اعتماد مجازی

بررسی وضعیت خرید دیجیتالی و فروشگاه های اینترنتی

مقدمه اتصال شبکه ها به هم بزرگ ترین دستاورد بشر در این سال هاست. به طوری که پس از آن تغییرات عمده ای در تمام شئون زندگی ما رخ داده است، از تحصیل گرفته تا خرید. به این ترتیب می توان گفت، خرید اینترنتی خرید زمانه ماست. خریدی که کاملاً الکترونیکی صورت گرفته و از خریدهای سنتی که روزگاری فرد را مجبور می کرد یک روز خاص با هزار بدبختی خود را به مرکز خرید رسانده و پس از مدت ها گشتن و چانه زدن، بالاخره خریدی انجام دهد، فرق دارد؛ و شاید دور نباشد روزی که تنها یاد و خاطره ای از آن را بر جا بگذارد. آمارهای جهانی هم موید این مطلب اند. به خصوص در کشورهای پیشرفته که استقبال خوبی از آن شده است. به هر حال، هر چه که باشد نیاز زمانه ما و کمبود وقت و هزینه بر بودن خریدهای سنتی، دیر یا زود ما را با خرید از فروشگاه های مجازی آشنا و مانوس می کند. همان گونه که در زمانی نه چندان دور، وقتی صحبت از کارت های بانکی می شد، همه نسبت به آن بی اعتماد بودند و اینک از ضروریات زندگی ما محسوب می شود، این نوع خرید نیز جای خود را در زندگی ما باز خواهد کرد. در ایران، این نوع خرید بسیار نوپا است، اما، در همین مدت کم نیز گسترش فراوانی یافته است که می تواند نشات گرفته از نیاز جامعه، بالا رفتن سواد اطلاعاتی، کمبود وقت و صرفه جویی در هزینه ها باشد. این فروشگاه های مجازی، از ابتدای شروع به کار تا استقرار و ادامه حیات مراحلی را طی می کنند که در هر مرحله دارای مسایل و مشکلات خاصی هستند. در این مجال، نیم نگاهی داریم به این مسایل.

● تولد

در حالی که طبق فلسفه تجارت الکترونیک باید بین تامین کنندگان و خریداران پیوند ایجاد کنند، شاید یکی از ایرادات فروشگاه های مجازی، سعی این پایگاه ها بر شبیه سازی تجارت سنتی در فضای آنلاین باشد. به عقیده مافی مدیر عامل فروشگاه مجازی بهسان، فروشگاه های ایران، فروشگاه های مجازی نیستند، بلکه شبیه سازی شده فروشگاه سنتی هستند که به دنیای مجازی آمده اند. اگرچه به نظر وی، با توجه به این که فرهنگ خرید آنلاین هنوز جا نیفتاده و اگر غیر از این هم باشد جواب نمی دهد، پس برای شروع خوب است. همچنین در این زمینه می توان به نبود دیدگاه کارشناسانه در زمان راه اندازی اشاره کرد. مشکلی که به تامین نیروی متخصص دانشگاهی برمی گردد و نشان از دوری برنامه ریزان از نیازهای جامعه دارد. به عنوان مثال، با توجه به این که تازه یکی دو سال از راه اندازی رشته ای به نام تجارت الکترونیک در دانشگاه ها می گذرد، چگونه می توان انتظار داشت فروشگاهی که چند سال پیش راه افتاده، از کارشناس تجارت الکترونیکی برای تحلیل و راه اندازی سیستم ها استفاده کند؟ و انگار چاره ای نیست جز استفاده از دید سنتی و بازاری.

● راز بقا

پس از تاسیس هر فروشگاه، چه مجازی چه غیر مجازی، مهم ادامه حیات و استقرار است. اما چه بسیار فروشگاه هایی که آمدند و مدتی بودند و بعد ناچار به رفتن شدند. لذا، از آن جا که فروشگاه مجازی در فرایند خرید و فروش، بین تامین کنندگان و خریداران قرار دارد، درک شرایط دو سوی این تجارت ضروری است. به ویژه که در این نوع تجارت هیچ کدام از طرفین یکدیگر را ملاقات نمی کنند و جلب رضایت طرفین واجب است. حبیبی مدیرعامل هیراد در زمینه مشتری مداری با اشاره به دشوار بودن امر می گوید: هیچ شرکت یا سازمانی نیست که مشتریان صد درصد از آن راضی باشند. ولی حداقل می توانند مشتری را دلخور نکنند. در حالی که، غالباً فروشگاه های اینترنتی، به فکر فروش جنس هستند و به محض ایجاد مشکل، پاسخگو نیستند. مدیر سایت تنقلات نیز معتقد است: لازمه رشد و پیشرفت در هر بخش، حمایت نهادهای مختلف است. فروشگاه اینترنتی هنوز به عنوان یک صنف رسمی شناخته نمی شوند و وقتی حمایتی در کار نباشد و به مزایای فروشگاه های اینترنتی پی برده نشود، پیشرفت بسیار مشکل خواهد بود. وی افزود: در یک سایت برتر اینترنتی، قیمت، نوآوری در کار و دسترسی سریع باعث پیشرفت است.

همچنین، به روز بودن، دقیق بودن و کامل بودن اطلاعاتی که از محصولات یک فروشگاه مجازی به مشتری ارائه می شود، عامل موفقیت یا شکست یک فروشگاه مجازی است. اجتناب از کلی گویی و جملات اغواکننده و تمرکز بر ارائه اطلاعات صحیح از محصول، از عوامل اعتماد مخاطب و تمایل به خرید اینترنتی محسوب می شود. از آن جا که خریدار کالا را از نزدیک مشاهده نمی کند، اگر فروشنده، کالایی که در سایت تبلیغ کرده را با همان کیفیتی که مدعی شده برای او ارسال کند، طبیعتاً دفعه ی بعد با اطمینان بیشتری به سراغ خرید اینترنتی می رود. در صورتی که در حالت عکس، خاطره خوبی در ذهن او نمانده و با تردید به آن می نگرد. لذا، از نظر کارشناسان، اصلی ترین مشکل در زمینه خرید آنلاین، عدم اطمینان مردم و عادت و اعتماد به روش سنتی است. از آن جا که اعتماد حرف اول را در جذب مشترکان می زند، فروشگاه های مجازی باید راهکاری در پیش گیرند تا بتوانند توجه و اعتماد خریداران را جلب کنند. این در حالی است که، بیش از ۵۰ درصد فروشگاه های اینترنتی با مردم صادق نیستند و حداقل جنسی را که مردم می خواهد به دست آنان نمی رسانند یا اگر می رسانند با کیفیت مد نظر مردم نیست و بدتر از همه پاسخگو نیستند؛ و این گونه خاطره خوبی در ذهن مردم نمی ماند و پشیمان می شوند و نسبت به خریدهای بعدی بی اعتماد می شوند.

این مسایل به یک طرف، بحث تامین کالا نیز خود حکایت دیگری است. حبیبی مدیرعامل سایت هیراد تاثیر افزایش نرخ ارز را بر قیمت خریدها مستقیم دانسته و می گوید: از ابتدای سال حجم فروش خیلی پایین آمده است. البته الآن به علت وضعیت فعلی مردم محتاط شده و دنبال لوازم ضروری و مایحتاج اصلی زندگی هستند. مدیر سایت تنقلات نیز با اشاره به مشکلات زیاد در تامین اجناس در یک سال اخیر می گوید گاهی کالا هست، گاهی نیست. اما وی معتقد است با این که رابطه با اروپا، مشکل ساز شده، جایگزین های زیادی برای تحریم هست و به ویژه می توان از محصولات با کیفیت داخلی استفاده کرد. اما مافی مدیر عامل شرکت بهسان، نظر متفاوتی دارد و معتقد است اگر فلسفه اصلی تجارت الکترونیکی اجرا شود نباید مشکل داشت. این بحث زمانی رخ می دهد که با روش سنتی کار شود. چون وقتی من کالای تولید کننده را به دست مصرف کننده برسانم نگران تحریم نیستم چرا که واسطه ام.

این ها به کنار، مشکلات مربوط به زیرساخت ها نیز مزید بر علت است. زیر ساخت های مخابراتی، زیرساخت های ارسال کالا و در نهایت زیرساخت های پرداخت پول سه عامل اصلی در موفقیت تجارت الکترونیکی هستند. هرچند که ما در کشور هر سه زیرساخت مورد نظر را در اختیار داریم، اما این زیرساخت ها کافی نبوده و نمی توان کیفیت تجارت آنلاین داخلی را با موارد مشابه خارجی مقایسه کرد.

قطعی های مکرر اینترنت، فیلتر شدن ایمیل، قطع بودن شبکه شتاب و در کل مشکلات مربوط به دسترسی کاربران به اینترنت و کیفیت پایین این سرویس از اصلی ترین دلایلی است که فروش اینترنتی در کشور را با مشکل مواجه کرده است. در حالی که با افزایش پهنای باند کشور، استقبال از خرید اینترنتی نیز چند برابر خواهد شد.

به گفته کارشناسان، زیر ساخت مهم است. مثلاً در انگلیس که ۶۰ درصد خریدها اینترنتی است، همه نوع زیرساخت در اختیار این فروشگاه ها هست. اینجا چون زیرساخت ها ضعیف است، در کل به ۵ تا ۴ درصد نمی رسد. مافی مدیر عامل شرکت بهسان در این خصوص با اشاره به مشکلات متعدد از نظر اقتصادی و فنی می گوید: در بحث فنی و زیرساختی مهم ترین مشکل سرعت پایین و قطعی زیاد اینترنت است. این سرعت و کیفیت پایین باعث می شود نتوان اطلاعات را کامل به مشتری رساند و در فروش به مشکل برخورد. همچنین انجام تراکنش های مالی در بستر وب نیز مشکلات خاص خود را دارد. به گفته مدیر سایت تنقلات، هنگام خرید، سرور بانک داون است، چیزی که در دنیا نادر است. عظیمی مدیر واحد فروشگاه های اینترنتی شرکت پارس آنلاین با اشاره به کمتر شدن مشکلات بانک ها و امکان پرداخت الکترونیکی توسط همه بانک ها گفت: مشکل عمومی این است که وب سرویس بانک ها کار نمی کند و تراکنش ها برگشت می خورد.

مدیر عامل شرکت بهسان همچنین با اشاره به نبود قوانین کمک کننده می گوید: حمایت های دولت و اصناف می تواند در مورد قوانین مالیاتی، عوارضی و گمرکی کمک کند. مثلاً صحبت از تبادلات الکترونیکی تجاری بین ایران و کشورهای دیگر شده که اگر وضع شود خیلی کمک کند. اگر قوانین گمرکی بر داشته شود یا سریع تر انجام شود، خوب است. یا مثل کشورهای دیگر که فروشگاه های اینترنتی شامل یکسری قوانین مالیاتی نمی شود، قوانین مالیاتی سبک تر شود می تواند رشد سیستم را سریع تر کند.

● ساماندهی فروشگاه های مجازی

با توجه به گسترش روز افزون فروشگاه های مجازی، ورود آن ها به جریان داد و ستد در بازار داخلی و ارایه کالاها و خدمات گوناگون از طریق اینترنت، بحث ساماندهی و قانونمند کردن فعالیت ها در این حوزه و نظارت بر آن ها کلید خورد. به ویژه که هر گونه اقدام و بسترسازی قانونی در این حوزه، عامل مهمی در توسعه و گسترش خرید و فروش های اینترنتی به شمار می رود.

با توجه به این که، ایرانیان مثل کشورهای دیگر به سایت هایی فروش اینترنتی اعتماد ندارند و اکثر فعالان این حوزه، بزرگ ترین مانع بر سر فعالیت خود را، نبود اعتماد خریداران می دانند، با این حال، ضرورت زندگی در جامعه مدرن و افزایش مشکلاتی چون ترافیک و آلودگی هوا، سبب می شود شاهد گرایش به خرید از فروشگاه های مجازی باشیم. حبیبی مدیرعامل هیراد در این زمینه با تاکید بر علاقه ایرانیان به خرید سنتی می گوید: مهم ترین مساله و مشکل فروشگاه های اینترنتی در ایران، عدم اعتماد مشتری است. برای حل این مشکل خرید پستی پیشنهاد شده است. که این هم خالی از مشکل نیست. چرا که کالا در بسته به مشتری تحویل می شود و معلوم نیست همان چیزی باشد که مشتری سفارش داده است و متاسفانه خسارتی در کار نیست. اما موضوع ساماندهی فروشگاه های اینترنتی در سال های اخیر به صورت جدی در دستور کاری دولت قرار گرفته است و الحاقیه آیین نامه اجرایی ضوابط لازم برای صدور پروانه کسب فروشگاه های الکترونیکی از آن جمله است. این الحاقیه که در ۱۱ ماده شرایط تشکیل فروشگاه های الکترونیکی را مشخص کرده است در جلسات مشترک مرکز توسعه تجارت الکترونیکی با نمایندگان وزارت اطلاعات، پلیس فناوری و تبادل اطلاعات و ارتباطات ناجا، بانک مرکزی و مرکز امور اصناف و بازرگانان نهایی و بالاخره با ابلاغ دستورالعمل اصلاحیه این آیین نامه به دستگاه های اجرایی ذی ربط و اتحادیه ها ختم شد.

دکتر محمودی رییس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی وزارت صنعت معدن و تجارت در زمینه ساماندهی فروشگاه های مجازی به خبرنگار ما گفت: طراحی نماد اعتماد از یک طرف و راه اندازی اتحادیه فروشگاه های اینترنتی از طرف دیگر، کارهایی است که در این زمینه صورت گرفته است. وی افزود: نماد اعتماد به صورت کامل راه اندازی شده است. به لحاظ فنی کار تا دو ستاره انجام شده است. حدود ۱۰۰ شرکت هم نماد را گرفته اند. در مورد اتحادیه هم تمام مسایل و آیین نامه ها طراحی شده است، در حال حاضر باید متقاضیان بروند و عضو صنف رایانه ای تهران شوند، وقتی تعداد به ۱۰۰ نفر دارای پروانه رسید، می توانند اتحادیه تشکیل دهند. وی افزود: در دو هفته گذشته برای این که اتحادیه زودتر راه اندازی شود، حدود ۱۷۰ نماد اعتماد موقت صادر شد که جمعاً ۲۵۰ شرکت نماد اعتماد گرفتند. سه ماه هم مهلت دادیم که ظرف آن کسری مدارک را تکمیل کنند.

