دوشنبه, ۸ بهمن, ۱۴۰۳ / 27 January, 2025
آب و هوای ناپاک اصلاح باید گردد
این روزها دیدن آسمان آبی و ابرهای سفید برای خیلیها، بهخصوص آنهایی که در شهرهای بزرگ و صنعتی زندگی میکنند، به آرزو شبیه است....
آلودگی هوا یعنی حضور مخلوطی از آلایندههای مختلف در هوای آزاد؛ به اندازهای که برای انسان مضر بوده و یا موجب زیان رساندن به حیوانات و گیاهان شود. آلودگی هوا در مناطق شهری، یکی از رهاوردهای انقلاب صنعتی است که از ۳۰۰ سال قبل شروع و با توسعه صنعتی و زیاد شدن شهرها بر میزان و شدت آن روز به روز افزوده شده است. بسیاری از ما آن قدر در هوای آلوده تنفس کردهایم که دیگر لذت نفس کشیدن در یک هوای پاک را از یاد بردهایم.
از سوی دیگر، اوضاع بهداشت آب هم چندان دلچسب نیست. در حال حاضر، حدود یک میلیارد نفر در سراسر جهان به طور مرتب از آب ناسالم و غیربهداشتی برای نوشیدن و پخت و پز استفاده میکنند و این در حالی است که کیفیت پایین آب و بهداشت بد آن سالانه سبب مرگ ۵ میلیون انسانی میشود. سازمان جهانی بهداشت تخمین میزند که نوشیدن آب ناسالم سبب مرگ و میر حدود ۴/۱ میلیون کودک زیر ۵ سال به دلیل اسهال میشود و این در حالی است که۵۰ کشور جهان با حدود یکسوم از جمعیت جهان از بیآبی متوسط تا شدید رنج میبرند. درحال حاضر، ? کشور جهان شامل کانادا، چین، کلمبیا، پرو، برزیل، روسیه، ایالات متحده آمریکا، اندونزی و هند ?? درصد کل منابع آب شیرین را به خود اختصاص دادهاند و در مقابل، حدود ?? کشور از جمله کویت، بحرین، مالت، امارات متحده عربی، سنگاپور، اردن و لیبی با کمبود آب مواجهاند که برخی از آنها تقریباً به هیچ منبع آب شیرین قابل توجهی دسترسی ندارند. با توجه به افزایش روزافزون جمعیت، توسعه صنایع و افزایش آلودگی منابع آب شیرین، دسترسی به آب کافی و مناسب در برخی کشورها به یک بحران جدی تبدیل شده است؛ تا آنجا که یکی از اهداف بسیاری از کشورها تا سال ۲۰۱۵ میلادی، دسترسی به آب سالم و بهداشتی است؛ بهطوری که دیگر هیچ فردی از آن بیبهره نباشد. آنچه در صفحات «پرونده» این هفته میخوانید، کلیاتی است درباره معیارهای اندازهگیری آلودگی هوا، آلودگی آب و آنچه ما میتوانیم برای مقابله با آن انجام دهیم.
● مهمترین آلایندههای هوا
مهمترین آلایندههای هوا عبارتند از: اکسیدهای کربن (مونوکسیدکربن، دیاکسیدکربن)، اکسیدهای گوگرد و ازت، اکسیدهای نیتروژن و گرد و غبار.
اکسیدهای ازت از جمله آلایندههای هوا هستند که به شکلهای مختلف و در انواع NO ،NO۲ و NO۳ منتشر میشوند. دیاکسید ازت مهمترین ترکیب در میان انواع اکسیدهای ازت است که گازی است مرئی، با رنگ قهوهای مایل به زرد یا قهوهای مایل به قرمز.
نگرانی عمده در مورد دیاکسیدازت از آنجا ناشی میشود که این ترکیب طی فرآیندهای پیچیده هواسپهری به ذرات معلق نیترات تبدیل میشود که خاصیت سرطانزایی دارند. به علاوه دیاکسیدازت همچون اکسید ازت یکی از آلایندههای اصلی به وجود آورنده مهدود است.
آثار زیستمحیطی اکسیدهای ازت روی انسان متغیر است و از جمله آن میتوان به تحریک گلو، چشم، بینی و ششها اشاره کرد. همچنین این آلایندهها آسیبپذیری انسان در مقابل عفونتهای ویروسی نظیر آنفلوآنزا را نیز افزایش میدهند. علاوه بر انسان، گیاهان نیز از آسیب اکسیدهای ازت در امان نیستند و در اثر افزایش غلظت این آلایندهها، رشد گیاهان دچار اختلال شده و به بافتهای برگ صدمه وارد میشود.
● بیماریهای مرتبط با آلودگی هوا
طی چند سال اخیر با توجه به توسعه و گسترش روزافزون صنایع، نشر ترکیبات آلاینده و ذرات معلق در هوا هم رشد تصاعدی داشتهاند و به گفته کارشناسان، این آلایندهها میتوانند سلامت انسان را به مخاطره بیندازند و حتی آسیبهای زیادی به محیطزیست وارد کنند. براساس آمارهای سازمان جهانی بهداشت، ۲ درصد از کل مرگ ومیرهای ناشی از عوارض قلبی در شهرهای آلوده به طور مستقیم و غیرمستقیم مربوط به آلایندههای هوا است. البته در شهرهای آلوده متوسط سالانه بستری بیماران قلبی به علت آلودگی مونوکسید کربن ۶۸ درصد افزایش مییابد.
در عین حال، از آنجایی که میل ترکیب CO با هموگلوبین ۲۰۰ برابر اکسیژن است با ایجاد ترکیب پایدار کربوکسی هموگلوبین میزان اکسیژنرسانی به بافت بدن کاهش یافته و به تناسب درصد آلودگی علایمی نظیر سرگیجه سردرد، خوابآلودگی و در موارد شدیدتر مرگ بروز میکند و چنانچه افراد در ایام سال با بیش از حد مجاز آلاینده CO مواجه باشند، مرگ و میر افراد ۳۰ تا ۶۵ ساله تا ۱۱ درصد افزایش مییابد.
از سوی دیگر، ذرات معلق (به ویژه ذرات معلق زیر ۱۰ میکرون) به علت ریز بودن بیش از حد، از مجاری فوقانی تنفسی نفوذ کرده و وارد سیستم تنفس میشوند و در سطح حبابچههای ریوی نشست میکنند که بخشی از بیماریهای ریوی نظیر آمفیزم را به آنها نسبت میدهند و این در حالی است که تماس افراد با سابقه بیماری تنفس با ذرات معلق در هوا، حملات آسم و تنگی نفس ریوی را در پی دارد. بر اساس گزارشهای سازمان جهانی بهداشت نیز ۵ درصد از موارد سرطانهای برونش و ریه در شهرهای آلوده به علت آلودگی هواست.
بررسیها نشان میدهد که کودکان و سالخوردگان، دو گروه آسیبپذیر بر اثر آلودگی هوا هستند اما کودکان صدمات بیشتری را متحمل می شوند؛ چرا که ریتم تنفسی آنها بالاتر است و به این ترتیب میزان آلایندههای بیشتری را وارد سیستم تنفسی خود میکنند.
● آلودگی هوا و آثار آن بر بارداری
تحقیقات نشان داده است طیف وسیعی از اختلالات و عوارض آلودگی هوا بر دستگاه تولید مثل، باردای، جنین و نوزاد اثر میگذارد و اثرات آلایندهها بر جنین شامل عوارضی مانند وزن پایین زمان تولد، تاخیر رشد داخل رحمی و مرگ داخل رحمی است که آلایندههای منواکسیدکربن، دیاکسیدگوگرد و ذرات معلق، بیشترین تاثیر را در این میان دارند. میزان مواجهه مادر با گروهی از ذرات معلق یا هیدروکربن در هشتمین ماه بارداری بر رشد جنین اثر مستقیم دارد و این اتفاق بیشتر در نواحی صنعتی و شهرهای بزرگ به ویژه در زمستان رخ میدهد. از سوی دیگر، تحقیقات نشان میدهد زنان بیشترین گروه آسیبپذیر و در معرض خطر آلودگی هوا در منزل هستند.
