مسمومیت با قارچ‌ها

قارچ‌ها از گیاهانی هستند که به عنوان ماده غذایی کاربرد پیدا کرده‌اند. قارچ‌ها همگی خوراکی نبوده و دارای انواع سمی نیز بوده و استفاده از انواع سمی آن می‌تواند اثرات زودرس و …

قارچ‌ها از گیاهانی هستند که به عنوان ماده غذایی کاربرد پیدا کرده‌اند. قارچ‌ها همگی خوراکی نبوده و دارای انواع سمی نیز بوده و استفاده از انواع سمی آن می‌تواند اثرات زودرس و دیررس داشته باشد. مسمومیت آنها از ۳طریق ممکن است:

۱)‌ مسمومیت اتفاقی که عموما در کودکان هنگام بازی رخ می‌دهد. مسمومیت در این روش خفیف است.

۲)‌ خوردن قارچ سمی به جای نوع غیر سمی(خوراکی) که عموما با علائم شدید همراه است.

۳)‌ استفاده از قارچ به واسطه خواص روانی آن که به عنوان سوء مصرف در جوانان دیده می‌شود.

شناسایی نوع قارچ در درمان کمک کننده است. اگر مرکزی برای شناسایی نوع قارچ در دسترس است، می‌توان نمونه‌ای از قارچ را درون کیسه‌ای کاغذی در هوای اتاق نگهداری کرد و در اولین فرصت به مراکز شناسایی قارچ ارسال کرد. حتی مواد استفراغی بیمار به دلیل داشتن قطعاتی از قارچ قابل استفاده است. اما با به کار بستن تمامی اقدامات تشخیصی همچون ارسال نمونه تا گرفتن عکس و ایمیل به مراکز شناسایی تخصصی قارچ، هنوز در ۹۰ درصد موارد قارچ مولد ناشناخته می‌ماند. تشخیص نوع قارچ دشوار و وقت گیر است. به همین دلیل در تمام موارد، درمان باید بر اساس بالین بیمار باشد. اغلب گزارش‌ها از مسمومیت خفیف یا عدم مسمومیت حکایت دارد.

علائم بالینی

تقسیم‌بندی قارچ‌ها بر۱۰ گروه است، اما از نظر مسمومیت ۳ دسته می‌شوند؛ گروهی که علائم مسمومیت آنها طی ۴ ساعت بروز می‌کند. گروهی که بروز علائم مسمومیت در آنها با تأخیر ۶ ساعتی همراه است؛ و دسته دیگر که علامتی ایجاد نمی‌کنند. بیشترین سمیت و خطر در نوع دیررس علائم است، اما به دلیل همزیستی چندین گونه با هم، ممکن است بیمار علائم زودرس داشته باشد. بنابراین بروز زودرس علائم، رد کننده مسمومیت جدی‌تر نیست.

علائم زودرس

الف) علائم گوارشی (تهوع، استفراغ، اسهال و درد شکمی) علائمی است که طی ۳۰ دقیقه تا ۳ ساعت پس از مصرف بروز می‌کند. این علائم طی ۲۴ ساعت بهبود می‌یابد.

ب) علائم مغزی(توهم، خواب‌آلودگی، تشنج و بی‌قراری شدید) که عموما در یک تا ۲ ساعت پس از مصرف شروع می‌شود. با درمان حمایتی و بموقع می‌توان انتظار عاقبت خوشی برای بیماران با علائم زودرس داشت.

علائم دیررس

پس از ۶ تا ۲۴ ساعت از مصرف قارچ علائم گوارشی همچون تهوع شدید، استفراغ، اسهال و درد شکمی آغاز می‌شود که درمان حمایتی و مایع درمانی اغلب به کنترل علائم منجر می‌شود. طی روزها تا هفته‌ها بعد مسمومیت کبدی بروز می‌کند.

گاهی سیر بیماری می‌تواند به مرگ منجر شود. منطقی‌ترین این درمان‌ها زغال فعال است که ماده‌ای سیاه رنگ بوده و توانایی اتصال به سم را داراست. پیوند کبد در بعضی از بیماران با موفقیت همراه بوده است. به همین دلیل در بیماران با علائم و نشانه‌های کبدی شدید باید بیمار را به‌مرکز پیوند انتقال داد.

به یاد داشته باشید که علائم دیررس همیشه به نارسایی کبدی منجر نشده بلکه تعدادی از قارچ‌ها مولد نارسایی کلیوی یا علائم مغزی هستند.

دکتر بهروز هاشمی

متخصص طب اورژانس