وی اظهار داشت: لازمه گرفتن پروانه کسب، دریافت نماد اعتماد است. برای دریافت نماد یک چک لیست ۱۰۰ موردی است که باید رعایت شود. در صورت تکمیل بودن مدارک پس از ۲۴ ساعت نماد اعتماد اعطا می شود. در سال گذشته علیرغم کار زیاد تنها ۶۰ پروانه کسب الکترونیکی برای فروشگاه های مجازی صادر شد. وی گفت: در فرایند نماد موقت سعی شد همه آیتم های بحرانی را در نظر نگیریم. علت هم این است که سعی کردیم برخی شرایط را به عقب بیندازیم تا فرصت داشته باشند، بیایند و اقدام کنند. وی در عین حال گفت: ۲۹ نفر پروانه کسب گرفتند و منتظریم باقی فروشگاه هایی که نماد اعتماد دارند، عضو اتحادیه شوند و بعداً اتحادیه مستقل کشوری فروشگاه های اینترنتی را راه اندازی کنند. به نظر وی در حالی که تعداد کل فروشگاه های اینترنتی قابل احصاء در کل کشور، هشت هزار است. علت عدم استقبال از نماد اعتماد را می توان به اجبار نبودن آن مربوط دانست. چرا که، وضعیت فنی فروشگاه ها اکثراً نا به سامان است و در مرحله ضعیفی به سر می برند. اعتبار نرم افزاری اکثریت بسیار پایین است و نمی توانند چک لیست ها را بگیرند. برای رفع این مشکل باید هزینه کنند و شاید بعضی ها اگر اجبار نباشد مایل نباشند داوطلبانه اقدام کنند.

وی در عین حال تصریح کرد: فعلاً اعتبار نشان اعتماد یک ساله است چون هنوز فروشگاه ها وضعیت با ثباتی پیدا نکردند ولی ثبات بیشتری که پیدا کنند این زمان قابل تغییر است. به این ترتیب با تلاش هایی که برای قانونمند شدن فعالیت این فروشگاه ها صورت گرفته است (مانند تشویق فروشگاه ها برای کسب نماد اعتماد الکترونیکی، اهدای پروانه کسب به فروشگاه های الکترونیکی و ایجاد اتحادیه) فعالیت آن ها شکل رسمی تری به خود گرفته و خریداران می توانند با خیال راحت تر از این فروشگاه ها خرید کنند. هر چند در این خصوص نیز نظرات متفاوتی موجود است.

حبیبی مدیرعامل هیراد می گوید: نماد ارزش دارد اما نه آنقدر که چشمگیر باشد. ما یک سال است که نماد گرفتیم ولی تنها یک درصد مشتری های ما به آن اشاره کردند یا نیاز بود مسئله نماد را به آن ها بگوییم. عظیمی مدیر واحد ISP و ip Voice over، و فروشگاه های اینترنتی شرکت پارس آنلاین نیز پیش از هر چیز معتقد است باید به مردم در مورد کارکرد نماد اطلاع رسانی شود. به ویژه الآن که هنوز چیزی نشده برخی سایت ها با قرار دادن نماد جعلی دست به تقلب زده اند. نیاز هست حتماً به مردم آموزش داد تا سایت هایی دارای نماد تقلبی از واقعی جدا شوند. وی در عین حال طراحی و چیدمان سایت را نشان دهنده اعتبار آن دانسته، می گوید: راه اندازی یک فروشگاه اینترنتی هزینه بر است. کسی که برای سایت از نظر ساختار و فنی هزینه کند، مرتکب خلاف نمی شود. پس نماد اگر درست ممیزی شود می تواند به مردم کمک کند.

وی همچنین بحث ساماندهی را خوب ارزیابی نموده و می افزاید: اگر نماد مسیر درستی پیش برود، درست است که هزینه شرکت ها بالا می رود اما باعث جلب اعتماد مشتری ها می شود تا از شرکت هاییی که موجهند خرید کنند. در این زمینه مدیر سایت تنقلات نیز با اشاره به نا آشنا بودن کاربر ایرانی با بحث خرید اینترنتی می گوید: هر نوع گواهی که از طرف سازمان های متولی باشد و قوانینی که شرایطی برای فروشگاه های اینترنتی بگذارد را استقبال می کنیم. به خصوص ضمانت اجرایی داشته باشد و اجازه ندهد سایت هایی متخلف نماد اعتماد بگیرند. به گفته وی نماد اعتماد در همه کشورها پیاده شده و تاثیر مثبت داشته است. اینجا هم می تواند تغییرات خوب به همراه بیاورد. مافی مدیرعامل سایت بهسان نیز معتقد است، ساماندهی خوب است اما باید فرهنگ خرید آنلاین بین مردم جا بیفتد. با نماد اعتماد سازی می شود. هر چند به نظر می رسد با دریافت این نماد اعتماد و پروانه کسب اعتماد خریداران نسبت به این بازار مجازی افزایش پیدا می کند، حبیبی مدیرعامل سایت هیراد تنوع فروشگاه های اینترنتی را موجب سخت شدن کنترلشان برشمرده، می گوید: دولت می خواهد فروشگاه های اینترنتی را سامان بدهد اما هر دقیقه تعداد زیادی فروشگاه اینترنتی در کشور افتتاح می شود که کنترل را سخت می کند. به نظر وی فیلتر هم جوابگو نیست و سریعاً یک فروشگاه جدید با یک دامین جدید افتتاح می شود.

