۱۶ فوریه ۹۲۳ ـ سالگشت وفات مولف تاریخ طبری که نوشت تا قصور دولتهای گذشته روشن شود

۱۶ فوریه ۹۲۳ میلادی (۳۰۱ هجری خورشیدی) روزی است که ابوجعفر محمد جریر طبری تاریخنگار شهیر ایران و مولف تاریخ «اخبار الرسل والملوک» از این دنیا رفت. اثر مهم او که در ۱۶ جلد انتشاریافته …

۱۶ فوریه ۹۲۳ میلادی (۳۰۱ هجری خورشیدی) روزی است که ابوجعفر محمد جریر طبری تاریخنگار شهیر ایران و مولف تاریخ «اخبار الرسل والملوک» از این دنیا رفت. اثر مهم او که در ۱۶ جلد انتشاریافته است به «تاریخ طبری» معروف است. محمد جریر از مردم طبرستان (تپورستان = مازندران) بود که علاوه برتاریخ بسیار مفصل خود، چند تالیف و تفسیر دیگر هم دارد. در آن زمان، همانند اروپا که تا قرون جدید، کتابهای فلسفی، تاریخ و علوم به زبان لاتین (زبان کلیسا) تالیف می شد تا در همه سرزمین های مسیحی مخاطب داشته باشد؛ بیشتر نویسندگان ایرانی هم این قبیل کتابها را به عربی می نوشتند تا در سراسر جهان اسلامی انتشار یابد و خوانده شود. بنابر این، محمد جریر هم تالیف خود «اخبار الرسل والملوک» و «الامم والملوک» را به عربی نوشت که به دستور منصور سامانی ـ شاه وقت، وزیر وی ابوعلی محمد بلعمی آن را به پارسی برگردانید که نثری روان، ساده و دلنشین است. طبری آغاز قیام ایرانیان برای تامین استقلال وطن را شاهد بود.

محمد جریر در مقدمه تالیف خود نوشته است که هدف او از این کار پرزحمت؛ خبر رساندن و آگاهی دادن از حوادث ایام ملوک، پیمبران، و خلیفگان از آغاز خلقت است، و کارهایشان را بگویم تا کوتهی آنان روشن شود. وی در این مقدمه نوشته است که آن چه را که آورده از قول راویان و ناقلان است و از او نیست و درستی آنها را جز آن چه که در زمان خودش و یا نزدیک به عصر خودش بوده تضمین نمی کند.

مولفان تاریخ مورخان، فایده تاریخ و تاریخ نگاری در کتب خود؛ مقدمه ای را که طبری بر تالیف بزرگ خویش «اخبار الرسل والملوک» برنگاشته تفسیر کرده اند که هدف اصلی از دانستن تجربه گذشتگان (خواندن تاریخ) است تا به همانگونه که طبری گفته است از کوتهی (اشتباه و غفلت) دیگران درس بگیرند و تکرار نکنند که گریزی از دادگاه «تاریخ» و مجازات ابدی آن نیست..