مفهومی جدید از چاپ فن آوری ساخت

سیستم اینک جت فراتر از چاپگر دستگاهی برای ساخت همه چیز

چندی است که واژه چاپ (Print) در معنایی به کلی متفاوت از آنچه همگان از آن برداشت می‌کنند، به کار می‌رود.۱ چاپ به معنای ساخت.

به این جمله‌ها توجه کنید:

«بنابراین تولید افزایشی Additive Manufacturing منجر به ساخت هواپیمای سبز و دوستدار محیط زیست می‌شود، به‌خصوص اگر بتوان تمام قطعات تیتانیومی را توسط آن چاپ کرد.

اگر چه اندازه قطعات چاپ شده به لحاظ ابعاد چاپگرهای سه‌بعدی محدود است، اما کارشناسان سازمان هوافضای اروپا معتقدند که ظهور سیستم‌های بزرگ‌تر از قبیل چاپگرهایی که بتواند آلیاژ بال‌های ۳۵ متری هواپیما را به طور کامل چاپ کند، امکان‌پذیر است.»۲

در این عبارت، بحث بر سر چاپ یا رنگ‌آمیزی بال هواپیما نیست، چرا که سال‌های سال است روی بال و بدنه هواپیما لوگو و نام شرکت‌های هوایی نقش می‌بندد. در اینجا صحبت از ساختن خود بال با مواد فلزی و آلیاژهای سبک است که به همان روش اینک‌جت و به مانند چاپ فایل گرافیک روی کاغذ و سطوح چاپ‌پذیر، صورت می‌گیرد. با این تفاوت که دستگاه‌هایی با مکانیسم اینک‌جت، به جای جوهر (INK)، پودر فلز را آن هم به صورت سه‌بعدی می‌پاشد و در نهایت محصول به دست آمده هیچ شباهتی با محصول چاپی ندارد. در واقع صحبت از فن‌آوری جدید ساخت است. آن هم نه فقط ساخت بال هواپیما، بلکه هر چیزی.

توجه کنید؛ ساخت هر چیزی. بنابراین اگر چند سال دیگر در هر کارگاه و کارخانه‌ای به جای دستگاه قالب‌سازی و ریخته‌گری و تراشکاری و حتی به جای آجرچینی و لوله‌کشی و قطعه‌سازی و دستگاه بافندگی، در همه جا دستگاه‌های اینک‌جت را مشاهده کردید، جای تعجب نخواهد بود. نکته دیگری که ترویج این فن‌آوری را تقویت می‌کند، سرعت عمل، دقت، حق انتخاب، سازگاری با محیط زیست، صرفه‌جویی در مواد مصرفی و انبارداری و قابلیت فراگیر شدن آن است. در آینده اینک‌جت وسیله‌ای است در دست همگان برای ساخت همه‌چیز با مواد جدید و هر چیزی می‌تواند یک فایل باشد، یک ساختمان چند طبقه، یا یک مجسمه، یا یک پیراهن و چه فرق می‌کند یک موتور. هر فایلی هم می‌تواند «چاپ» شود یا به روش اینک‌جت ساخته شود. تصورش را بکنید چه دنیای متفاوتی خواهیم داشت!

نکته مهم در این ارتباط این است که این ایده سال‌هاست مرحله آزمون و خطا را پشت سر گذاشته و اینک به طور عملی کاربردی شده است. به تازگی در نمایشگاهی که به معرفی فن‌آوری‌های پیشرفته High Tech اختصاص داشت، چندین کاربرد بر اساس این فن‌آوری به نمایش گذاشته شده بود. از جمله ساخت روکش دندان یا پروتزهای دندان که به جای پروسه پرزحمت قالب‌گیری و دندان‌سازی و رفت و برگشت چندین باره و تبادل قالب و پروتز بین دندانپزشکی و دندانسازی، ظرف چند دقیقه با تصویربرداری (اسکن) از دندان‌ها و لثه‌ها و تبدیل آن به فایل کامپیوتری، دقیق‌ترین روکش دندان را با چنین دستگاهی «چاپ» می‌کند.

البته ساخت پروتز برای انسان تنها به روکش دندان محدود نمی‌شود. بر اساس این فن‌آوری و با استفاده از مواد بیوتکنولوژی، ساخت دقیق بسیاری از بافت‌ها و اجزای بدن- برای مثال کاسه زانو- به صورت شخصی‌سازی شده (Personalized) و درست به اندازه پای بیمار، امکان‌پذیر می‌شود.

با این توضیحات می‌توان گفت که روش تولید و ساخت در آستانه یک تحول انقلابی قرار گرفته است. بی‌شک تا چند سال دیگر بساط قالب‌گیری و ساخت دندان با استفاده از قالب‌های مومی برچیده می‌شود.

همین اتفاق برای قالب‌سازی‌های صنعتی، قطعه‌سازی و قالب پلاستیک و ... نیز رخ خواهد داد، چرا که همه چیز «چاپ» می‌شود، اما نه با مرکب و روی کاغذ، بلکه با همان جنسی که باید باشد و به صورت سه‌بعدی، به همان شکلی که باید باشد.

روش جدید ساخت که بر اساس سیستم اینک‌جت عمل می‌کند، امکان ساخت هر چیزی را فراهم می‌سازد. از میز و صندلی گرفته تا عینک و موتور، حتی یک ساختمان چند طبقه و حتی غذا! بحث در مورد مواد مصرفی مناسب برای این روش ساخت و نیز مزایای آن، هدف این مقاله نیست؛ هر چند که به جای خود بسیار جالب توجه است، زیرا به نظر نگارنده این فن‌آوری همه عرصه‌های زندگی و کار را متحول خواهد ساخت و منظره جهان را از هر نظر دگرگون خواهد کرد. در اینجا ما تنها به واژه مناسب برای نامگذاری این فن‌آوری دوران‌ساز نظر داریم.

استفاده از فن‌آوری دستگاه‌های اینک‌جت، موجب استفاده از واژه «چاپ» برای بیان عملیات ساخت به روش جدید بوده، اما مبدعان، کاربران و شارحان این‌ فن‌آوری برای نشان دادن تمایز یا ویژگی‌ این نوع «چاپ»، از پسوند سه‌بعدی (۳D) استفاده کرده‌اند. آنهایی که به تمایز فن‌آوری نوین ساخت با فرآیند چاپ نظر داشته‌اند، نام Additive Manufacturing Technology را بر آن نهاده‌اند.

اولی (۳D Printing)، نقش چاپ را در این فرایند غالب دانسته (به خاطر استفاده از سیستم چاپگرهای اینک‌جت) و با چسباندن صفت سه‌بعدی، خیال خود را آسوده ساخته که شبهه‌ای باقی نمی‌ماند. در حالی که این فن‌آوری ساخت است، نه چاپ و پیش از این، چاپ سه‌بعدی به گونه‌ای از کارهای چاپی (لنتی‌کولار Lenticular) اطلاق می‌شده است.

دومی (AMT)، روش‌های معمول ساخت را که بر اساس دریل‌کاری، فرزکاری و تراشکاری ورق یا شمش فلزی – یعنی بریدن و تراشیدن و کم کردن مواد- است، روش کاهشی (Subtractive) دانسته و فن‌آوری جدید ساخت را – که بر اساس افزودن لایه لایه و یکی شدن آنها با یکدیگر (Fusing)، شیء مورد نظر را تولید می‌کند- روش افزایشی (Additive) نامیده است.

اگر بخواهیم با حفظ وفاداری و نزدیکی به سیستم اینک‌جت، واژه‌ای برای این فن‌آوری جدید ساخت ارایه دهیم که از سادگی و روانی کافی هم برخوردار باشد، بهتر است چیزی هماهنگ یا متناسب با اینک‌جت پیشنهاد کنیم.

بر این اساس واژه Thing Jet یا Build Jet هر کدام به دلیلی مناسب و پذیرفتنی به نظر می‌رسند.

Thing Jet از این نقطه‌نظر که بر روش Jet کردن تکیه دارد، به همان معنی که در مکانیسم اینک‌جت به کار می‌رود و نیز به این خاطر که برای جت کردن همه نوع مواد و ساخت همه چیز به کار می‌آید، مناسب است. تناسب آوایی با اینک‌جت نیز مزیتی برای آن محسوب می‌شود.

از طرف دیگر Build Jet، به روشنی بار معنایی این فن‌آوری جدید (یعنی ساختن) را بیان می‌کند و بدون اشاره به چاپ یا هر پروسه معین دیگر، ساخت را به معنای عام آن بازگو می‌کند و مکانیسم آن یعنی Jet را نیز به همراه این معنا، به یاد می‌آورد.

از منظری دیگر، شاید بتوان گفت که Thing jet عامیانه‌تر و خودمانی‌تر است، در حالی که بار معنایی Build jet قدری تخصصی‌تر و حرفه‌ای‌تر به نظر می‌رسد.

شما کدام را می‌پسندید؟

نویسنده : مرتضی تفرشی

زیرنویس‌ها:

۱. زبان‌شناسان واژه‌ها و اصطلاحات بسیاری را معرفی می‌کنند که معنی ثانویه‌ای یافته‌اند و طی سالیان، مفهوم اولیه آنها فراموش شده است. برای مثال و در همین نزدیکی خودمان یعنی در صنعت چاپ، واژه چاپ لیتوگرافی (Lithographic Printing) که چندین دهه از کاربرد آن به معنای چاپ افست می‌گذرد، حالا هیچ ارتباطی با سنگ چاپ (Litho) ندارد. در حالی که این نامگذاری، ابتدا به خاطر استفاده از سنگ چاپ Litho و کپیه کردن نقوش روی آن صورت گرفته بود.

۲. به نقل از وب‌سایت Economist

http://www.economist.com/node/۱۸۱۱۴۲۲۱/print