البته با وجودی که تلاش هایی برای معرفی فروشگاه های مجازی بدون مجوز به خریداران شده است، اما باز هم شاهدیم تعداد زیادی از این فروشگاه ها بدون مجوز فعالیت می کنند. حبیبی می گوید: ۹۰ درصد فروشگاه های اینترنتی بدون نماد در حال فعالیت هستند. شرکت پست هم علی رغم ادعای خود با آن ها همکاری می کند. هر چند مسوولان این نظر را قبول ندارند. دکتر محمودی رییس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی نیز با اشاره به اجباری نبودن نشان اعتماد گفت: در حال حاضر، داوطلبانه است ولی کم کم آن ها را از خدمات دولتی محروم و سپس به سمت فیلترینگ آن ها در سایت های داخل می رویم. مدتی است که شرکت پست رسماً به تمام شرکت های طرف قرارداد اعلام کرده به کسانی که نشان اعتماد ندارند، سرویس نمی دهد. بعد از اقدام پست ۱۷۰۰ شرکت به ما مراجعه کردند که در چک لیست ثبت قرار دارند.

همچنین، مرکز امور اصناف و بازرگانان به درخواست دستگاه های امنیتی آیین نامه فعالیت فروشگاه های اینترنتی را اصلاح کرد و طبق آن، فعالیت این فروشگاه ها را در اماکن مسکونی ممنوع شد. مهدی میرمهدی رئیس اتحادیه فناوران رایانه تهران، گفت: این اصلاحیه در واقع چکیده ای از پیشنهادهای اتحادیه رایانه به منظور اصلاح شرایط صدور جواز فروشگاه های اینترنتی بود. اتحادیه هفت ایراد مشخص را به متن آیین نامه اجرایی ضوابط لازم برای صدور پروانه کسب فروشگاه های الکترونیکی وارد کرده بود که از بین آن ها موضوع الزام فعالیت فروشگاه های اینترنتی در اماکن تجاری مهم ترین بند پیشنهادی به شمار می رفت. حبیبی با موافقت با این تصمیم فرق فروشگاه اینترنتی دارای نشانی و شماره تلفن ثابت با دیگر فروشگاه ها را، فرق بین مغازه دار و دست فروش دانسته می گوید: اتفاقاً این نیاز وجود داشت. داشتن نشانی مشخص، خرید را امن می کند. فرق بین فروشگاه اینترنتی که نماد را می گیرد با آن که نمی گیرد هم همین است.

● ضمانت اجرایی

در حال حاضر قانون تجارتی که در کشور وجود دارد در آن هیچ نگرشی نسبت به بازار اینترنتی دیده نمی شود. دکتر محمودی مرکز توسعه تجارت الکترونیکی را متولی پیاده سازی قانون تجارت الکترونیکی برشمرده می گوید: در حال تهیه آیین نامه ها هستیم، چند تا آیین نامه هم تهیه شده و بقیه هم در حال اجرا است. در اصلاحیه ماده ۶۸ قانون تجارت الکترونیک، فروشگاه های اینترنتی را گنجاندیم. متاسفانه برخی اصناف، این صنف جدید را به راحتی نمی پذیرد، که کار ما را سخت تر می کند. این در حالی است که رنگاور معاون مرکز توسعه تجارت الکترونیکی از اتخاذ سیاستی برای درج اعتراض افرادی که از فروشگاه های مجازی دارای نماد اعتماد الکترونیکی کالا خریده و آن کالا ایراددار است، در سایت www.enamad.ir خبر داد و گفت ما به موضوع رسیدگی کنیم.

