زردی و یرقان بارداری

کبد و کیسه صفرا مثل سایر اندام‌ها در دوران بارداری تغییراتی می‌کنند. این تغییرات ناشی از تغییرات هورمونی به علت بارداری است.
در زمان بارداری برخی آنزیم‌های کبدی کم و برخی …

کبد و کیسه صفرا مثل سایر اندام‌ها در دوران بارداری تغییراتی می‌کنند. این تغییرات ناشی از تغییرات هورمونی به علت بارداری است.

در زمان بارداری برخی آنزیم‌های کبدی کم و برخی زیادتر می‌ شود. هرچند این تغییرات منجر به ایجاد بیماری خاصی در مادر نمی‌شود، اما در بررسی آزمایشگاهی این تفاوت‌ها در خون مادران باردار مشاهده می‌گردد.

از بیماری‌های شایع کبدی در بارداری یرقان عودکننده بارداری یا زردی بارداری است که در اثر تغییرات هورمونی میزان اسیدهای صفراوی در خون افزایش یافته و منجر به خارش شدید می‌گردد. این خارش به خصوص در کف پاها رخ می‌دهد اما می‌تواند در تمام بدن حس شود. به دنبال آن زردی به علت افزایش بیلی‌روبین خون رخ می‌دهد. بیماری اغلب در ۳ ماهه آخر بارداری و بخصوص در کسانی که چند قلو باردار هستند رخ می‌دهد. این بیماری زمینه ارثی و ژنتیکی دارد و گاه در افرادی که داروهای خاصی مصرف می‌کنند، دیده می‌شود. جهت تشخیص این بیماری از بیماری‌های دیگری مثل پره اکلامپسی، هپاتیت یا بیماری‌های پوستی شایع در بارداری که با خارش همراه هستند، باید از آزمایش‌های خونی مثل بررسی آنزیم‌های کبدی و کلسترول استفاده کرد. پس از تشخیص از داروهایی برای کاهش خارش پوستی استفاده می‌شود، اما مهم‌تر آن که این مادران در اواخر بارداری باید تحت نظارت شدید باشند چون احتمال زایمان زودرس و مرگ جنین و دفع مکونیوم (مدفوع جنین) در مایع آمنیوتیک، در این افراد بیشتر است و در اولین فرصتی که جنین رسیده شد باید اقدام به زایمان کرد تا از این عوارض جلوگیری شود. پس از زایمان، بیماری و زردی و خارش ناشی از آن از بین می‌رود اما احتمال عود در حاملگی بعدی وجود دارد. همین طور احتمال بروز بیماری با مصرف قرص‌های جلوگیری از بارداری حاوی استروژن وجود دارد.

از دیگر بیماری‌های کبدی معروف هپاتیت (یرقان) است که از طریق ویروس‌های متفاوتی ایجاد می‌شود مثل ویروس A، B، C، D و E که در مورد بیماری حاد علائم همگی شبیه هم هستند اما درمورد عواقب بیماری و مزمن شدن آن و روش‌های پیشگیری با هم متفاوتند.بیماری هپاتیت ویروسی حاد با علائم تهوع و استفراغ و بی‌حالی و بی‌اشتهایی و درد بدن آغاز می‌شود و در مواردی با تب نیز همراه است. پس از یکی‌دو هفته این علائم کاهش یافته ولی زردی آغاز می‌شود و تغییرات آزمایشگاهی در آنزیم‌های کبدی رخ می‌دهد. در موارد شدید علائم دیگری مثل خونریزی و اختلالات مغزی و تغییرات آزمایشگاهی مربوطه رخ می‌دهد که در این شرایط بیمار باید در بیمارستان بستری شود. به هر حال در شرایط حاد بیماری باید مراقب انتقال از طریق ترشحات بیمار باشیم. یعنی نباید با ملحفه و لباس و حوله بیمار تماس مستقیم داشت. همین طور ترشحات دهان و واژن و خون بیمار قابلیت انتقال بیماری را دارند و باید از آنها پرهیز کرد. در دوران بارداری هم مراقبت‌ها به همین شکل است.

دکتر ثریا عالمی

جراح و متخصص بیماری‌های زنان و زایمان