وضعیت صنعت چوب و مبلمان ایران

نگاهی به وضعیت صنعت چوب و مبلمان ایران

صنعت چوب و مبلمان کشورمان در حال حاضر بیش از ۵۰‌هزار کارگاه کوچک و بزرگ تولیدی را به خود اختصاص داده و از جمله صنایعی است که از گستردگی زیادی با امکانات بالفعل و بالقوه برخوردار است، اما مبلمان در ایران عمدتا توسط واحدهای صنفی تولید می‌شود و واحدهای صنعتی به تعداد به مراتب کمتری در این عرصه حضور دارند.

در حال حاضر طبق گزارش مرکز آمار ایران حدود ۲۲۶ واحد تولید صنعتی مبلمان با اشتغال حدود ۱۰‌هزار نفر در کشور وجود دارد . همچنین بر اساس گزارشات اتحادیه دوردگران تعداد ۴۶۷۰۰ واحد رسمی‌در زمینه صنایع چوب مشغول فعالیت بوده که تعداد ۱۱۷‌هزار نفر در این کارگاه‌ها مشغول فعالیت می‌باشند

به‌رغم وجود پتانسیل های زیادی که در زمینه صادرات مبلمان و مصنوعات چوبی وجود دارد صادرات این کالاها از ایران چندان چشمگیر نیست. به‌طوری که ایران سال گذشته ۲۵‌میلیون دلار صادرات به کشورهای حوزه خلیج‌فارس داشته که بر اساس برآوردهای صورت گرفته میزان واردات مبلمان پنج برابر صادرات آن است. مطالعات یک سال و نیمه اتحادیه صادرکنندگان مبلمان منزل و اداری نشان می‌دهد که حجم واردات مواد اولیه از کل واردات در این صنعت ۹۵درصد و حجم واردات محصول نهایی تنها ۵درصد است.گفتنی است واردات این صنعت در اواسط دهه هشتاد نسبت به اوایل این دهه رشد چشمگیری داشته که یکی از دلایلش اجازه ورود ماشین آلات و نوسازی این صنعت بود.

اما اصلی‌ترین مانع موجود در توسعه صادرات مبلمان تامین مواد اولیه است که اگر برطرف شود بسترهای مناسب رقابت با محصولات چینی و ترکیه‌ای فراهم خواهد شد. چرا که بر اساس مطالعات‌، ارزش افزوده مصنوعات چوبی ۳۰درصد برآورد شده است و چنانچه بخش صنایع مبلمان نیز به آن اضافه شود ارزش افزوده این مجموعه تولیدات به حدود ۷۰ درصد خواهد رسید که رقمی‌قابل توجه است و اگر روند صادرات آن بهبود یابد تاثیر بسزایی در افزایش تولید ناخالص داخلی کشور و درآمد ارزی خواهد داشت.

سهم ۲۵‌میلیون دلاری ایران از صادرات ۱۵۰میلیارد دلاری

تنوع و پراکندگی مبلمان و مصنوعات چوبی موجب حجم بالای مبادلات تجاری آن شده است. به‌ طوری که سالانه ۱۵۰میلیارد دلار مبلمان در دنیا صادر می‌شود که سهم آسیا از این میزان ۳۰درصد است که از این میزان ۲۰درصد متعلق به کشور چین و تنها ۲دهم درصد آن متعلق به ایران است. امسال ایران ۲۵میلیون دلار صادرات مبلمان و لوازم اداری داشته که این رقم از سال گذشته همچنان ثابت مانده و رشدی نداشته است.

بر اساس آخرین آمارها میزان واردات مبلمان و مصنوعات چوبی کشورهای حوزه خلیج فارس بیش از ۵۰۰‌میلیون دلار و کشورهای آسیای میانه و قفقاز بیش از ۵۰‌میلیون دلار در سال اعلام شده است‌، این حجم بالای واردات به همراه تجارت کشورهای دیگر بیانگر بازار بسیار عظیم مبلمان و مصنوعات چوبی در جهان است و چنانچه کشوری بتواند تولیدات خود را با این بازار بزرگ پیوند بزند‌، تحولی بزرگ در بخش صنعت چوب خود بوجود‌آورده و منبع عظیمی ‌از درآمد را از آن خود کرده است.

در این زمینه کشور چین در سال ۲۰۰۲ حدود ۳/۵‌میلیارد دلار مبلمان صادر کرده است یا کشور مصر به‌رغم فقر منابع جنگلی حدود ۳۵‌میلیون دلار درسال ۲۰۰۰ صادرات مبلمان داشته است. آمریکا در همان سال حدود ۵/۹‌میلیارد دلار مبلمان وارد کرده است که از این مقدار ۵/۲میلیارد دلار آن از کشور چین بوده است‌.

لازم به‌ذکر است که کشورهای فعال در زمینه صادرات مبلمان و مصنوعات چوبی، از جمله کشور ترکیه‌، با توجه به وضعیت بازار ایران‌، کشور ما را به‌طور ویژه به‌عنوان بازار هدف در نظر داشته و در این رابطه متاسفانه برخی از واردکنندگان با اظهار قیمت‌های غیرواقعی و اندک در گمرکات کشور عملا حمایت تعرفه‌ای این کالا را بی‌اثر نموده‌اند.

● مشکلات تولید و صادرات مبلمان و مصنوعات چوبی

مهمترین مشکلات تولید و صادرات مبلمان و مصنوعات چوبی به‌طور اختصار به قرار زیر است‌:

۱ ) تامین مواد اولیه با کیفیت و وجود تعرفه بالا : عموما مواد اولیه داخلی از مشخصات فنی استاندارد جهانی پیروی نمی‌کند در حالی که یکی از عوامل در افزایش کیفیت محصول نهایی به وجود مواد اولیه مرغوب بستگی. در خصوص مواد اولیه وارداتی در برخی اقلام همین شرایط حاکم می‌باشد. وجود تعرفه بالا مواد اولیه نیز از مهمترین مشکلات تولید و صادرات مبلمان و مصنوعات چوبی است

۲ ) فرسودگی و استهلاک ماشین آلات: عدم توجه به استهلاک تجهیزات در طی زمان بهره‌برداری و عدم توانایی مالی باعث فرسوده شدن تجهیزات در این صنعت شده که به نوبه خود هزینه‌های نگهداری تجهیزات را افزایش داده و به کاهش کمی‌و کیفی محصولات منجر می‌شود.

۳ ) ‌ عدم رعایت کیفیت مناسب محصولات چوبی‌: یکی از عوامل موفقیت هر محصول همگامی‌کیفیت آن با استانداردهای متداول و مورد درخواست مشتریان است که متاسفانه این ویژگی در همه مصنوعات چوبی و مبلمان کشور وجود نداشته و تولید‌کنندگان بایستی به این سمت حرکت نمایند.

۴ ) عدم آموزش کافی کارگران صنایع مصنوعات چوبی‌: به‌رغم وجود برخی استادکاران ماهر در زمینه تولید مبلمان و مصنوعات چوبی‌، به‌طور عمومی‌سطح آگاهی و آموزش کارگران شاغل در این زمینه کافی نبوده و بعضا مشاهده می‌‌شود که افرادی که به لحاظ مهارتی از توانایی کافی برخوردارند به دلیل عدم شناخت کافی در خصوص ویژگی‌های چوب و روش‌های تولید ضمن ایجاد ضایعات فراوان در حین تولید محصولاتی را تولید می‌‌کنند که از کیفیت لازم برخوردار نیستند یا پس از مدت کوتاهی ارزش خود را از دست می‌دهند‌.

‌۵ ) ناآگاهی از بازارهای هدف‌: عدم وجود سیستم کامل اطلاع رسانی از بازارهای هدف و ویژگی‌های آن یکی از علت‌های عدم موفقیت صادر‌کنندگان این گروه محصولات به جهت کسب تجربه از طریق آزمون و خطا است که عموما وظیفه اطلاع رسانی بر عهده سفارتخانه‌های ایران در بازارهای مورد نظر و همچنین متولیان امور صادرات است.

۶ ) حضور قدرتمند رقبا‌: در بازار رقابتی مصنوعات چوبی هیچ محصولی بدون رعایت قوانین تجارت جهانی و حفظ کیفیت و قیمت مناسب و همچنین تبلیغات صحیح قادر به ورود به عرصه رقابت نخواهد بود در زمینه مصنوعات چوبی رقبای قدرتمندی در بازارهای جهانی وجود دارند که رقابت با آنها مستلزم برنامه‌ریزی صحیح و بهبود کیفی محصولات است.

۷) ساختار سنتی‌: بیش از ۵۰۰ شرکت صنایع کوچک در بخش مبلمان فعال هستند که به دلیل ساختار سنتی این صنف از رشد قابل توجهی برخوردار نیستند.

ضرورت ایجاد شرکت‌های صنعتی کوچک در این زمینه به وضوح احساس می‌شود. در حال حاضر کشورهای جهان برای سرعت بخشیدن به رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال به صنایع کوچک روی آورده‌اند به طوری که شش‌میلیون صنعت کوچک در جهان فعال است.

صنعت مبلمان کشور از مزیت‌های نسبی مطلوبی برخوردار است که با برنامه‌ریزی نظام‌مند و استراتژی تشکیلاتی تولیدکنندگان و صادرکنندگان این صنف صنعت مبلمان کشور می‌تواند نه تنها بازارهای مبل منطقه که حق بازارهای اتحادیه‌ای اروپا را هم در دست بگیرد.

در این جهت سیاست‌های حمایتی و پرداخت مشوق‌های حمایتی در شناخت و مطالعه بازارهای صادراتی به صادرکنندگان کمک کنند که به این ترتیب علاوه بر رشد صادرات غیرنفتی کشور شاهد رونق تولیدی داخلی و رشد این صنعت و افزایش میزان اشتغال خواهیم بود‌.

بی‌شک سهم هر کشوری از بازارهای جهانی شاخص ارزیابی توسعه یافتگی آن کشور است به همین دلیل کشورها سعی می‌کنند تا با بازاریابی شناخت نیاز مشتری و توجه به تکنیک‌های صادرات سهم بیشتری از بازارهای جهانی را به خود اختصاص دهد.