احترام به قرآن نشانه ی تقوا و مایه عزت

عالم هستی اسراری دارد این کاغذ که بر روی آن قرآن چاپ شده است , عزیز و مورد احترام است

عالم هستی اسراری دارد . این کاغذ که بر روی آن قرآن چاپ شده است ، عزیز و مورد احترام است .

آن‌چه که به صورت نوشته بر روی آن است ، نمایانگر آن چیزی است که بر پیغمبر خدا نازل شده است . به همین دلیل خدا در این نوشته نوری قرار می‏دهد که اگر این نور، مرده‏ای را زنده کند، نباید تعجب کرد .

● احترام به قرآن نشانه‌ی تقوا و مایه عزت

قرآن محترم است و باید جلدش را نیز بوسید و بالای سر گذاشت .

مرحوم علامه طباطبایی رضوان الله علیه، شب‏های پنج‏شنبه و جمعه جلسات هفتگی با بعضی از شاگردان خود داشتند . در خانه بیشتر طلبه‏ها کتاب و قرآن و کتابخانه وجود دارد . هنگامی که می‏خواستند در اتاق بنشینند، مواظب بودند تا پشت به قرآن ننشینند .

حتی اگر کتاب روایت اهل بیت (علیهم السلام) مثل بحارالانوار، روی زمین بود، آن‏ را برداشته و بوسیده و کنار می‏گذاشتند. این نشانه تقوی است.

خدا درباره قربانی می‏فرماید : «لَنْ ینالَ اللّهَ لُحُومُها وَ لا دِماؤها»۱۵ خدا که می‌فرماید قربانی کنید ، برای این نیست که خون یا گوشت قربانی به خدا می‏رسد . خدا به گوشت و خون قربانی کاری ندارد : «وَ لکِنْ ینالُهُ التَّقْوی مِنْکُمْ» آن تقوایی که در دل شما وجود دارد ، با خدا ارتباط برقرار می‌کند.

● تقوا نشانه ای برای احترام به دین خدا

تقوا نشانه آن است که برای خدا و دین خدا احترام قائل شده‌اید. احترامی که به قرآن می‌گذارید نیز شما را در نزد خدا عزیز می کند ، وگرنه بوسیدن و این سو و آن سو نهادن قرآن ، که تأثیری برای خدا ندارد.

قرآن می فرماید : «وَ إِذا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا»۱۶ با این حال عده‌ای در هنگام قرائت قرآن می‌گویند و می‌خندند و اصلاً توجه و احترامی به قرآن نمی‌کنند .

عالم هستی اسراری دارد . این کاغذ که بر روی آن قرآن چاپ شده است ، عزیز و مورد احترام است .

آن‌چه که به صورت نوشته بر روی آن است ، نمایانگر آن چیزی است که بر پیغمبر خدا نازل شده است . به همین دلیل خدا در این نوشته نوری قرار می‏دهد که اگر این نور، مرده‏ای را زنده کند، نباید تعجب کرد .

● قدرت پنهان فوق العاده در آیات

آیات قرآن تا آن‌جا قدرت دارد که خدا می‌فرماید : «وَ لَوْ أَنَّ قُرْآناً سُیِّرَتْ بِهِ الْجِبالُ أَوْ قُطِّعَتْ بِهِ الْأَرْضُ أَوْ کُلِّمَ بِهِ الْمَوْتی»۱۷ چه بسا کسانی هستند که با استفاده از چند آیه قرآن به صورتی خاص، می‌توانند طی‏الارض داشته یا بیماری لاعلاجی را شفا داده و یا مشکلاتی لاینحل را حل کنند. قرآن دارای چنین عظمتی است.

قرآن می فرماید : «وَ إِذا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا» با این حال عده‌ای در هنگام قرائت قرآن می‌گویند و می‌خندند و اصلاً توجه و احترامی به قرآن نمی‌کنند

● عمل نکردن به تعالیم قرآن

آنچه مایه تأسف است عمل نکردن به تعالیم قرآن است. با اینکه می‏دانیم قرآن و محتوای آن چیست اما برای عمل و به کارگیری آن تلاش نمی‌کنیم. بعضی از دستورات قرآن هست که شاید انسان در طول عمر یک مرتبه یا دو مرتبه هم، موفق به اجرای آن نشود. مثل آیه سوره مزمل که خدا می‌فرماید: «إِنَّ رَبَّکَ یَعْلَمُ أَنَّکَ تَقُومُ أَدْنی مِنْ ثُلُثَیِ اللَّیْلِ وَ نِصْفَهُ وَ ثُلُثَهُ وَ طائِفَةٌ مِنَ الَّذِینَ مَعَکَ»۱۸

قرآن درباره عده‌ای از اهل کتاب می‏فرماید : «إِذا تُتْلی عَلَیْهِمْ آیاتُ الرَّحْمنِ خَرُّوا سُجَّداً وَ بُکِیًّا»۱۹

تاکنون چند نفر از مسلمانان را دیده‌اید که همچون این دسته از اهل کتاب با شنیدن آیات قرآن بر روی زمین بیافتند و سر به سجده بگذارند؟ «وَ یَخِرُّونَ لِلْأَذْقانِ یَبْکُونَ وَ یَزِیدُهُمْ خُشُوعاً»۲۰

آیا در طول عمر خود به چنین دستوری عمل کرده‌ایم؟ این نشانه ضعیفی ایمان است. این ایمان‏ها با ایمان کربلایی کاظم، خیلی فاصله دارد.

● ویژگی که مخصوص انسان ها است !

ایمان به خدا هیچ ارتباطی به این ندارد که ما چه میزان اصطلاحات و الفاظ، یا چند زبان خارجی می‌دانیم، یا این‌که درجه دکتری یا پرفسوری یا حجت الاسلام یا آیت‏اللهی داشته باشیم .

یک یهودی ممکن است، ایمان قوی داشته باشد و اسلام بیاورد و از اولیاءالله شود تا جایی که قرآن از او تعریف کند . عالم مستجاب‏الدعوه‏ای نیز ممکن است، تا جایی تنزل پیدا کند که قرآن بگوید مثل سگ می‏ماند.

این ویژگی انسان است که می‏تواند تا اعلی علیین اوج بگیرد و می‏تواند تا اسفل السافلین تنزل کند . این به اراده انسان بستگی دارد .

● محاسبه نفس را فراموش نکنید

باید قدر لحظه‌های عمر را بدانیم، حساب کنیم از صبح تا شام درباره چه چیزهایی صحبت کردیم و این صحبت‌ها چه فایده‏ای داشته؟ درباره چه چیزهایی فکر کردیم و چه نتیجه‏ای گرفتیم؟ آیا درباره قرآن و خدا فکر کردیم؟

قرآن کریم می فرماید: «یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله و لتنظر نفس ما قدمت لغد و اتقوا الله ان الله خبیر بما تعملون؛ ای صاحبان ایمان و دلهای بیدار تقوا داشته باشید و مراقب خویش باشید که چه پیش می فرستید. باز هم تقوای الهی داشته باشید و بدانید که خدا از همه کارهای شما آگاه است .» (حشر/۱۸)

این آیه کریمه دستور مراقبت بر خویشتن است. اعمال انسان به منزله کالا و متاعی در نظر گرفته شده که پیش فرستاده می شود و آدمی خود بعداً به آن متاع ملحق می گردد، مانند کسی که قبل از آنکه به سفری برود کالاها و متاعهایی می فرستد و بعد خودش می رود.

آدمی کمتر توجه دارد که متاع سعادت جز عمل چیزی نیست، سرمایه خوشبختی در دنیا و آخرت جز عمل نیک چیزی نیست، و چون توجهی به این اصل ندارد خیلی عمل خود را ساده می گیرد، در صورتی که اگر ایمان به آخرت داشته باشیم باید بدانیم که آخرت صرفاً خانه عمل است، خشت و گل و در و دیوار و سقف و ساختمان آن خانه جز عمل چیزی نیست، یعنی همان اعمالی که در دنیا انجام می دهیم اگر نیک باشد در آن جهان به صورت مصالح ساختمان خانه سعادت و به صورت درخت و باغ و نهر جاری تجسم می یابد و اگر خدای ناخواسته ایمان ما به جهان آخرت ضعیف است باز صورت مسئله فرق نمی کند یعنی باز هم باید بدانیم که مهمترین چیزی که سعادت ما در گرو اوست عمل ماست، متاع اصلی سعادت و شقاوت ما طرز کار و فکر و نیت و اخلاق ماست.

