زنان سیگاری ایران ۲ برابر شده اند

گسترش حضور زنان در اجتماع پیامدهای بسیاری داشته که افزایش مصرف سیگار یکی از ناگوارترین آنهاست

گسترش حضور زنان در اجتماع پیامدهای بسیاری داشته که افزایش مصرف سیگار یکی از ناگوارترین آنهاست. سیگار زنان را دچار آسیب های متعدد جسمی و روانی می‌کند. براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت تعداد زنان سیگاری در ۲۰ سال گذشته ۶۰ درصد افزایش یافته و آمار زنانی که روزانه یک پاکت سیگار می‌کشند ۳ برابر شده است...

برای روشن‌شدن ابعاد مختلف این پدیده شوم با دکتر زهرا حسامی، استادیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به گفت‌وگو نشسته‌ایم که در زیر می‌خوانید.

▪ آماری از زنان سیگاری در دست است؟

- در حال حاضر حدود ۱۵ درصد جمعیت کشور ما سیگاری هستند ۱/۲۷ درصد مردان کشور و حدود ۵/۴ درصد از زنان کشور سیگاری هستند. جالب اینکه این ۵/۴ درصد سه سال پیش ۲ درصد بود. ضمن اینکه بسیاری از آقایان سیگاری متاهل بوده و درنتیجه همسران آنها جزو سیگاری‌های دست دوم تلقی می‌شوند. بنابراین متاسفانه ما شاهد افزایش شیوع استعمال دخانیات در بین خانم‌ها بوده‌ایم البته همین میزان، نسبت به کشورهای دیگر، به دلیل مسایل فرهنگی در حد وضعیت خوبی قرار دارد اما به هر حال این افزایش شیوع استعمال دخانیات در کشور نگران‌کننده است. در گذشته ما خانمی را نمی‌دیدیم که در اتومبیل یا اماکن عمومی سیگار بکشد اما امروزه متاسفانه شاهد این مساله هستیم.

▪ آیا سابقه‌ای از این روند در جهان در دست است؟

- تاریخچه و پشینیه مصرف سیگار نشان می‌دهد که همیشه استعمال دخانیات در بین آقایان بیشتر بوده است اما به تدریج شیوع مصرف بین خانم‌ها بالا رفته و گاهی حتی در بعضی از کشورها مانند سوئد آمار مصرف سیگار در بین خانم‌ها بیشتر از آقایان شده است و این مساله نشان‌دهنده این است که شرکت‌های دخانی و کمپانی‌های بزرگ تولید سیگار سرمایه‌گذاری‌های کلانی برای افزایش مصرف سیگار در بین خانم‌ها می‌کنند زیرا آنها می‌توانند بازار بسیار خوبی برای رواج استعمال دخانیات هم در بین خود و هم در بین خانواده‌شان باشند. در واقع این شرکت‌ها نقش زنان را در مارکتینگ و فروش خود پیدا و از آن استفاده کرده‌اند. به‌عنوان مثال شما در کشورهای دیگر می‌توانید سیگار‌های خاص بانوان را با تبلیغات خاص آن ببینید. ضمن اینکه شرکت‌های دخانی به این قضیه هم اشراف کامل دارند که در هر خانواده‌ای خانم یک خانه بر کل خانواده محوریت دارد و اعمال و رفتار او می‌تواند الگو و مشوقی برای سایر افراد خانواده باشد. تحقیقات نشان می‌دهد اگر پدر کودک یا نوجوانی سیگاری باشند احتمال سیگاری شدن آنها زیاد است و اگر مادر یک خانواده سیگاری باشد این احتمال بسیار بالاتر رفته و تقریبا دو برابر بیشتر می‌شود و این نشان‌دهنده نقش مادر بر سیگاری شدن فرزندانش است. ضمن اینکه اگر خانمی در خانواده نسبت به مساله‌ای حساسیت داشته باشد و نسبت به آن واکنش‌ نشان دهد و آگاهی لازم را در رابطه با آن مساله به کودکانش بدهد مسلما تاثیر به سزایی در پیشگیری و جلوگیری از آن مساله خواهد داشت.

▪ گفتید شرکت‌های دخانی برای ترغیب زنان به استعمال سیگار تبلیغات خاصی برای این گروه در نظر گرفته‌اند؟ منظورتان چه نوع تبلیغاتی است؟

- البته خوشبختانه ما در کشور خودمان شاهد اینگونه تبلیغات نیستیم. ولی در کشورهای دیگر استفاده از عکس‌های اغواکننده مانند اینکه سیگار بکشید تا زیبا بمانید، سیگار بکشید تا لاغر بمانید، عکس سیگار‌های مختلف با طعم‌های گوناگون و ایجاد حالت‌های لوکس و... به فراوانی دیده می‌شود. در کشوری مانند کشور ما هم که استعمال دخانیات در بین زنان رو به افزایش است، رفت و آمد به کشورهای دیگر و ارتباطاتی که در این زمینه وجود دارد، بی‌تاثیر نیست.

