بیدمشک

بیدمِشک با نام علمی salix aegyptiaca گیاهی از نژاد بید که اندازه آن از بید معمولی کوچک‌تر است ولی سنبله‌‌های آن دارای اسانس معطری هستند. گل‌های آن قبل از برگ‌ها ظاهر می‌شوند. اسانسی از این …

بیدمِشک با نام علمی salix aegyptiaca گیاهی از نژاد بید که اندازه آن از بید معمولی کوچک‌تر است ولی سنبله‌‌های آن دارای اسانس معطری هستند. گل‌های آن قبل از برگ‌ها ظاهر می‌شوند. اسانسی از این گیاه گرفته می‌‌شود به نام عرق بید مشک که هم برای معطر کردن شربت و هم دارای خواص درمانی بالا است. بید مشک درختچه‌ای دو پایه زینتی و گاهی به صورت درخت است ولی به هر حال بلندی آن متوسط و از ۸ متر تجاوز نمی‌کند. زیر پوست و روی چوب این درخت برجستگی‌های تیزی وجود دارد. برگ‌های آن در پایه‌های نر و ماده متفاوت است. روی برگ سبز تیره و پشت آن کرکدار و روشن است. گل‌های درختان ماده معمولاً بیضی شکل و پهن‌تر از برگ‌های درختان ماده است. بیدمشک گل‌های معطری دارد.

گونه دیگری از بیدمشک در مناطق استپی نیم خشک البرز و زاگرس در اراک، همدان، آذربایجان شرقی و غربی و فارس کشت می‌شود و عرق بیدمشک بیشتر از این نوع به دست می‌آید. از نظر ترکیبات شیمیایی در پوست درخت بید وجود گلوکوزید سالیسین تأیید شده است. به علاوه در پوست این درخت، موم، صمغ، اکسالات و تانن وجود دارد. مصرف گلوکوزید سالیسین در کنترل روماتیسم مفصلی حاد، به صورت دو گرم هر سه تا چهار ساعت، مؤثر است.

برای کاهش تب و درد و التهاب یک قاشق مرباخوری از گرد پوست بید مشک را در یک پیمانه (۲۰۰گرم) آب سرد به مدت ۸ ساعت خیس کنید و پس از صاف کردن در هر روز سه پیمانه بخورید. پودر این محلول تلخ و قابض است و می‌توان آن را با کمی عسل یا آب میوه شیرین دیگری مخلوط کرد.

۵ گرم سالیسین را در ۵۰ گرم آب جوش حل کنید و صد گرم قند سائیده در آن حل کنید و برای رفع تب نوبهٔ اطفال با قاشق کوچک به تدریج بیاشامید. اگر یک تا۲ قاشق قهوه خوری عصاره روان سنبله‌های بید (شاتون‌ها) را هنگام خواب بخورند در رفع بی خوابی ناشی از ضعف اعصاب و رفع اشکال در عادت ماهیانه دردناک و رفع ناراحتی‌های اعصاب مفید است. از نظر طبیعت، گل بید (شاتون‌های آن) سرد و کمی تر، برگ آن سرد و خشک و میوه آن سرد و‌تر و کمی قابض است.

جالینوس طبیعت بیدمشک را سرد و‌تر و عده‌ای دیگر سرد و خشک می‌دانند. از نظر خواص عرق بیدمشک را از هر نظر از عرق بید قوی‌تر می‌دانند. عرق بیدمشک مقوی دل و دماغ و ملین مزاج است. برای تقویت نیروی جنسی در گرم مزاج‌ها اثر مفید دارد. بوئیدن گل آن مقوی دماغ و از بین برنده بادها و گازهای غلیظ است. اگر با دم کرده برگ آن غرغره کنند یا از روغن شکوفه آن به پیشانی بمالند، برای تسکین سردرد گرم مفید است. همچنین روغن شکوفه بیدمشک سرد و‌تر است.

همان طور که اشاره شد عرق بیدمشک آرام بخش و خواب آور است و جوشانده گل بیدمشک همراه شکر، ناراحتی‌های عصبی، افسردگی، دردهای عصبی و روماتیسمی را بهبود می‌بخشد. مقوی قلب بوده و برای حفظ سلامتی آن بسیار مناسب و موثر است و باعث کاهش تب شده و خاصیت تب بری دارد. بیدمشک تقویت کننده دستگاه عصبی است و جوشانده برگ آن با عسل اعصاب را آرام می‌کند. جوشانده برگ یا پوست درخت بیدمشک سبب دفع انگل‌ها و کرم‌های معده و روده می‌شود.

اسانس یا عرق بیدمشک علاوه بر خواص درمانی برای معطر کردن شربت‌ها هم به کار می‌رود. بید مشک گیاهی ملین و تقویت کننده قلب، اعصاب و محرک قوای جنسی است. این گیاه دارویی دستگاه گوارش را تقویت می‌کند و اشتها را افزایش می‌دهد.

عرق بیدمشک از سوغات شهر ارومیه است.