نگاهی به تحولات مهم منتهی به ۱۷ شهریور

افزایش نارضایتیهای مردمی, گسترش بحران و تنش داخلی که بی وقفه از آغاز ماه رمضان در سراسر کشور خود را نمایاند و پس از آتش سوزی سینما رکس آبادان شدت یافته بود, بار دیگر شاه و نخبگان رژیم را هراسان ساخت و به بازنگری در سیاست های موجود وادار کرد, تا با سازوکاری جدید آرامش را به کشور بازگردانند

افزایش نارضایتیهای مردمی، گسترش بحران و تنش داخلی که بی‏ وقفه از آغاز ماه رمضان در سراسر کشور خود را نمایاند و پس از آتش‏ سوزی سینما رکس آبادان شدت یافته بود، بار دیگر شاه و نخبگان رژیم را هراسان ساخت و به بازنگری در سیاست های موجود وادار کرد، تا با سازوکاری جدید آرامش را به کشور بازگردانند. زیرا مخالفتها با رژیم، اکنون از حد اعتراضات موردی درگذشته و خواستار سرنگونی نظام شاهنشاهی شده بودند. لذا شاه و مشاوران نزدیکش تصمیم گرفتند تا با استعفای آموزگار با یک رشته اقدامات و اصلاحات دموکراتیک، پشتیبانی ملی را، که اینک تصور می‏شد در حال از دست رفتن است، برای رژیم فراهم آورند. از همین رو، نخست‏وزیر جدید، جعفر شریف امامی، با شعار "دولت آشتی ملی‏" در ۵ شهریور۱۳۵۷ بر کرسی صدارت تکیه زد. ‏

هنوز ۱۵ روز از تشکیل دولت به اصطلاح آشتی ملی شریف امامی در رژیم جنایتکار پهلوی نگذشته بود که یکی از بزرگترین فجایع تاریخ ملت ایران با به شهادت رسیدن هزاران نفر در روز جمعه ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ رقم خورد. ‏

با گسترش دامنه انقلاب و تظاهرات ملت ایران در سال ۵۷ علیه رژیم منحوس پهلوی و پس از استعفای دولت جمشید آموزگار، جعفر شریف امامی که از سران ارشد فراماسونری در کشور بود از سوی محمد رضا شاه به قصد کنترل اوضاع کشور مامور تشکیل کابینه به اصطلاح آشتی ملی شد.شریف امامی این فرماسونر کهنه کار رژیم پهلوی که خیال می کرد با اقداماتی عوامفریبانه همچون تغییر تاریخ شاهنشاهی به شمسی، تعطیلی قمارخانه ها، آزادی برخی زندانیان سیاسی و ... می تواند چهره مخدوش خود را از ذهن ملت ایران پاک کند دوام حکومتش حتی به سه ماه هم نرسید.در ۱۷ شهریور ۵۷ زن و مرد با ایستادگی و مقاومت در میدان ژاله در برابر ظلم و ستم رژیم شاهنشاهی ایستادند و برگ سبزی از شجاعت و ایثار را به ارمغان آوردند.مردم انقلابی با ایمان و اعتقادی عمیق به حرکتی عظیم دست زدند و با روحی شهادت‌طلبانه قدم در راه سیدالشهدا(ع) گذاردند.رژیم شاهنشاهی با فشارهایی سعی در ناامیدی مردم و طرد آنها از صحنه مبارزه داشت که با حضور پررنگ مردم در میدان‌ها، امید رژیم به یاس منجر ‌شد. ‏

● نماز عیدفطر ۱۳ شهریور ۵۷ ‏

‏۱۳ شهریور ۵۷ که مصادف با عیدفطر بود هزاران نمازگزار به امامت شهید دکتر مفتح در تپه های قیطریه تهران نماز عید فطر را به جای آورند. انبوه نمازگزاران پس از پایان مراسم نماز به همراه مردمی که در طول مسیر به آنها پیوستند راهپیمایی بزرگی ترتیب دادند که تا آن روز سابقه نداشت.آرامش و نظم و سازماندهی تظاهرات طوری طراحی شده بود که رژیم توان مقابله و برخورد با آن را نداشت.این تظاهرات که تبلور خواسته های بحق ملت ایران بود باعث شد که تظاهرات به مراتب وسیع تر در ۱۶ شهریور شکل بگیرد. روحانیون‌ تهران‌ که‌ برگزاری‌ راهپیمایی‌ ۱۳ شهریور (عیدفطر) را تجربه‌ موفقی‌ ارزیابی‌ کردند، تصمیم‌ گرفتند بار دیگر در مقابل‌ حکومت‌شریف‌امامی‌ و به‌ منظور برائت‌ از وی‌، مانور قدرتی‌ را به‌ اجرا درآورند. به‌ گفته‌ شهیدمحلاتی‌، بعد از راهپیمایی‌ عید فطر به‌ این‌ نتیجه‌ رسیدیم‌ که‌ "این‌ کار باید با نظم‌ و ترتیبی‌ادامه‌ یابد، جلسه‌ای‌ گرفتیم‌ و از صبح‌ تا غروب‌ دور هم‌ بودیم‌ و تصمیم‌ گرفتیم‌ که‌ روزپنج‌شنبه‌ (۱۶ شهریور) راهپیمایی‌ بکنیم‌."‏

● ۱۶ شهریور و مطالبه ای به نام جمهوری اسلامی ‏

آیت‌الله بهشتی‌ در جامعه‌ روحانیت‌استدلال‌ کرد که‌ بعد از راهپیمایی‌ عید فطر "حالا که‌ مردم‌ آمدند نباید در این‌ حرکت‌مردمی‌ فترت‌ ایجاد شود، لذا از مردم‌ به‌ راهپیمایی‌ دعوت‌ شد." با این‌ حال‌، جامعه‌ روحانیت‌ و مراجع‌ و علما در این‌ تصمیم‌گیری‌ به‌ شدت‌ دچاراختلاف‌ نظر شدند. جامعه‌ روحانیت‌ تهران‌ دو دسته‌ شدند: عده‌ای‌ اعلام‌ کردند که‌ روز ۱۶ شهریور عزای‌ عمومی‌ و راهپیمایی‌ در سرتاسر کشور است‌ و عده‌ای‌ نیز با صدوراطلاعیه‌ای‌ اعلام‌ کردند فقط‌ عزای‌ عمومی‌ است‌ و به‌ خاطر ندادن‌ بهانه‌ دست‌ دشمن‌ از راهپیمایی‌ خودداری‌ می‌کنیم‌.‏

سه روز پس از تظاهرات نماز عیدفطر در شانزدهم شهریور بزرگترین راهپیمایی کشور شکل گرفت و در آن نزدیک به یک میلیون نفر فعالانه شرکت کردند.در این روز تظاهرکنندگان شعار معروف "استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی" که عصاره خواست های ملت بود سر دادند. این رویداد زنگ خطر سقوط زودهنگام دولت را به صدا درآورد چرا که مردم اکنون از نظام مطلوب خود سخن به میان آورده بودند.در پایان تظاهرات ۱۶ شهریور مردم وعده کردند که فردا آن روز یعنی ۱۷ شهریور به عنوان مبدا تظاهرات در میدان ژاله (شهدا) تجمع کنند.رژیم پهلوی که از روند تحولات کشور و تظاهرات عظیم ملت ایران به شدت وحشت زده و بیمناک شده بود برای مقابله با ناآرامی ها روبه گسترش شد بلافاصله در روز ۱۶ شهریور موضوع را در دستور کار شورای امنیت ملی قرارداد و جلسه ای تشکیل شد.پس از ساعت ها گفتگو و مذاکره مقرر گردید که روز ۱۷ شهریور در تهران و یازده شهر یعنی قم، تبریز، اصفهان، مشهد، شیراز، جهرم، کازرون، قزوین، کرج، اهواز و آبادان حکومت نظام اعلام و بلافاصله به اجرا گذاشته شود. ‏

● ۱۷ شهریور ۵۷ و سرانجام واقعه‏

سرانجام جمعه خونین فرا رسید. جمعیت معترض که از اولین ساعات صبح در میدان ژاله (شهدا) گرد آمده بودند با شعارهای انقلابی علیه رژیم به حرکت خود ادامه می دادند اما ناگهان توسط تانک ها، مسلسل ها و هلی کوپترهای رژیم از زمین و هوا هدف گلوله قرار گرفتند و به شهادت رسیدند.در این روز جوانان بسیاری شربت شهادت را نوشیدند و نهال انقلاب اسلامی را با خون خود آبیاری کردند.رژیم درحال فروپاشی پهلوی تعداد کل شهیدان ۱۷ شهریور را ۵۸ نفر و مجروحان این فاجعه انسانی را ۲۰۵ نفر اعلام کرد درحالی که تعداد شهدای این فاجعه عظیم تاریخ ملت ایران بیش از ۴ هزار تن بود.به هرحال فاجعه ۱۷ شهریور ۵۷ را می توان فجیع ترین جنایت علیه ملت ایران دانست که باعث شد شعارش معکوس سقوط رژیم جنایت کار پهلوی آغاز شود. ‏

● سخن آخر

هفدهم شهریور ماه ۵۷، یادآور قیام مردم مسلمان و انقلابی ایران به رهبری قائد عظیم الشان حضرت امام خمینی(ره) و کشتار بی رحمانه مردم توسط رژیم ستمشاهی پهلوی است.حکومت وابسته به آمریکای جنایتکار، با خیال واهی سرکوب و ایجاد رعب و وحشت و ادامه حیات ننگین خود، هزاران نفر از ملت غیور ایران را که برای استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی قیام کرده بودند، به خاک و خون کشیدند.

رژیم دست نشانده آمریکا، با این گونه جنایات ددمنشانه، تصور می کرد می تواند خللی در اراده پولادین عاشوراییان خمینی کبیر(ره) ایجاد نماید، اما عزم آنان را بیش از پیش در راه مقدس انقلاب استوار نمود و تا سرنگونی حکومت جائر و منحوس پهلوی و حاکمیت نظام عدالت گستر علوی و تحقق حکومت مردمسالاری دینی ادامه یافت.‏جوانان باید بدانند خون و ایثارگری‌های شهدا و جانبازان باعث پیروزی انقلاب اسلامی شد و در هر زمانی شهادت و شجاعت را سرلوحه برنامه‌های خود قرار دهند.جوانان باید با الگوگیری از قیام ۱۷ شهریور آزادگی، عطوفت، شهامت و آزادگی را در خود پرورش دهند تا بتوانند انقلاب اسلامی را به قیام امام زمان و پیروزی نهضت جهانی مهدی موعود(عج) متصل کنند.ملت ایران باید همواره فرهنگ شهید و شهادت را زنده نگه دارد که در صورت محو و نابودی گنجینه گرانبهای شهادت عواقب سنگینی ملت و کشور را تهدید می‌کند. ‏

حمید حسین زاده