صرف غذا با قاشق و چنگال

برای نخستین بار قاشق و چنگال به‌عنوان یک وسیله غذاخوری توسط بیزانس‌ها در سده دهم میلادی معمول شد. اما قرن‌ها زمان برد تا اروپاییان به قاشق و چنگال که واعظان فرنگی آن را وسیله‌ای …

برای نخستین بار قاشق و چنگال به‌عنوان یک وسیله غذاخوری توسط بیزانس‌ها در سده دهم میلادی معمول شد. اما قرن‌ها زمان برد تا اروپاییان به قاشق و چنگال که واعظان فرنگی آن را وسیله‌ای شریرانه و هدیه شیطانی می‌دانستند، عادت کنند و بر سر سفره‌های ثروتمندان و اعیان اروپا جا باز کند. با این حال مشهور است که برخی از پادشاهان از جمله الیزابت اول در انگلستان و لویی چهاردهم در فرانسه همچنان با دست غذا می‌خوردند.

اما ورود قاشق و چنگال، این دو ابزار فرنگی به تهران به ۱۳۰ سال گذشته باز می‌گردد. مسافرت‌های پی‌درپی ناصرالدین‌شاه به فرنگستان باعث شده بود تا او برای مردم وطنش سوغات‌های ویژه‌ای از کالسکه و ماشین‌دودی گرفته تا ساختن بناهای مرتفع و آمفی‌تئاتر به سبک و اسلوب مغرب‌زمین را به ارمغان ‌آورد و این بار یکی از کالاهایی که شاه از کلاه جادویی‌اش بعد از سفرش از اروپا برای دارالخلافه‌نشینان رو کرد، قاشق و چنگال بود. طبق خاطرات گردشگران فرنگی، برای نخستین بار سپهسالار صدراعظم ناصرالدین‌شاه که با نحوه غذا خوردن فرنگی‌ها آشنایی داشت، پیش از سفر شاه به فرنگ به وی آداب غذا خوردن با قاشق و چنگال را آموزش داد اما نقل است در همان سفر که ناپلئون سوم با قاشق و چنگال و ناصرالدین‌شاه با دست غذا می‌خوردند این موضوع که طرز غذا خوردن کدام‌یک از آنها صحیح است به یک بحث داغ تبدیل شد.

پس از بازگشت شاه به وطن، وی شروع به استفاده از قاشق و چنگال کرد و به دنبال آن درباریان، رجال، اعیان و اشراف به مصرف‌کنندگان چنگال و قاشق پیوستند و این دو ابزار به تدریج وارد بازار‌ها و بساط دست‌فروشان تهرانی شد. تهرانیان نیز کم‌کم این نوع طرز غذا خوردن را یاد گرفته و قاشق و چنگال را وارد سفره‌خانه‌های خود کردند و طولی نکشید که قضیه جنبه عمومی پیدا کرد. با این حال جماعت زیادی از تهران‌نشینان همچنان به سنت‌های گذشته خود پایبند بودند و صرف غذا با دست را بر استفاده از قاشق و چنگال ترجیح می‌دادند.