● حمل و نقل و آلودگی هوا
کارشناسان در کنار حضور گسترده صنایع آلاینده در تهران و اطراف شهر و حجم فراوان دودکشها در فصول سرد سال، دلیل اصلی بروز آلودگی هوای شهر تهران را تردد میلیونها خودروی سبک و سنگین در تهران میدانند که البته سالانه حدود ۵۰۰ هزار دستگاه نیز به این تعداد اضافه میشود و در برابر آن از رده خارج کردن خودروهای فرسوده هم که به کندی پیش میرود و کماکان حرکت لاک پشتی دارد و با آنکه قرار بود در سال گذشته ۲۰۰ هزار خودروی فرسوده در تهران از رده خارج شوند، این رقم تنها به ۳۵ هزار دستگاه رسید.
از سوی دیگر، موتورسیکلتهای موجود در سطح شهر تهران ۱۰ برابر خودروها آلودگی دارند با این وجود وزارت صنایع اجازه تولید انواع موتورسیکلتهای بیکیفیت و فاقد استانداردهای زیستمحیطی را صادر میکند به گونهای که روزانه ۲۵ هزار دستگاه موتورسیکلت در کشور تولید میشود.
براساس آمارها، بیش از ۵/۲ میلیون خودرو در تهران تردد می کند و حمل و نقل در تهران به تنهایی معادل دو برابر کربن سرانه تولید شده در کشورهای جهان سوم را ایجاد می کند. در حال حاضر، بسیاری از شهرها حتی در کشورهای توسعه یافته دارای سطوح خطرناکی از آلودگی هوا هستند. این معضل بزرگ از طریق جریان باد یا حرکت وسایل نقلیه موتوری در شهرها منتشر میشوند. ورود خودروهای بیشتر در جادهها و خیابانهای یکسان به معنی ترافیک سنگینتر و هوای آلودهتر است.
تحقیقات نشان میدهد زندگی در مجاورت بزرگراههای پرترافیک با نرخ سرطان در کودکان ارتباط مستقیم دارد به طوری که کودکان ساکن در منازل مجاور خیابانهایی که بالغ بر ۲۰ هزار خودرو در آن به طور روزانه تردد میکنند، حدود ۶ برابر بیشتر از دیگر کودکان در معرض آسیب هستند. دلیل اصلی سرطان خون در کودکان و بزرگسالان نیز تاثیر هیدروکربنهای حلقوی از جمله بنزن است که منبع عمده انتشار آنها خودروها است.
● چگونه هوای پاک را به خانه بیاوریم؟
مشکلات این چنینی در جوامع صنعتی امروزی موجب شده است تا راهحلهای مختلفی از طرف محققان سراسر جهان برای برونرفت از آنها ارایه شود. ساخت دستگاههایی برای حذف آلودگیهای محیطی را میتوان نقطه عطفی در این زمینه دانست که هرکدام از آنها میتوانند معادل چند درخت هوای آلوده را تصفیه کنند وهر چند کاهش فضای سبز و قطع درختان از دلایل اصلی بروز عوارض آلودگی هوا هستند، اما حداقل به کمک این دستگاهها میتوان به داشتن هوایی پاکتر امیدوار بود.
دستگاه تصفیه هوا، وسیلهای است که کار تصفیه هوای اتاق و تولید یون منفی برای ایجاد هوای پاک و عاری از میکروب را انجام میدهد. کنترل اتوماتیک کیفیت هوا از طریق سنسورهای حساس به بو و غبار و مواد آلرژیزا با قابلیت کار مداوم و مجهز به کربن اکتیو برای جذب بوها و گازهای سمی از خصوصیات بارز این دستگاههاست. این دستگاهها همچنین مجهز به سیستم ضدباکتری و میکربکش هستند و قابلیت جذب دود و ذرات معلق تا ۱/۰ میکرون را دارند.