● آخرین وضعیت تشکیل اتحادیه فروشگاه های مجازی

تشکیل اتحادیه فروشگاه های اینترنتی در تهران که سال ها از وعده تشکیل آن می گذرد، همچنان در پرده ابهام است و درگیر امروز و فردا های فراوان.

فرایند تشکیل اتحادیه با دریافت نماد اعتماد آغاز می شود. بعد باید به اتحادیه فناوران رایانه تهران مراجعه و از این اتحادیه پروانه کسب دریافت کنند. سپس با رسیدن تعداد فروشگاه های الکترونیکی دارای پروانه کسب به حد نصاب لازم، حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ فروشگاه، انتخابات جهت تاسیس اتحادیه مستقلی تحت عنوان اتحادیه کشوری صنف فروشگاه های الکترونیکی با حضور فروشگاه های دارای پروانه کسب، برگزار شود. رییس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی گفت: تمام مسایل و آیین نامه های اتحادیه طراحی شده، در حال حاضر باید متقاضیان بروند و عضو صنف رایانه ای تهران شوند، وقتی تعداد به ۱۰۰ نفر دارای پروانه رسید، می توانند اتحادیه تشکیل دهند. وی افزود: در دو هفته گذشته برای این که اتحادیه زودتر راه اندازی شود، حدود ۱۷۰ نماد اعتماد موقت صادر شد که جمعاً ۲۵۰ شرکت نماد اعتماد گرفتند. پس از تشکیل اتحادیه فروشگاه های اینترنتی، اخذ نماد اعتماد الکترونیکی و همچنین عضویت در این اتحادیه برای فروشگاه هایی که مایل به فعالیت در فضای مجازی اند اجباری می شود. مفتح معاون توسعه فناوری اطلاعات و تجارت الکترونیکی وزارت بازرگانی، در این زمینه گفت: پس از تشکیل اتحادیه فروشگاه های مجازی، بر اساس آیین نامه دولت، خدمات بانکی منحصر به اعضای این اتحادیه می شود و حتی سایت هایی که عضو اتحادیه نشده باشند نیز فیلتر خواهند شد.

● شبکه توزیع

راه های مختلفی برای ارسال کالا به خریدار وجود دارد. یکی از این گزینه ها پست است. شرکت پست تاکنون در سایت e-bazar با ۳۰ شرکت خصوصی و نزدیک به هشت هزار و ۵۰۰ فروشگاه قرارداد دارد. این شرکت سال گذشته به واسطه قرارداد با فروشگاه های اینترنتی ۷ میلیون کالا معادل ۸۰۰ میلیارد ریال را جابه جا کرد. جواد کیوانی، مدیرکل پست مستقیم و سرویس های نوین پستی شرکت پست گفت: هم اکنون حدود ۸ هزار و ۵۰۰ فروشگاه اینترنتی در کشور با پست در حال همکاری بوده که با توجه به ۲۳ شرکت بخشی خصوصی فعال در عرصه خرید و فروش اینترنتی طرف قرارداد، پست از سال ۸۶ تا پایان خرداد ۹۱، نزدیک به ۷ میلیون کالا در سراسر کشور در قالب هدایا و کالاهای سبک را جابجا کرد.

