رقابت برای زندگی

گزارشی از پشت صحنه تله فیلم« آخرین روز سال»

آخرین روز سال داستان دو زن خدمتکار به نام محبوبه و مرضیه است که در آخرین روزهای سال برای نظافت به خانه‌ای می‌روند و در آنجا به یکی از آنها نیاز است، کشمکش این دو برای حفظ کار، طنزی همراه دارد که علاوه بر خنده مخاطب، نیاز شدید آنها به کار را نیز آشکار می‌کند. یکتا ناصر، شهین تسلیمی، سیروس همتی و صدیقه کیانفر از بازیگران اصلی این تله فیلم هستند.

منوچهر هادی که در کارنامه خود کارگردانی سریال «خداحافظ بچه» را هم دارد، این روزها بشدت در تلاش است تا این فیلم تلویزیونی را به آخرین روز سال ۹۱ برساند. گفت و گو با این کارگردان را در ادامه می‌خوانید:

درباره مراحل تولید فیلم تلویزیونی «آخرین روز سال» توضیح بفرمایید؟

فیلمنامه این کار را پدرام کریمی نوشته بود. البته ما پیش از این فیلمنامه فیلم سینمایی «زندگی جای دیگری است» را با همکاری پدرام کریمی و بابک کائیدان نوشته‌‌ بودیم که قرار است به تهیه‌کنندگی آقای حبیب کاوش ساخته شود. در گیر و دار ساختن این فیلم سینمایی بودیم و شرایط تولید آن را برای سال آینده فراهم می‌کردیم که فیلمنامه این فیلم تلویزیونی توسط آقای کریمی به ما ارائه شد. داستانی که در آخرین روز سال می‌گذرد و کاملا واقعی و رئال است. وقتی فیلمنامه را خواندم خیلی خوشم آمد و به دیدن آقای کاظمی مدیر گروه فیلم‌های تلویزیونی شبکه یک سیما رفتم و فیلمنامه را به ایشان دادم تا بخوانند. خوشبختانه ایشان هم از این فیلمنامه خوششان آمد و شرایط تولید فیلم تلویزیونی «آخرین روز سال» را فراهم کردند. بعد از آن هم قرار شد ما یک تهیه کننده پیدا کنیم که ابتدا قرار بود آقای جواد افشار باشد. ایشان بودند تا وقتی که ما کد تولید را هم دریافت کردیم اما در ادامه ایشان به‌دلیل کارهایی که برای خودشان پیش آمد، نتوانستند در کنار این پروژه باشند و در نهایت آقای علی مرتضوی تهیه‌کنندگی کار را پذیرفتند. با این شرایط کار کلید خورد و الان نیز حدود پنج جلسه از کار تصویربرداری انجام شده است و در تلاشیم تا کار را به پخش نوروزی برسانیم.

بازنویسی فیلمنامه هم داشتید؟

بازنویسی نه به آن شکل، فقط یک‌سری نکات بود که من داشتم و یک‌سری نکات هم شبکه داشت که همه را در فیلمنامه لحاظ کردیم. بازنویسی‌هایی هم الان در سر صحنه انجام می‌شود که بسیار کوچک و جزئی است و من برای هر کدام از آنها هم با آقای کریمی تماس می‌گیرم و با او در میان می‌گذارم.

چون قرار است کار یک روز قبل از نوروز پخش شود، به نظر می‌رسد که از فضای طنز برخوردار باشد؟

خیر. کار کاملا اجتماعی است و طنز نیست. شاید لحظاتی داشته باشد که موقعیت طنز داشته باشد ولی طنز نیست. ماجرای زن کارگری است که خانم یکتاناصر نقش آن را ایفا می‌کند. ما چند قصه و داستانک داریم که در دل کار گنجانده شده است.

اصلا فضای تلخی در کار نیست. اما فضای شیرین هم نیست و فضا کاملا رئال و واقعی است و ماجراهایی که برای یک خانواده در شب عید اتفاق می‌افتد، همه کاملا واقعی است که برای مخاطب جذاب خواهد بود.

اسامی بازیگران کار نشان می‌دهد که ما با اثری زنانه مواجه هستیم؟

بله. بشدت. قطعا کار کاملا زنانه است. ما فقط یک بازیگر مرد در کار داریم که آقای سیروس همتی نقش آن را ایفا می‌کند. بقیه همه ماجراهایی است که زنانی را درگیر می‌کند. آنها در یک مجتمع زندگی می‌کنند و هر کدام درگیر ماجراهایی می‌شوند.

بازیگران چطور انتخاب شدند؟

با توجه به سابقه و توانایی که از هنرمندان سراغ داشتم، آنها را انتخاب کردم. این بازیگران بخوبی می‌توانستند به آنچه من می‌خواهم و مد نظرم است نزدیک شوند. آنها خاطرات خوبی در ذهن من از بازی‌های قبلی خود داشتند و همین موضوع باعث انتخاب آنها شد. مثلا خانم ناصر قبلا با من در فیلم «یکی می‌خواد باهات حرف بزنه» کار کرده بود و نقش یک زن از طبقه پایین را بخوبی ایفا کرده بود. خوشبختانه تمام بازیگران بخوبی از پس کارهایشان برآمدند.

پس شما در کار خیلی به آنها دیکته نمی‌کنید که چه کنند و چه نکنند؟

خیر. اساسا خیلی این مدل کارگردانی را دوست ندارم. وقتی انتخاب‌ها درست باشد، بازی‌ها نزدیک به واقعیت درمی‌آید.

یعنی بازیگران می‌توانند تغییر در نقش یا دیالوگ خود ایجاد کنند؟

تغییرات در حدی که به اصل کار و فیلمنامه لطمه نزند هیچ ایرادی ندارد. فیلمنامه این کار بخوبی و درست نوشته شده و بازیگران هم تا به حال بخوبی از پس کار برآمده‌اند. تغییرات شاید در حد تغییر یک کلمه بوده که مثلا در دهان بازیگر نچرخیده و ما یک کلمه دیگر جایگزین کرده‌ایم. البته همه موارد با نظر نویسنده بوده است. چون من احترام زیادی برای نویسنده قائلم و فکر می‌کنم که تمام تغییرات باید با نظر ایشان صورت بگیرد.

فاصله کم تولید تا پخش و زمان کم شما را تحت فشار قرار نداده است؟

اگر به کیفیت کار لطمه نزده باشد، چیزی هم از آن کم نکرده است. خب، اگر ما فشار زمانی نداشته باشیم با خیال راحت‌تر کار می‌کنیم. البته من حتی یک پلان و سکانس هم اغماض نکرده‌ام و همه را با نهایت دقت و وسواس گرفته‌ام.

البته شما بعد از سریال «خداحافظ بچه» دستتان در تولید کارهای فشرده تند شده باشد.

بله. قطعا همین‌طور است. من در کارهای قبلی با آقای سلامی فیلمبردار همکاری کرده‌ام. هماهنگی بین فیلمبردار، کارگردان و فیلمنامه‌نویس خیلی مهم است و باعث می‌شود تا کارگردان بتواند بخوبی جلو برود. یک کارگردان باید فیلمنامه را متعلق به خودش بکند و بر آن تسلط داشته باشد تا بتواند بازیگران را هم با کار هماهنگ کند و در ادامه هم سایر عوامل پروژه را.

با توجه به این‌که سریال «خداحافظ بچه» باعث شد کارهایتان بیشتر به چشم بیاید، آیا تغییری در انتخاب فیلمنامه‌ها یا کارگردانی‌تان به‌وجود آمده است؟

در ابتدایی‌ترین مرحله باید از فیلمنامه خوشم بیاید و من را برای ساخت مجاب کند. چون وقتی فیلمنامه‌ای را می‌سازم بخشی از وجودم در آن خلق می‌شود. چون درگیر آن می‌شوم و ترجیح می‌دهم که انرژی‌ام را صرف تولید فیلمنامه‌های خوب بکنم. فیلمنامه «آخرین روز سال» نیز خیلی از «خداحافظ بچه» دور نیست. فضاها و لحظات قابل باوری که بیننده آن را باور کند بیشتر سلیقه من است و خیلی به‌دنبال تخیلات آدم نمی‌گردم. ترجیح می‌دهم اتفاقات روز زندگی را تصویر کنم که شاید برای همه مردم اتفاق می‌افتد.

دغدغه‌های شب عید

«علی مرتضوی» تهیه‌کننده کار نیز حرف‌های شنیدنی درباره این کار- که از مضمونی زنانه برخوردار است- دارد.

ایده این کار چطور شکل گرفت؟

داستان فیلم بسیار شبیه فیلم آقای داوودنژاد است که رقابت دو جوان را در چاپخانه به تصویر می‌کشید. این فیلم سال‌ها قبل تولید شده ولی همچنان یکی از آثار فاخر سینمای ایران است.

منظورتان فیلم سینمایی «نیاز» است؟

بله. این فیلم تلویزیونی ماجرای رقابت دو زن است که برای به دست آوردن شغلی با هم رقابت می‌کنند. چیزی شبیه همان فیلم نیاز.

یعنی شما به عمد سراغ این شباهت رفتید؟

خیر. محتوای داستان شبیه آن فیلم است. فیلمنامه را پدرام کریمی نوشت و آقای هادی نیز مواردی را به آن اضافه کرد. داستان درباره دغدغه‌های شب عید است. خانم‌ها همه در تب و تاب کارهای خانه هستند و می‌خواهند خانه‌شنا را تا تحویل سال تمیز کنند. مرضیه هم کاراکتر اصلی ماست که نقش آن را یکتا ناصر ایفا می‌کند. او به شغلش نیاز دارد و باید نذری را ادا کند​. او از طرف یک شرکت خدماتی به خانه مریم خانم معرفی می‌شود و وقتی به آنجا می‌رود می‌بیند یک کارگر دیگر هم آنجاست. او از دیدن چنین چیزی جا می‌خورد. این ماجرا داستان اصلی فیلم تلویزیونی آخرین روز سال را شکل می‌دهد. ماجرای دو زن که در فراز و نشیب زندگی با تمام سختی‌ها تلاش می‌کنند با شرافت زندگی کنند و در این گیر و دار حق کسی را پایمال نکنند.

چقدر روی فیلمنامه کار شد؟

حدود سه ماه. دی ماه فیلمنامه کار حاضر بود ولی کار کردن روی فیلمنامه کمی ما را با فشردگی زمان مواجه کرد. کارگردان و فیلمنامه‌نویس خیلی خوب با هم هماهنگ شدند و توانستند فیلمنامه را به بهترین شکل آماده کنند. بازیگران هم با دقت آقای هادی انتخاب شدند. او تلاش کرد بازیگرانی را انتخاب کند که بتوانند بخوبی از عهده کار بربیایند. مثلا دستمزد خانم ناصر هرچند بالاست، اما نقششان را بخوبی ایفا می​کنند. ما آثار قبلی ایشان را هم دیده‌ایم و فکر می‌کنم به‌عنوان یک هنرپیشه موفق از پس ایفای هر نقشی بخوبی برمی‌آیند.

الان پروژه در چه وضعی قرار دارد؟

در مجتمع مسکونی فجر هستیم. البته لوکیشن بهشت زهرا و خیابانی هم داریم. اول لوکیشن‌های آپارتمانی را گرفتیم که ۸۰ درصد کار است. بخش‌هایی هم مربوط به بازار است که می‌خواهیم شور و حال عید در آن وجود داشته باشد. قرار است که سی​ ام اسفند هم پخش شود. همین یک روز باعث شد تا ما بتوانیم کار را به پخش برسانیم. البته ما قبل از این هم یک فیلم تلویزیونی دیگر با نام فرار داشتیم که دهه فجر پخش شد. داستان فیلم در دهه ۵۰ می‌گذشت و حفظ راکوردها برای ما بسیار سخت بود.

فضای تله فیلم​سازی الان چطور است؟

ما داستان‌هایمان خیلی خوب نیست. به نظرم ما در این حوزه بیشتر مشکل فیلمنامه داریم. یکی از ایده‌های مدیر گروه فیلم‌های تلویزیونی شبکه یک نیز همین فیلمنامه خوب است. فیلمنامه قوی بسیار کم به‌دست می‌آید. در حالی که امروز در رقابت با شبکه‌های ماهواره‌ای احتیاج به آثاری داریم که بتواند مخاطب را پای تلویزیون خودمان نگه دارد.

پیشرفت کار تا الان، چطور بوده؟

خوشبختانه کار بسیار خوب از آب درآمده است. خوشبختانه بچه‌های گروه همه حرفه‌ای هستند و ما تا به حال بدون استرس و در فضایی بسیار آرام کار را جلو برده‌ایم. امیدوارم این فیلم تلویزیونی بتواند به عنوان یک اثر قابل قبول و موجه مخاطب سختگیر ایرانی را جذب کند. مخاطبان ما هر روز سختگیرتر می‌شوند و همین موضوع کار ما را در انتخاب فیلمنامه و تولید اثر بسیار سخت‌تر می‌کند.