دستگاههای فوق با تولید یونهای منفی که خود را به ذرات مضر (گازهای سمی و آلایندهها) موجود در هوا که دارای بار مثبت هستند، متصل کرده و با سنگینتر و حجیمتر کردن آنها امکان وجودشان را در هوا غیرممکن کرده و به این صورت از آسیب رساندن به سلامت انسان جلوگیری میکند. آیا هرگز توجه کردهاید که ما تا چه اندازه احساس تازگی در کوهها، کنار دریا، در جنگل یا در کنار آبشارها میکنیم؟ یا چهقدر احساس پرانرژی بودن به ما دست میدهد؟
این اماکن معمولا سرشار از میلیونها یون منفی هستند. فیلترهای هپا ذرات و آلایندههای مضر هوا از قبیل ویروسها، باکتریها، گردههای حساسیتزای گیاهان، مو و پر حیوانات را جذب میکند و ذرات به قطر ۳/۰ میکرون را از بین میبرد و از ورود دوباره آنها به هوا جلوگیری میکند. فیلترهای کربن فعال گازهای سمی، دودها، مواد شیمیایی و دود سیگار موجود در هوا را خنثی و از آسیب رساندن آنها جلوگیری میکند. لامپ فرابنفش که در داخل دستگاه قرار دارد ویروسها، قارچها، میکروبها، باکتریها، جرمها و سایر آلایندههای هوازی موجود در هوا را نابود میکند. با توجه به اینکه این لامپ در پشت فیلترها قرار میگیرد ویروسها و باکتریهای جذب شده توسط این فیلترها را نابود و از تولید مجدد آنها جلوگیری میکند. اکسیژن فعال تولید شده از طریق دستگاههای تصویه هوا نیز محیطی با طراوت مانند هوای جنگل، کنار آبشار، سواحل دریا را ایجاد میکند و شما قادر به تنفس هوای پاک خواهید شد.... و اما آب
اصطلاح آب شرب یا آب آشامیدنی به آب سالم و تصفیهشدهای اطلاق میشود که از آن برای آشامیدن و پخت غذا استفاده میکنند اما آب سالم، آبی است که مصارفی مانند شنا، حمام کردن و شستشو دارد. در بیشتر کشورهای دنیا آب آشامیدنیای که برای نوشیدن و پخت و پز استفاده میشود با آبی که برای شستشو و حمام مصرف میشود، متفاوت است و برای تصفیه آب آشامیدنی دقت و نظارت بهتری انجام میگیرد اما در کشور ما آبی که جهت پخت و پز مصرف میشود، دقیقا همان آبی است که برای استحمام و شستشوی بدن، البسه و ظروف به کار میرود. در عین حال، آب آشامیدنی، علاوه بر سالم بودن باید پاکیزه نیز باشد.
آب آشامیدنی از طریق تعیین کیفیت فیزیکی، شیمیایی ومیکروب شناختی ارزیابی و انتخاب میشود، به طوری که آب سالم باید عاری از عوامل زنده بیماریزا باشد، مواد شیمیایی زیان آور در آن وجود نداشته باشد، بدون رنگ و بو بوده و طعم مطبوعی داشته باشد و برای مصارف خانگی قابل استفاده باشد. آبی که یک یا دو مورد از ویژگیهای فوق را نداشته باشد آلوده و برای شرب غیرقابل مصرف است.
● مصارف خوراکی آب
۵۵ تا ۷۸ درصد بدن هر انسانی با سایزهای مختلف از آب است. در عین حال، بدن، بین ۱ تا ۷ لیتر در روز به آب نیاز دارد تا بتواند عملکرد صحیحی داشته باشد و دچار کمآبی نشود و این مقدار بسته به سطح فعالیت، دما، رطوبت و سایر عوامل متغیر است و از طریق انواع غذاها، میوه و سبزی و آشامیدنیهایی غیر از آب به بدن میرسد. کارشناسان توصیه میکنند علاوه بر موارد ذکر شده، نوشیدن ۶ تا ۷ لیوان آب سالم در طول روز برای حفظ سلامت بدن مفید است. البته نوشیدن مقدار زیاد آب برای افرادی که کلیههای سالمی دارند، دشوار نیست، بلکه مصرف کم آب در آب و هوای گرم و مرطوب و برای افرادی که فعالیت زیادی دارند، بسیار خطرناک است. جالب است بدانید ما میتوانیم آب بسیار بیشتری نسبت به نیاز بدنمان بنوشیم اما باید دقت کرد که نوشیدن بیش از حد آب هم میتواند مسمومیت ایجاد کند که بسیار خطرناک و حتی کشنده است. سازمان بینالمللی غذا در سال ۱۹۴۵ اعلام کرد: «میزان استاندارد آب برای افراد معمولی ۱ میلیلیتر برای هر کالری غذایی است.» همچنین این سازمان توصیه میکند زنان حدود ۲/۲ لیتر و مردان حدود ۳ لیتر آب در روز مصرف کنند. این میزان برای زنان باردار و شیرده بیشتر بوده و شامل ۴/۲ لیتر حدود ۱۰ فنجان برای زنان باردار و ۳ لیتر یعنی ۱۲ فنجان برای زنان شیرده است. از این مقدار آب مصرفی حدود ۲۰ درصد از طریق انواع غذاها و بقیه از طریق نوشیدن آب و نوشیدنیهای دیگر تامین میشود. همچنین آب به اشکال مختلفی همچون عرق کردن، ادرار، مدفوع و تنفس از بدن دفع میشود.