کیوانی همچنین از راه اندازی سرویس پیک شهری خبر داد و گفت: سرویس بازار پست (e-Bazar) را راه اندازی کردیم که در فضای آن به فروشگاه ها و شرکت ها غرفه اختصاص داده می شود. وی امتیاز این فروشگاه ها را اطمینان مردم و فروشنده ها، برشمرد و گفت: با توجه به قرارداد با رسانه های دیجیتالی بستر امن برای خانواده ها به وجود آمده تا با اطمینان از سامانه خرید کنند. گفتنی است تفاهم نامه همکاری و فعالیت مشترک مرکز توسعه ی رسانه های دیجیتال و شرکت پست برای مدت ۳ سال به منظور ایجاد و گسترش زمینه های همکاری دوجانبه در بخش ارائه ی خدمات پستی در بخش های الکترونیکی، فیزیکی و مالی به تولیدکنندگان و فعالین رسانه های دیجیتال منعقد شد. مهندس کرباسیان مدیرعامل شرکت پست نیز گفت: در سال گذشته نزدیک به دو میلیون کالا بدین صورت خرید و فروش شد و استقبال خوبی نیز در روستاها شد. امیدواریم با کمک مرکز توسعه ی رسانه های دیجیتال و گسترش محصولات آن خانواده ها با امنیت بالایی محصولات خود را سفارش دهند. مدیرکل پست مستقیم و سرویس های نوین پستی شرکت پست در ادامه با اشاره به ۱۰ هزار دفتر ICT روستایی در کشور گفت: با فراگیر شدن فروشگاه های اینترنتی از این پس حتی روستاییان نیز می توانند از این روش برای خرید مایحتاج و فروش محصولات بهره مند شوند. وی همچنین سرویس وب آگهی روستایی را موجب حذف واسطه ها برشمرد و گفت: وب آگهی پست تحولی در دست عرضه کنندگان روستایی ایجاد می کند تا محصولات خود را از طریق دفاتر ICT روستایی در معرض عرضه قرار دهند و بین تولید کننده و عرضه کننده ارتباط مستقیم بر قرار شود. همچنین در بخش ابزارآلات و تجهیزات روستایی هم به صورت مستقیم به اطلاع روستاییان برسد. وی با تاکید بر توانایی پست در پوشش تمام این موارد، خاطرنشان کرد: لجستیک در ۵ استان کشور تجهیز شده است. وی با تاکید بر فرهنگ سازی گفت: محصولات از طریق ما ظرف ۲۴ ساعت و حداکثر ۶-۵ روزه در دورترین نقطه توزیع می شود. خوشبختانه در نقطه ای ایستادیم که رضایت خوبی هم در بحث شرکت ها و هم مشتریان است. این در حالی است که مسوولان سایت هایی فروش مجازی از پست راضی نبوده و معتقدند پست درست همکاری نمی کند. مدیر سایت تنقلات معتقد است یکی از مشکلات بزرگ این است که بجز پست دولتی، پست دیگری نداریم.

به نظر حبیبی مدیر عامل هیراد نیز پست از نظر کیفیت خدمات دهی اصلاً قابل قبول نیست. چرا که کالا را بیمه نمی کند، خیلی دیر تحویل می دهد، دو ماه بعد از تحویل کالا به مشتری، با فروشنده تسویه حساب می کند، در صورت خسارت زدن به جنس پاسخگو نیست و هزار مسئله دیگر که ترجیح می دهیم مشتری پول را مستقیم به حساب ما بریزد و کالا را رایگان ارسال کنیم که در صورت شکستن کالا، بیمه دارد و پاسخگو هستند.

● افق آینده

به نظر کارشناسان آینده این صنف با توجه به دشوار شدن دسترسی ها و هدفمندی یارانه ها، روشن است و بالاخره مردم مجبور می شوند به این سمت بیایند. البته با توجه به آیین نامه هایی که برای این دسته از سایت ها تدوین و ابلاغ شده و تاسیس اتحادیه ای که در حال شکل گیری است، به زودی شاهد توسعه مثبت این نوع تجارت خواهیم بود.

نویسنده: زهرا غلامی