یک تیر و دو نشان

یوگا در سیستم عصبی تعادل ایجاد می کند یوگا باعث کم شدن تنش و استرس می شود, چرا که نوع ملایمی از تمرینات یوگا که با کنترل تنفس همراه است, به آرام کردن عمومی بدن کمک می کند بدن وسیله ای برای حمل روح و فکر ماست و در این زمینه یوگا کمک مؤثری است برای سالم نگاهداشتن جسم

زمانی‌که شاد هستیم و به‌قول معروف در ته دلمان قند آب می‌کنیم، تک‌تک اجزاء چهره فریاد می‌زنند که خوشحالیم و اگر روزی برحسب تصادف کشتی‌هایمان غرق شود! حتی اگر لبخند هم بزنیم، ارتباط تنگاتنگ بین جسم و روحمان، ساختگی بودن این نشاط و شادی را مشخص می‌کند. مرور تمام روزها و حوادث شاد و ناراحت‌کننده زندگی این واقعیت را تأیید می‌کنند که، جسم و روح تحت‌تأثیر یکدیگر هستند. بارها در فواید تمرینات بدنی چیزهائی شنیده‌ایم که باعث آرامش و سلامت جسم و روح انسان می‌شود و روح سالم را در بدن سالم جست‌وجو کرده‌ایم. یکی از مهمترین و مفیدترین روش‌هائی که تأکید زیاد بر واقعیت ارتباط این دو بعد وجودی انسان دارد تمرینات ”یوگا“ است. با استفاده از این تمرینات خود را آماده شاد زیستن می‌کنیم و آن را ابزاری در جهت افزایش صبر، استقامت، قدرت و انعطاف‌پذیری جسم و روح قرار می‌دهیم. ”یوگا“ از نظر لغوی به‌معنای اتحاد است. وحدت بین جسم و روح، وحدت بین خود و سایرین و اساساً اتحاد بین جنبه‌های مختلف زندگی. از آن به‌عنوان فلسفه، دانش، روش زندگی، ورزش و... یاد می‌شود و بسیاری از کسانی‌که به‌طور منظم به تمرینات آن می‌پردازند. ”یوگا“ را معجزه‌ای بزرگ می‌دانند. به‌نظر شما آنچه یوگا به دوستداران خود هدیه کرده است حاصل تجربیات نسل امروز یا سال‌ها و قرن‌ها قبل؟

● تاریخچه یوگا

آنچه از تاریخچه این علم خوب زیستن می‌دانیم بسیار کمتر از تحرکات بدنی و رویدادهای ورزشی است که تا به امروز در این ستون به آن پرداخته یا خواهیم پرداخت. علی‌رغم مطالعات زیادی که در این زمینه انجام شده است، باز هم اختلاف‌نظرهائی در این مورد به‌چشم می‌خورد.

در میان تمام اسناد موجود می‌توان به این نکته اشاره داشت که یوگای نخستین متعلق به ۵۰۰۰ سال قبل است و با شروع اولین تمدن‌های انسانی متولد شده است. یوگای اولیه و شامانیسم قدیم مشترکات زیادی داشته‌اند و هردوی آنها به شرایط و نیروهای مافوق انسانی توجه کرده‌اند. هدف شامانیسم استفاده از اندیشه‌های مذهبی در جهت درمان و بهبود وضعیت افراد اجتماع بوده و یوگای قدیم نیز تلاش می‌کرده است. نظم موجود در هستی را دریابد و سپس آن نظم را به زندگی شخصی افراد منتقل کند. پس از آن در دورانی یوگا به مسائل معنوی و روحانی بیشتر پرداخت و معتقدین به این شیوه به بهبود شخصیت و نجات و رستگاری خود با استفاده از این ابزار توجه داشتند.

نخستین شواهد باستان‌شناسی از وجود یوگا را می‌توان در مهرهای سنگی به‌دست آمده از حفاری‌های دره اینداس پیدا کرد. اشکال موجود بر این مهرهای سنگی، حرکات و طرز قرارگیری بدن را در حین تمرینات ”یوگا“ نشان می‌دهد. به همین خاطر نخستین جایگاه بروز یوگا را در داخل تمدن بزرگ و مهم اینداس ساراسواتی Indus-Sarasvati می‌دانند. این تمدن که در زمان خود بسیار مدرن و متفاوت بوده است، نام خود را از ۲ رود مهم اینداس و ساراسواتی گرفته است و به‌نظر می‌رسد مردم که در آن‌زمان به شیوه‌ای کاملاً منحصربه‌فرد ساختمان‌سازی و جاده‌سازی، سیستم فاضلاب و... داشته‌اند، با تمرینات جسمی ـ روحی نیز بیگانه نبوده‌اند! در میان متون قدیمی به این نکته پی می‌بریم که دین مردم ودائی (Vedas) به با تکنیک‌های قدیمی یوگا مأنوس بوده‌اند موجود در آن زمان ارتباط جسم و روح و هماهنگی بین آنها را بیان می‌کند.

● دوران‌های مختلف یوگا

یوگای اولیه در گذر و تحول به یوگای کنونی مراحل زیر را طی کرده است:

۱. Pre-classical yoga

۲. Classical yoga

۳. Post-classical yoga

۴. یوگای دهه‌های اخیر.

یکی از رهبران برجسته یوگای مدرن Himalayan swami sivavananda است. او که پزشکی هندی و از بزرگترین عرفای جهان بود. در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ مدارسی در آمریکا و اروپا تأسیس کرد و در کنار آن با نوشتن بیش از ۲۰۰ کتاب در زمینه فلسفه و یوگا، به ۵ اصل مهم در یوگا اشاره کرد.

۱ـ تمرینات و حرکات مناسب بدنی Asanas

۲ـ تنفس صحیح پرانایاما Pranayama

۳ـ آرامش و شل کردن صحیح بدن Savasana

۴ـ تغذیه مناسب Vegetarian

۵ـ اندیشه مثبت و تفکر درست dhyana

یوگا از دیروز تا به امروز از فرهنگ‌های زیادی عبور کرده است (از هندوئیسم و بودائیسم گرفته تا دنیای غرب کنونی) و در همین گذر فرهنگی به زبان‌هائی چون هندی، تبتی، بنگالی، سانسکریت و... نیز معرفی شده است و تا امروز که برای تمام زبان‌ها پیام واحد ”صلح“ را ارائه کرده است. همانطور که ذکر شد تمرینات یوگا متعلق به ۵۰۰۰ سال پیش است.

ریشه این تمرین که قدیمی‌ترین روش خودسازی با پرداختن به اصول ذکر شده است را می‌توان در هندوستان جست‌وجو کرد.

---