واپسین بازمانده جنگ سرد

کتاب «فیدل کاسترو, آخرین بازمانده جنگ سرد و چالش های درونی و بیرونی کوبا» درصدد است, ضمن آنکه به علت و انگیزه رهبران کوبا بر پایداری هایشان پی ببرد, دریابد که تا چه حد کوبا می تواند با توجه به کناره گیری موقت فیدل کاسترو از قدرت, پایداری نشان دهد

الزامات ناشی از جغرافیای سیاسی کوبا در زمینه تنظیم رفتار سیاسی این کشور پس از پیروزی انقلاب کمونیستی و سرنگونی رژیم متمایل به غرب باتیستا در سال ۱۹۵۹ به رهبری فیدل کاسترو در مواجهه با ایالات متحده امریکا همواره مهم ترین عامل در تعیین وضعیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کوبا بوده است.

به عقیده بسیاری از صاحبنظران سیاسی، فقدان دموکراسی بزرگترین نقیصه سیستم سیاسی کوبا طی چهار دهه حاکمیت دولت انقلابی فیدل کاسترو، که واپسین بازمانده جنگ سرد است، به شمار می رود. اگرچه اعتبار اخلاقی کاسترو در بین مردم امریکای لاتین و بعضاً کشورهای جهان سوم برگرفته از برخی اقدامات زیربنایی همچون ریشه کنی بی سوادی و توسعه سیستم بهداشت و درمان مردم کوباست.

با این وجود و با عنایت به دشمنی دیرینه ایالات متحده امریکا و فروپاشی شوروی با توجه به میزان وابستگی کوبا به آن بلوک این سوال به ذهن پژوهشگران امور کوبا متبادر شد که فیدل کاسترو و رژیم سیاسی کوبا تا چه زمانی قادر خواهد بود در مقابل مشکلات فزاینده داخلی دوام بیاورد؟

تلاش برای بقا پس از این تحولات عمیق، پاسخی علمی به این سوال است. به رغم این مشکلات، کوبا بر حفظ ساختار اقتصاد اشتراکی در قالب حاکمیت تمامیت طلب سیاسی اصرار ورزید.

جالب این است که مقاومت و اصرار کوبا در فضای سیاسی خاصی مطرح است که به طور ملموسی، سپهر اقتصادی و سیاسی جهانی به ترتیب به سوی اقتصاد بازار و مردم سالاری سیاسی پیش می رود. جالب تر اینکه، علاوه بر این فضای عمومی اقتصادی سیاسی، واشنگتن نیز نتوانسته با اعمال تحریم های خاص در تصمیم رهبران کوبا تغییری ایجاد کند.

کتاب «فیدل کاسترو، آخرین بازمانده جنگ سرد و چالش های درونی و بیرونی کوبا» درصدد است، ضمن آنکه به علت و انگیزه رهبران کوبا بر پایداری هایشان پی ببرد، دریابد که تا چه حد کوبا می تواند با توجه به کناره گیری موقت فیدل کاسترو از قدرت، پایداری نشان دهد. میزان هزینه ای که مردم کوبا در این پایداری نیز باید بپردازند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. البته این نکته مهم را نباید از نظر دور داشت که کاسترو پس از ۴۷ سال ناخواسته و برای نخستین بار به دلیل ضعف مزاجی و عمل جراحی، قدرت را در ۳۱ جولای ۲۰۰۶ آن هم به برادرش رائول کاسترو معاون و وزیر دفاع کابینه اش واگذار کرد.

کتاب حاضر سعی در شناسایی مولفه های مهم کاری و بیان فروض ناشی از این تحولات و فراز و نشیب های دوران حکومت کمونیستی فیدل کاسترو دارد و نویسنده این روند را در سرفصل های جداگانه ای تنظیم کرده است. در سرفصل اول سعی شده که ابتدا نظام نوین جهانی و تاثیرات آن بر شاخص های قدرت کوبا یعنی رژیم کاسترو، مورد بررسی و مداقه قرار گیرد و در این راهبرد به عوامل و انگیزه های تاثیرگذار بر روابط کوبا و امریکا نیز پرداخته شود.

فصل دوم به فشارهای ناشی از تحریم امریکا بر عناصر قدرت کوبا و آثار اقتصادی تحریم علیه این کشور اشاره و نگرش حقوقی به قانون تشدید تحریم کوبا توسط امریکا عمق فشار بر کوبا را بررسی می کند.

در فصل سوم نیز فشارهای ناشی از فروپاشی بلوک شرق بر عناصر قدرت کوبا از زاویه ای دیگر مورد ارزیابی قرار گرفته است و تاثیرات داخلی و خارجی این فشار و نقش روسیه و اتحادیه اروپا در این روند مورد بررسی و کندوکاو قرار می گیرد. در فصل چهارم آثار تحریم و فشارهای وارده بر کارآمدی سیاسی و اقتصادی و اجتماعی کوبا و نقاط ضعف و قوت دولت سوسیالیست در مقابله با این معضل مورد بحث قرار گرفته است. در فصل پنجم تلاش دولت کوبا برای بقا و استراتژی این کشور در این راستا مورد ارزیابی قرار گرفته است. فصل آخر این کتاب ۱۵۰ صفحه ای که با طراحی جدیدی از سوی انتشارات اطلاعات و متفاوت با بسیاری از کتاب های این ناشر ارائه شده است، به تجزیه و تحلیل داده ها و در نهایت نتیجه گیری اختصاص یافته است.