قرآن کریم می فرماید: «یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله و لتنظر نفس ما قدمت لغد و اتقوا الله ان الله خبیر بما تعملون؛ ای صاحبان ایمان و دلهای بیدار تقوا داشته باشید و مراقب خویش باشید که چه پیش می فرستید. باز هم تقوای الهی داشته باشید و بدانید که خدا از همه کارهای شما آگاه است»

محاسبه نفس به چه معنا می باشد ؟

محاسبه نفس یعنی از نفس حساب کشیدن که چه کار کردی و چه کار نکردی. چرا فلان جا اینطور کردی و چرا فلان وقت اینطور نکردی؟

مانند یک نفر بازرس و رئیس که مأموری را تحت بازرسی و بازپرسی و تحقیق قرار می دهد، اگر عامل احیاناً خوب جواب داد و خوب عمل کرده بود پاداش می گیرد و اگر نه، توبیخ می شود و احیاناً جریمه می شود و به زندان می افتد و کیفر می بیند .

قرآن کریم و همچنین اولیاء دین، این دستور را مخصوص یک دسته معین نکرده اند. به عبارتی اگر کسی ایمان دارد به حساب و کتابی در جهان و به اینکه عمل گم نمی شود ، باید محاسبه نفس داشته باشد.

علی علیه السلام می فرماید : " از نفس خود حساب بکشید قبل از آنکه از نفس شما حساب بکشند ".

در جهان دیگر از همه مردم حساب می کشند. پس هر کس که ذره ای ایمان به عدالت حق و روز جزا و تأثیر اعمال در سرنوشت و سرانجام دارد باید از نفس خود مراقبت کند و آن را وانگذارد و از آن حساب بکشد.

عمل حساب کشیدن از خود قبل از آنکه یک وظیفه شرعی و دینی باشد یک وظیفه عقلانی و همگانی است.

یک نفر دانشجو باید توجه به اعمال خود داشته باشد و از خود حساب بکشد و ببیند آیا درسهای خود را خوب حاضر کرده و از وقت خود خوب استفاده کرده و می تواند از عهده امتحانات بر آید یا نه؟

یک نفر سیاستمدار که احیاناً در کار خود پیشرفتی نمی بیند و یا در موردی شکست می خورد باید قبل از آنکه دیگران را مسئول بشناسد به فرمانها و دستورها و کارهای خود رسیدگی کند ، شاید علت شکست را در خطاهای خود بیابد.

● دستگاه خطایابی را در خود کشف کنیم !

عالی ترین مظهر عقل و تربیت صحیح ، خطایابی از خویشتن است، یعنی انسان بتواند در دریای ژرف افکار و اندیشه ها و تمایلات و افعال و اقوال خود فرو برود و خطاهای خود را بیابد و انگشت روی آنها بگذارد و آنها را از خود دور کند.

از بشر انتظار اینکه خطا نکند خطاست. بشر جایز الخطاست، از بشر باید انتظار داشت که خطاهای خود را تکرار نکند، از خطاهای خود استفاده کند.

● چگونه از خطاهای خود استفاده کنیم ؟

از خطاهای خود استفاده کردن ، به چه معنایی می باشد ؟ یعنی اینکه آدمی خطاها را بشناسد و مصمم گردد که تکرار نکند . فرق مؤمن و غیر مؤمن در این نیست که این خطا می کند و آن خطا نمی کند ، فرق آنها در این است که مؤمن خطای خود را تکرار نمی کند ، بیش از یک بار خطا نمی کند، اما غیر مؤمن چندین بار صدمه کاری را می خورد و باز آنقدر بصیرت ندارد که بار دیگر تکرار نکند .

فرآوری: زهرا اجلال

منابع :

سایت آیت الله مصباح یزدی

کتاب حکمتها و اندرزها ، صفحه ۷۱ – ۷۳