● آلودگی آب
آب خالص مطابق ساختمان شیمیایی آن به هیچ وجه در طبیعت وجود ندارد زیرا انواع ناخالصیها به صورت حل شده، معلق یا بینابینی در آن وجود دارد. مشکلاتی که در آب وجود دارد عمدتا شامل آلودگیهای میکروبی، سختی آب و وجود فلزات سنگین و در نهایت وجود کلر بیش از اندازه در آب و بیماریزایی ناشی از آن است.
● آلودگیهای میکروبی
میزان آلودگی آب به میکروب را میتوان با روشهای آزمایشگاهی تعیین کرد. مهمترین معیار در مورد تشخیص آلودگی آبهای آشامیدنی، وجود میکروبهای رودهای در آن است که نشانه آلوده بودن آب به مدفوع است. امروزه وجود کلی فرمهای مدفوعی در آب، شاخص آلودگی آبهای طبیعی به وسیله فاضلابهای خانگی شناخته شده است. این میکروبها از طریق نفوذ فاضلاب انسانی در آب آشامیدنی به انسان منتقل میشوند و عامل بیماریهای خطرناک فراوانی هستند. از جمله این بیماریها میتوان به وبا، حصبه، اسهال میکروبی و خونی، هپاتیت، فلجاطفال، سل، دیفتری، انگلهای خونی و کبدی اشاره کرد. عوامل بروز این بیماریها شامل تکیاختهها، ویروسها، باکتریها، کرمها و انگلها هستند. بیماریهای ناشی از آب آلوده سالانه نزدیک به یک میلیارد انسان را در روی کره زمین مبتلا میکند و موجب مرگ حدود ۱۰ میلیون نفر میشود.
● سختی آب
آب سخت به آبی گفته می شود که حاوی نمکهای معدنی مانند ترکیبات کربناتهای هیدروژنی، کلسیم، منیزیم و... است و بر حسب آنکه آب در موقع نفوذ در زمین از لایههای آهکی، منیزیمی و گچی گذشته و یا نگذشته باشد، سختی آب کم یا زیاد میشود. سختی آب در عرض سال هم ممکن است تغییر کند. معمولاً سختی آبها در فصل باران کم و در فصل خشکی زیاد میشود. در ایران نیز شهرهایی مانند قم، زاهدان، گرمسار، سمنان و بسیاری دیگر از شهرهای کویری که خاک قلیایی یعنی سرشار از فلزات قلیایی خاکی دارند، از سختی آب بالایی برخوردارند، به طوری که در استانهای زاهدان و سمنان، سالانه چند بار پوشالهای کولر را باید به علت اینکه مقدار فراوانی املاح روی آن رسوب کرده است، تعویض کرد.
باید گفت به طور معمول شاخص میزان فعل و انفعال آب سخت با صابون بررسی میشود، به این شکل که برای شستشو با آبهای سختتر به صابون بیشتری نیاز است بنابراین این نوع آب برای رختشویی مناسب نیست.
● فواید آب سخت
مطالعات نشان داده است که مصرف آبهای سخت بهعلت وجود منیزیم و کلسیم مرگهای ناگهانی ناشی از امراض قلبی و عروقی را به شدت کاهش میدهد. بنابراین مصرف آب سخت نه تنها برای انسان مضر نیست بلکه مفید هم هست و معمولاً شکستگی استخوان در افرادی که آب سخت مینوشند، زودتر بهبود پیدا میکند و حتی بیماری راشیتیسم در این اشخاص کمتر دیده میشود. البته در حال حاضر هیچ رابطهای میان پیدایش سنگ کلیه و سختی آب گزارش نشده است. علاوه بر این وجود کلسیم و منیزیم در آبهای آشامیدنی سخت، مانع جذب فلزات سنگین نظیر سرب، کادمیوم، روی، مس و رسوب آنها در استخوانها میشود.
