هم مخلوط شوند و هنگام استفاده از همه مواد شوینده باید از ماسک محافظ استفاده کرد و جریان هوا در محیط برقرار باشد.

● عوارض گوارشی

ریختن مواد شوینده در بطری یا داخل لیوان و نگهداری آن در آشپزخانه و در دسترس نیز خطرناک است و ممکن است کودکان و حتی بزرگسالان به اشتباه آنها را بنوشند. با خوردن محلول، دستگاه گوارش (مری و معده) دچار التهاب و سوختگی می‌شود و گاهی به سوراخ شدن این اعضا می‌انجامد. هرگز نباید فردی را که دچار این نوع مسمومیت شده وادار به استفراغ کرد زیرا برگشت دوباره ماده اسیدی یا قلیایی، آسیب را شدیدتر می‌کند. خوردن مواد صابونی هم باعث اسهال می‌شود. با توجه به این نکته‌ها، مواد شوینده حتما باید در ظرف‌های خودشان و ظروف برچسب‌دار نگهداری شوند و در صورت بروز حادثه بلافاصله مصدوم را به بیمارستان رساند.

● عوارض عروقی

ممکن است در اثر شکستگی شیشه، برخورد با اجسام نوک تیز یا سقوط از ارتفاع پارگی و بریدگی روی پوست ایجاد شود. خونریزی‌هایی که شدت کمی ‌دارند به‌راحتی و با چسب زخم کنترل می‌شوند ولی وقتی عمق شکاف یا برش ایجاد شده زیاد و عروق اصلی دچار آسیب باشند، مهار و قطع خونریزی به‌راحتی میسر نخواهد بود.

در مواجهه با چنین رخدادی حتما باید خونسردی خود را حفظ کنید و سرعت عمل داشته باشید زیرا تاخیر می‌تواند به قیمت از دست دادن جان بیمار تمام شود. موثرترین روش برای جلوگیری از خونریزی، فشار مستقیم روی محل است و عضو آسیب‌دیده را باید بالاتر از سطح بدن نگه‌داشت و یک گاز استریل یا یک پارچه تمیز روی محل خونریزی قرار داد و بر آن فشار آورد تا خونریزی قطع شود. اگر گاز یا پارچه خونی شد، گاز استریل بعدی را روی همان گاز استریل قبلی قرار دهید. جدا کردن گاز استریل اول باعث کنده شدن لخته‌ها و خونریزی مجدد می‌شود.

● برق‌گرفتگی

تماس با برق شهری یا همان ۲۲۰ ولت، خطرناک و کشنده است. علایم برق‌گرفتگی می‌تواند از سوختگی مختصر تا شدید پوست و آسیب به قلب باشد. ورود برق به بدن باعث بی‌نظمی ‌در ضربان قلب و گاهی ایست قلبی می‌شود. البته مغز، عضلات و احشای بدن نیز آسیب می‌بینند. برق‌گرفتگی در این ایام معمولا هنگام شستن آشپز‌خانه و ورود جریان آب به داخل پریز یا وسایل برقی و گاهی تعمیرات و سیم‌‌کشی به وسیله افراد غیرحرفه‌ای است. در مواجهه با فردی که دچار برق‌گرفتگی شده، باید برق‌ قطع و مصدوم با یک چوب یا هر ماده خشک و پلاستیکی عایق، از منبع برق جدا شود. در مصدومانی که در اثر برق‌گرفتگی از ارتفاع پرتاب شده‌اند، احتمال آسیب به مهره‌های گردنی و کمری و فلج اندام‌ها وجود دارد و حرکت دادن آنها باید با احتیاط انجام شود.

دکتر افشین امین

متخصص طب اورژانس و عضو هیات علمی‌ دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی