چگونه فشار خون بگیریم؟

خونی که در رگ‌های بدن جاری است دارای فشار است. به این ترتیب همه ما دارای فشار خون هستیم.اما اگر این فشار از حد مشخصی بالاتر رود به آن بیماری فشار خون یا به عبارت صحیح‌‌تر پرفشاری …

خونی که در رگ‌های بدن جاری است دارای فشار است. به این ترتیب همه ما دارای فشار خون هستیم.اما اگر این فشار از حد مشخصی بالاتر رود به آن بیماری فشار خون یا به عبارت صحیح‌‌تر پرفشاری خون می‌گوییم.

اگرچه جریان خون در رگ‌ها به صورت مداوم است، ولی با هر ضربان قلب فشار خون بالا می‌رود (فشارخون سیستولی) و در بین ضربان‌ها فشار خون پایین می‌آید (فشار خون دیاستولی). به همین دلیل فشار خون را با دو عدد بیان می‌کنیم. برای اندازه‌گیری فشار خون یک تیوپ لاستیکی که کاف نامیده می‌شود را به دور بازو می‌بندیم و آن را با هوا پر می‌کنیم. کاف فشارسنج از یک سمت به یک دستگاه عقربه‌ای یا جیوه‌ای متصل است که سنجش فشار را انجام می‌دهد، وقتی فشار داخل تیوپ را بالا می‌بریم سرخرگ بازویی بسته و جریان خون قطع می‌شود.

وقتی تیوپ را اندکی خالی می‌کنیم، با کم شدن فشار کاف در یک لحظه اولین باریکه خون جریان می‌یابد که این معادل فشار سیستولی است. با کمتر شدن فشار داخل کاف در نهایت سرخرگ کاملا باز خواهد شد که این فشار معادل فشار دیاستولی است. سال‌ها تصور این بود که فشار دیاستولی مهم‌تر بوده و ارتباط بیشتری با خطرات قلبی و مغزی دارد، ولی بررسی‌های بیشتر و کامل‌تر در سال‌های اخیر نشان داده است که فشار خون سیستولی و دیاستولی هر دو اهمیت دارند و باید کنترل شوند.

واحد اندازه‌گیری فشار خون میلیمتر جیوه است و بر این اساس فشار خون طبیعی کمتر از ۱۲۰ و ۸۰ است. در عرف رایج فشار خون به سانتیمتر جیوه بیان می‌شود که در این صورت فشار خون طبیعی ۱۲ روی ۸ است. اگرچه واحد میلیمتر جیوه علمی‌تر است، ولی برای سهولت و فهم بهتر در این نوشتار از واحد سانتیمتر جیوه استفاده خواهد شد.

نکات مهمی درباره نحوه گرفتن فشار خون وجود دارند، ازجمله این که در بسیاری موارد به دلیل چاقی بازوبند فشارسنج به طور کامل دور بازو را نمی‌گیرد. به عبارت دیگر بازوبند برای بازو کوچک است. در این شرایط فشار خون به اشتباه بالاتر از واقعی نشان داده می‌شود. برای حل این مشکل باید از فشار‌سنج‌هایی با سایز بزرگ‌تر از معمول استفاده کرد.

نکته دوم این است که یک ساعت قبل از گرفتن فشار خون مصرف چای و قهوه و کشیدن سیگار ممنوع است، زیرا باعث بالا رفتن فشار خون می‌شود. همچنین بیمار باید حداقل ۱۵ دقیقه استراحت نماید و سپس فشار خون گرفته شود.

بیمار حتما باید بنشیند و تکیه دهد یا دراز بکشد و دستی که از آن فشار می‌گیریم باید روی سطح صاف تکیه کند.

برای ارزیابی صحیح فشار خون باید در شرایط مختلف و ساعات متفاوت شبانه‌روز اندازه‌گیری شود. اندازه‌گیری فشار خون در منزل بهترین راه برای رسیدن به این هدف است و به همین جهت آموزش روش صحیح گرفتن فشار خون به افراد جامعه از وظایف پزشکان است.

دکتر رضا کریمی

متخصص بیماری‌های داخلی