در عین حال در نقاطی از روسیه که از آبهای نسبتا سخت استفاده میکنند به مواردی از پیدایش سنگ در مجاری ادرار برخوردهاند و این موضوع تقریبا در آبهای با سختی ۵۰۰ میلیگرم در لیتر کربنات کلسیم به اثبات رسیده است. از سوی دیگر در نقاطی که از آبهای نرمتر استفاده میشود، پرفشاریخون و افزایش چربی و کلسترول از عوامل ایجاد مرگهای ناگهانی شناخته شدهاند. به طورکلی میتوان گفت که در نقاطی که آب سخت مصرف میشود، امراض قلبی کمتر از نقاطی است که ساکنان آنها آبهای سبکتر مصرف میکنند. به علاوه بروز سکتههای قلبی در نقاط با آبهای سختتر به مراتب کمتر از نقاط با آبهای سبکتر است.
● مضرات آب سخت
بهرغم فواید آب سخت برای بدن، سختی بیش از حد آب نیز مضراتی دارد که مهمترین آنها عبارتاند از: تولید سنگ کلیه، ایجاد طعم و مزه نامطبوع در چای و قهوه، پخته نشدن حبوبات، ضرر رساندن به جداره دیگهای بخار و ایجاد قشر آهکی روی جداره دیگ، خوب کف نکردن صابون و مزاحمت در هنگام شستن نسوج و دستها.
● سختیزدایی
برای برطرف کردن سختی آب، بهتر است آن را بجوشانید تا املاح موجود در آب، ته ظرف رسوب کنند.
● فلزات سنگین
فلزات سنگین از طریق نفوذ پساب صنعتی در آب آشامیدنی به انسان منتقل میشود. فلزات سنگین با توجه به توسعه شهرنشینی و صنایع که به افزایش میزان فاضلاب و پساب منجر شده است، عمدتا از طریق دفع نادرست و غیربهداشتی فاضلاب شهری و پساب صنعتی وارد محیط زیست میشود. مرگ و میرهای آبزیان در اثر تخلیه پسابهای محتوی فلزات سنگین در دنیا و ایران بیسابقه نیست. سبزیهای اطراف تهران نیز که با فاضلاب آبیاری میشود از این آلودگیها بیبهره نیستند. فلزات سنگین شامل سرب، جیوه، روی، نیکل، کرم، کادمیوم و غیره است. وجود فلزات سنگین در غلظت بیش از استاندارد در آب شرب موجب عوارض مختلف نظیر مسمومیت، حساسیت شدید، ضایعات کروموزمی، عقب افتادگی ذهنی، فراموشی، پارکینسون، سنگ کلیه، نرمی استخوان و انواع سرطان از جمله سرطان پروستات میشود.
● کلـر
کلر و ترکیبات آن برای ضدعفونی آب آشامیدنی در تصفیه خانهها به آب اضافه میشود و تحقیقات نشان داده است که مواد آلی موجود در آب با کلر ترکیب شده و ایجاد تریهالومتانها، کلرات و سایر ترکیبات جانبی مضر و سمی میکنند که موجب بروز انواع بیماریهای صعب العلاج در انسان میشود.
● دستگاههای تصفیه آب خانگی
با توجه به مشکلاتی که ممکن است برای آب آشامیدنی وجود داشته باشد بسیاری از افراد ترجیح میدهند جهت حذف یا کمتر کردن این مواد، از دستگاههای تصفیه آب خانگی استفاده کنند. متداولترین روشهای تصفیه آب خانگی عبارتاند از: استفاده از رزینهای تبادل یون جهت کاهش سختی آب، کربن اکتیو یا زغال فعال جهت حذف کلر، رنگ، بو و تریهالومتانها، زئولیت برای حذف فلزات سنگین و فیلترهای سرامیکی جهت حذف مواد معلق، باکتریها و انگلها که خود بحث مجزایی را میطلبند. البته بسیاری از دستگاههای تصفیه آب خانگی به تایید سازمانهای معتبر بهداشتی جهان رسیده است اما برخی دیگر چندان استاندارد نیستند. به همین دلیل توصیه میشود که هنگام خرید این دستگاه ها دقت نموده و از استاندارد بودن آن مطمئن شوید.
محبوبه رحیمی مریم منصوری
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست