اثرات ایمان در انطباق با محیط

اجتماع از افراد مختلف تشکیل شده و هر فرد رای و میلی خاص دارد که ممکن است مخالف با میل و آرزوی افراد دیگر باشد, اما دو طرف برای بقا نیازمند انطباق و انعطاف هستند که این امر با کمک دین و ایمان دینی بهتر به دست می آید

اجتماع از افراد مختلف تشکیل شده و هر فرد رای و میلی خاص دارد که ممکن است مخالف با میل و آرزوی افراد دیگر باشد، اما دو طرف برای بقا نیازمند انطباق و انعطاف هستند که این امر با کمک دین و ایمان دینی بهتر به دست می‌آید. ایمان امری است معنوی و حالتی روحی که جایگاه آن قلب آدمی است. یکی از اثرات ایمان، ایجاد تعادل و هماهنگی بین فرد و جامعه است. یک اصل در زیست شناسی وجود دارد که می‌گوید شرط ادامه حیات یک موجود زنده این است که محیط و شرایط محیط زندگی با وضع ساختمانی آن موجود زنده سازگار و منطبق باشد، اما اگر مخالف بود در این صورت اگر آن موجود زنده توانست در خود تغییراتی ایجاد کند یعنی اگر تدریجا تغییراتی مناسب با محیط در آن موجود زنده به وجود آمد و بین او و محیط سازگاری و انطباق پیدا شد آن موجود می‌تواند به حیات خود ادامه دهد و اما اگر چنین تغییرات مناسبی در او پیدا نشد و بین او و محیط سازگاری و انطباق به عمل نیامد آن موجود محکوم به فناست، زیرا او جزء است و عوامل و اوضاع محیط کل، او محاط است و آنها محیط، جزء تابع کل و محاط تابع محیط است.

بشر از لحاظ محیط طبیعی یعنی نقطه طبیعی زندگی، همین‌طور است. اگر در محیط غیر متناسبی قرار بگیرد از طرفی بدنش به طور خودکار به فعالیت می‌افتد تا او را با محیط، موافق و سازگار کند و از طرف دیگر او خودش سعی می‌کند با قوه ابتکار خود با عوامل محیط و طبیعت مبارزه و آنها را با خود منطبق کند.انسان علاوه بر محیط طبیعی، محیط اجتماعی هم دارد، باید با این محیط نیز منطبق باشد. عوامل اجتماعی عبارت است از سایر افراد با صفات و حالاتی که دارند و اعمالی که از آنها سر می‌زند و قوانین و مقررات و عادات و آدابی که بر آن اجتماع حکمفرماست.

شرایط زندگی خصوصی انسان در محیط اجتماعی عبارت است از میل‌ها و آرزوها و احتیاجات شخصی. این دو باید با یکدیگر منطبق شوند که باید انعطافی از اجتماع و انعطافی از فرد صورت بگیرد. انعطاف و انطباق اجتماع به این است که اجتماع عادل و حافظ منافع جمع باشد، بر محور مصالح جمع گردد نه بر محور منافع فرد. انطباق و انعطاف فرد عبارت است از رضا و تسلیم به مصالح جمع و گذشت از میل‌ها و هوسهای شخصی. در ابتدای امر به نظر می‌رسد هیچگونه انطباقی بین فرد و اجتماع نیست، زیرا اجتماع که از افراد مختلف تشکیل شده و هر فردی از خود رای و عقیده و میلی دارد مخالف با میل و عقیده و آرزوی فرد دیگر و بین آنها تضاد و ناسازگاری است. اما باید از دو طرف انعطافی پیدا شود تا انطباق به عمل آید. انعطاف به این است که جامعه برمحور مصالح جمع بگردد و فرد در ناحیه میل‌ها و آرزوهای خود رضایت بدهد به آرزوها و هدف های اجتماعی. دین عامل اصلی این تطابق است، زیرا دین است که به جامعه عدالت می‌دهد و به فرد رضا و تسلیم.یک خاصیت دیگر ایمان تسلط کامل بر نفس است. نباید چنین تصور کرد که مساله تسلط بر نفس یک مفهوم مذهبی است و فرع بر مذهب است. اگر مذهب نبود تسلط بر نفس هم لازم نیست.

این تصور باطل است. تسلط بر نفس مثل مفاهیم اخلاقی از قبیل استقامت و عدالت است که فرضا کسی به مذهب معتقد نباشد نمی‌تواند منکر آنها بشود. اینها فرع بر دین و مذهب نمی‌باشند و مذهب اینها را به وجود نیاورده بلکه مذهب اجرای اینها را بهتر تامین کرده است.یکی از صحنه‌ها و میدانهای نبرد در زندگی برای بشر که فرض است تسلط خود را بر آنجا مستقر کند، صحنه و میدان وجود خودش است.

یک متفکر مشهور می‌گوید انسان در برابر خود سه دشمن دارد و در سه جبهه مبارزه دارد؛ جبهه طبیعت،جبهه افراد دیگر و جبهه داخلی و نفسانی. در قسمت اول تا حد زیادی پیروز شده، بر عوامل سرما و گرما و بیماری‌ها و بلاها تا حدودی مسلط شده، هر چند هنوز بلاهایی مثل زلزله و بیماری‌هایی مثل سرطان هست که بشر نتوانسته برآنها فائق آید. مبارزه با افراد دیگر نیز ادامه داشته و دارد. از همه بالاتر مبارزه با نفس است.هر کس در داخل خود دچار یک کشمکش است. چیزی که قادر است انسان را بر طبیعت خود مسلط و آن را رام کند بدون شک «دین و ایمان» است.