آینده جمعیتی و فرهنگی ژاپن

سرشماری, آینده کشور را تعیین می کند در طول دوره زندگی نوجوانان امروزی ژاپن, این کشور ۳۰ درصد از جمعیتش را از دست خواهد داد و باقی مانده شهروندان هم مربوط به دهه های ۶۰, ۷۰, ۸۰ و ۹۰ خواهند بود

سرشماری، آینده کشور را تعیین می‌کند. در طول دوره زندگی نوجوانان امروزی ژاپن، این کشور ۳۰ درصد از جمعیتش را از دست خواهد داد و باقی‌مانده شهروندان هم مربوط به دهه‌های ۶۰، ۷۰، ۸۰ و ۹۰ خواهند بود.

هیچ شرحی لازم نیست تا این اوضاع را وصف کند. فقط اعداد و ارقام کافی هستند. پیش‌بینی اخیر در مورد جمعیت ژاپن که هر ۵ سال یک بار توسط وزارت بهداشت، مرکز ملی جمعیت وابسته به وزارت کار و مرکز تحقیقات امنیت اجتماعی انجام می‌پذیرد، در سی‌ام ژانویه چنین ابراز داشت:

▪ در طول ۵۰ سال (یعنی تا سال ۲۰۶۰) جمعیت کشور هر ساله از ۲۰۰ هزار تا ۱ میلیون نفر کاهش نشان خواهد داد. یعنی از حدود ۱۲۸۰۰۰۰۰۰ نفر به ۸۶۷۴۰۰۰۰ نفر خواهد رسید.

* از لحاظ سنی در سال ۲۰۶۰ نسبت سن افراد ۱۴ ساله و پایین‌تر از آن تا ۱/۹ درصد کاهش خواهد یافت. به همین ترتیب نسبت افرادی با ۶۵ سال سن و بالاتر تا ۹/۳۹ درصد افزایش نشان خواهد داد.

▪ با این ساختار ژاپن در بین کشورهایی قرار خواهد گرفت که از لحاظ جمعیتی متزلزل‌ترین وضعیت را در جهان دارند.

آنچه در این مورد قابل توجه است اینکه تعداد زاد و ولد به ازای هر زن به طور متوسط هیچ کاهشی نشان نمی‌دهد. در حقیقت نسبت به مقدار کنونی افزایش نسبی به میزان حدود ۳۵/۱ درصدی نشان می‌دهد. در عین حال از آنجایی که مقدار کنونی بسیار پایین‌تر از میزان ۰۷/۲ درصدی برای جلوگیری از جابه‌جایی جمعیتی است، اگر به دلیل افزایش مداوم و بی‌نظیر طول عمر افراد مسن نبود، این سقوط می‌توانست روند عمیق‌تر و سریع تری به خود بگیرد. این صحت ندارد که دولت یا به طور کلی هر فردی از افراد جامعه نظر خوش بینانه‌ای در این مورد دارد. در آخرین مقاله ام در مورد ریسک گریزی که به طور بسیار منحصر به فردی بخشی از ایدئولوژی ژاپنی‌ها را تشکیل می‌دهد، نگاشته‌ام. ولی ترس ناشناخته و مقاومت در برابر تغییر را زمانی که به نظر می‌رسد هیچ اقدامی نمی‌توان در مورد یک موقعیت انجام داد، می‌توان با جبرگرایی فلسفه ذن هم ردیف دانست. مطمئنا دولت ژاپن، همچون هر دولت دیگری تحت حمایت جبرگرایی ذن نیست. این دولت یک طرح زاد و ولد و تربیت فرزند پیشنهاد داده است تا از سختی و بار رشد و تربیت فرزندان بکاهد. بودجه‌ای به ارزش ۱ تریلیون ین ژاپن که برای افراد منتظر در لیست انتظار جهت مراقبت‌های روزانه در نظر گرفته شده بود، حذف خواهند شد و این در حالی است که ۷۰۰ میلیارد ین آن از افزایش مالیات مصرفی مردم تامین می‌شود.

● پیامدهای بلند مدت اقتصاد ژاپن چه خواهد بود؟

پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که جمعیت افراد شاغل به کار در حیطه سنی ۱۵ تا ۶۴ سال تقریبا به نصف و به ۴۴ میلیون نفر خواهد رسید. در مقابل می‌توان تعداد زنان نیروی کار را افزایش داد (البته این تعداد نسبتا بالا است، ولی به سوی مشاغل پاره وقت یا غیر‌حرفه‌ای پیش رفته است.) آنچه بسیار امید بخش و به طور بالقوه‌ای موثر خواهد بود، به تعویق انداختن سن بازنشستگی (به‌ویژه سن قانونی بازنشستگی) مردان است. اکنون نیاز به آن است که بازارهای کار را از قوانین و مقررات رها ساخت و روش‌های استخدام سختگیرانه را از میان برداشت. بسیاری از بازدیدکنندگان خارجی، مهاجرت گسترده را به عنوان پادزهری برای سقوط جمعیتی ژاپن می‌دانند. مهاجرت در مقیاس گسترده به طور اجتناب ناپذیری زمینه را برای چندفرهنگی شدن فراهم می‌کند. ژاپنی‌ها حقیقتا (همانطور که قبلا هم گفته‌ام، به طور توجیه پذیری) دارند این سقوط را به چند فرهنگی شدن ترجیح می‌دهند.

دولت برای خارجی‌های بسیار بامهارت و دارای تحصیلات بالا محل‌های اقامت دائمی ارائه داده است. ولی میزان چنین گشایش‌هایی به طور سختگیرانه‌ تحت کنترل قرار خواهد گرفت و محدود به آسیایی‌هایی همچون چینی‌ها و تایوانی‌ها خواهد بود که وفق‌پذیری نسبتا راحت‌تری می‌توانند داشته باشند. طی ۳۰، ۴۰، یا ۵۰ سال آینده چه بر سر ژاپن خواهد آمد؟ من تا آن موقع زنده نخواهم ماند ولی تصور می‌کنم که هنوز هم همچون امروز مکان فوق‌العاده‌ای خواهد بود. شاید حتی بسیار هم بهتر شود. احتمالا مکانی بسیار راحت برای زندگی کردن خواهد بود و قطعا بسیار کم جمعیت‌تر. حومه شهر، به طور ویژه دارای منظره‌ای بسیار زیبا و فریبنده خواهد بود.

بیش از هر مکان دیگری در جهان، تاریخ و رسومشان مورد احترام قرار خواهد گرفت و از آنها محافظت خواهد شد و به آگاهی دادن در مورد آداب و ارزش‌های مردم ژاپن ادامه خواهند داد. در حقیقت، ژاپن به اندوخته‌ای برای گذشته باستانی آسیا تبدیل خواهد شد و مطابق نقش یونان در برابر روم، به ایفا کردن چنین نقشی در برابر چین خواهد پرداخت.

مترجم: منیر غلامزاده بازارباش

منبع: فوربس