▪ فکر می‌کنم بیشترین تبلیغاتی که برای ترغیب زنان انجام می‌شود بیشتر در زمینه سیگار‌های لایت است درست است؟

- بله! تحقیقی حدود ۵ سال پیش در مرکز تحقیقات انجام دادیم تا ببینیم آگاهی، نگرش و وضعیت مردم ما درباره سیگار‌های لایت یا سبک در تهران به چه شکل است و نتیجه این شد که بیشترین مصرف‌کننده این نوع سیگار‌ها خانم?ها هستند. در حالی که این سیگار‌ها، ترفندی برای فروش بیشتر است. ولی خانم‌ها با این باور که استعمال این سیگار‌ها ضرر و زیان کمتری دارد یا سیگار ملایمی است بیشتر به سمت آنها گرایش پیدا می‌کنند.

▪ آیا خانم‌هایی که سیگار می‌کشند در مقایسه با آقایان سیگاری در معرض ابتلا به عوارض بیشتری هستند یا نه فرقی نمی‌کند؟

- خطر تمام عوارضی که مربوط به استعمال دخانیات است و در آقایان ایجاد می‌شود مانند بیماری‌های قلبی، بیماری‌های تنفسی، سرطان‌ها و... در خانم‌ها هم وجود دارد ضمن اینکه چون یکی از مهم‌ترین قسمت‌های زندگی خانم‌ها دوره باروری و بارداری است سیگار تاثیرات مستقیم و سویی روی این قسمت از زندگی زنان می‌گذارد. احتمال اینکه زنی که سیگار می‌کشد یا حتی در مجاورت دود سیگار است به سرطان رحم، سرطان دهانه رحم یا سرطان پستان که سرطان بسیار شایعی در بین زنان است، مبتلا شود نسبت به زنان غیرسیگاری بسیار بالاتر است. وقتی خانمی در دوره بارداری و حتی پیش از بارداری سیگار می‌کشد جنینش یک سیگاری اجباری محسوب می‌شود و حداقل عارضه‌ای که سیگار کشیدن مادر روی جنین می‌گذارد این است که وزن هنگام تولد این نوزادان پایین‌تر از حد معمول است. همچنین احتمال اختلالات تنفسی و مرگ ناگهانی جنین و نوزادان مادران سیگاری به مراتب بالاتر است. تحقیقات نشان داده است که سیگار کشیدن مادر در دوره بارداری می‌تواند روی رفتار فرزند این مادر در دوره نوجوانی وی اثر بگذارد و او را دچار اختلال‌های رفتاری کند ضمن اینکه عوارض سیگار روی خود بیمار در دوران بارداری نیز به شکل فشارخون‌های دوران بارداری، سقط در سه ماهه اول و سوم، خون‌ریزی‌های دوره بارداری و... خود را نمایان می‌کند.

▪ با این همه عارضه و با این همه اطلاعاتی که امروزه به راحتی در اختیار زنان قرار می‌گیرد آیا هنوز هم مادرانی هستند که در دوره بارداری‌شان سیگار بکشند؟

- بله، همان‌طور که می‌دانید سیگار یک ماده شدیدا اعتیادآور است و قطع مصرف آن سخت است و نیاز به اراده قوی و صرف زمان دارد. خانم‌ها می‌توانند با مراجعه به مراکز مشاوره ترک سیگار یا حتی بدون حضور فیزیکی و برقراری تماس با شماره تلفن ترک سیگار (۲۶۱۰۹۵۱۵) در ساعات اداری اقدام به ترک سیگار کنند.

▪ با توجه به اینکه خانم‌ها اهمیت زیادی برای زیبایی خود قایل هستند، استعمال سیگار چه تاثیری روی زیبایی آنها دارد؟

- از آنجا که مصرف سیگار باعث کاهش اکسیژن در خون می‌شود این امر منجر به زردی و تیرگی پوست می?شود و چین و چروک‌های زودرس در پوست ایجاد می‌کند. همچنین مصرف سیگار باعث زردی دندان‌ها می?شود و به طور کلی سلامت پوست و زیبایی را مختل می‌کند به خصوص اینکه افراد سیگاری به دلیل پک‌هایی که به سیگار می‌زنند اطراف لب‌ و دهانشان زودتر دچار چین و چروک می‌شود. احتمال ناهنجاری‌های مادرزادی قلبی، ناهنجاری‌های مادرزادی جنین، ناهنجاری‌های اسکلتی و مشکلات استخوانی، فلج مغزی و... در نوزادان مادران سیگاری بیشتر است. دلیل آن هم وجود نیکوتین و کادمیوم موجود در دود سیگار است که در سیستم عصبی جنین تاثیرگذاشته و جنین را دچار نقص عضو و اختلال می‌کند.

▪ در ابتدای صحبت‌هایتان اشاره کردید که جمعیت زنان سیگاری طی چند سال اخیر ۲ برابر شده است. چه راهکارهایی برای جلوگیری از افزایش بیشتر این جمعیت در نظر گرفته شده است؟

- این کار، کار یک نفر و دو نفر نیست بلکه تمام سازمان‌ها و ارگان‌ها باید با هم متحد شده و به جنگ با استعمال دخانیات بروند در این زمینه رسانه‌ها نقش بسیار مهمی را می‌کند و اطلاعاتی را رسانه‌ها در اختیار افراد می‌گذارند می‌توانند آنها را نسبت به عوارض سیگار و تاثیراتی که روی کودکان می‌گذارد آگاه کرده و آنها را وادار به ترک یا عدم ترغیب به مصرف دخانیات کنند.

مریم منصوری