سینمای کودک دیگر فیلم به یادماندنی ندارد

هرچند این سایه با کمرنگ شدن سینمای ویژه کودک و نوجوان این روزها رو به ضعف است و شاید اگر همین کورسوی جشنواره و پروانه ها نباشند, همین سینمای نیمه جان کودک و نوجوان را هم نداریم نه, قرار نیست غرولند کنیم

بار دیگر پروانه ها پرواز خودشان را آغاز کردند؛ پروازی همراه با سینمای کودک و نوجوان که از ۲۲ سال پیش آغاز شده و سایه بال های رنگی شان را مدتی در تهران و مدت دیگری در اصفهان پهن کردند و دو سالی است که روی قله الوند جا خوش کرده اند.

هرچند این سایه با کمرنگ شدن سینمای ویژه کودک و نوجوان این روزها رو به ضعف است و شاید اگر همین کورسوی جشنواره و پروانه ها نباشند، همین سینمای نیمه جان کودک و نوجوان را هم نداریم. نه، قرار نیست غرولند کنیم .اما همه می دانیم سینمای کودک و نوجوان ایران که روزی یکی از پرافتخارترین گونه های سینمایی ایران بود و به همت سینماگرانش جوایز زیادی را برای سینمای ایران به همراه داشت این روزها مهجور مانده است و هیچ نشانی از روزهای طلایی خود ندارد. سینمایی که روزی بیشترین مخاطب را به خود جلب کرد و آن قدر مهم بود که یک جشنواره مستقل بین المللی را به وجود آورد، امروز در میان گونه های دیگر سینمایی گم شده و چند سالی است که کودکان حسرت دیدن یک فیلم خوب و ویژه خود را روی پرده نقره ای می کشند. مگر نه اینکه فیلم هایی مانند کلید، ماهی، بادکنک سفید، خانه دوست کجاست؟، شهر موش ها، کلاه قرمزی و... در همین ژانر ساخته شدند و افتخارآفرین بودند؟ سینمای کودک و نوجوان ما سال هاست از دوران طلایی خود فاصله گرفته و نگاه آسیب شناسانه هم نتوانسته چرایی این رکود را به طور جدی ردیابی کند.

باید قبول کنیم که سینمای کودک ما دیگر فیلم خاطره انگیزی ندارد. هنوز در خاطر بسیاری از ما هست که در روزگاری نه چندان دور این سینمای کودک و نوجوان آن قدر فعال بود که سالن هایی ویژه خود داشت که در طول سال به نمایش آثار کودک و نوجوان اختصاص داشت و هیچ گاه هم کمبودی از نظر تولید فیلم نداشت. هنوز یادمان هست که فاصله میان سال ۱۳۶۳ (یعنی سالی که شهر موش ها ساخته شد) تا سال ۱۳۸۱ که کلاه قرمزی و سروناز بر پرده نقره ای رفت، برخی فیلم های کودک و نوجوان جزء پرفروش ترین فیلم های سینمای ایران بودند. فیلم هایی که مانند شهر موش ها، گلنار، دزد عروسک ها، سفر جادویی، کلاه قرمزی و پسرخاله، خواهران غریب، کلاه قرمزی و سروناز که برای کودکان بودند و فیلم هایی مانند پرنده کوچک خوشبختی و دو نیمه سیب که با موضوعاتی مرتبط با کودکان ساخته شدند. هنوز هم در میان فیلم هایی که در شبکه های خانگی به فروش می رسند، این فیلم ها همچنان طرفدار دارد و کودکان نسل جدید که چشم شان به دیدن آثار چندبعدی دریم ورکز و والت دیسنی و پیکسار عادت کرده با کپل و کلاه قرمزی و گلنار گریه و خنده می کند. یادمان هست که «شهر موش ها »همزمان با «عقاب ها» ساخته ساموئل خاچیکیان بر پرده رفت که هنوز هم جزء فیلم های پرفروش سینمای ایران است. «گلنار » فیلمی که در بحبوحه موشک باران ساخته شد در آن روزهای سختی که ترس از خطر احتمالی حمله موشکی بود، رکورد فروش را شکست.

از یادمان نمی رود که سفر جادویی ساخته ابوالحسن داوودی رقیبی فیلم «عروس » شد که با ستاره سازی در نوع خود یک نوآوری در سینمای ایران بود و رکوردی فراموش نشدنی را در سینمای ایران به جای گذاشت، یا فیلم خواهران غریب که در کنار فیلم ساختارشکن لیلی با من است بر پرده رفت. راه دوری نمی رویم همین فیلم کلاه قرمزی و سروناز همزمان با فیلم نان و عشق و موتور هزار ساخته شد، پرفروش شد .

اما این روند درست از سال ۸۱ رو به ضعف گذاشت و می توان ادعا کرد که این روزها اگر همین جشنواره هم نباشد، همین چند فیلم هم نخواهند بود. با نگاهی به فیلم هایی که در این دوره یا دوره پیشین جشنواره (اگر جشنواره را یک محک جدی این گونه سینمایی بدانیم) می توان به این نکته تلخ رسید که چندین سال است در سینمای کودک و نوجوان ایران روح تازه ای دمیده نشده است.موضوع این جاست که بسیاری از فیلمسازان کودک و نوجوان در این سال ها بیشتر از اینکه دغدغه کودک و نوجوان داشته باشند و بخواهند برای کودکان فیلم بسازند به ساخت فیلم هایی درباره کودکان یا فیلم هایی با مضامین بسیار پیچیده مشغول هستند. در همین بیست و دومین جشنواره بین المللی فیلم کودک همدان ۹ فیلم بلند سینمایی ۳۵ میلی متری حضور دارند که در میان این ۹ فیلم هیچ کدام ویژه کودک و نوجوان نیستند و یکی دو اثر مانند هامون و دریا که می توان آن را به عنوان فیلم های ویژه نوجوانان (البته با اغماض) به شمار آورد، سایر فیلم ها با نگاهی بزرگسالانه و بیشتر درباره کودکان است نه برای کودکان؛ آثاری که عمدتاً آثار قابل توجهی نیست. نکته آخر اینکه پروانه ها هر سال به سمت سرزمین ما می آیند. اگر فیلم خوبی در حوزه کودک و نوجوان ساخته نمی شود، گناه آنها نیست اما حضورشان غنیمتی است برای اینکه از خودمان بپرسیم از سینمای کودک چه خبر؟