رام كردن كودكان سركش

آیا كودك نو پای شما زود از كوره در می رود, عصبانی و خشن است با بزرگسالان جروبحث می كند و از انجام دستوراتشان سرباز می زند یا حتی آن قدرجسورشده كه شما را می زند

آیا كودك نو پای شما زود از كوره در می‌رود، عصبانی و خشن است. با بزرگسالان جروبحث می‌كند و از انجام دستوراتشان سرباز می‌زند. یا حتی آن‌قدرجسورشده كه شما را می‌زند؟

● رفتار پرخاشگرانه در كودكان

كودكان اغلب ۲ تا ۶ سال سن دارند كه شروع به كتك زدن <دیگران> می‌كنند و این دیگران شامل تمام كسانی است كه با خواسته‌های آنان مخالفت كرده و از آن سرباز می‌زنند،‌از جمله والدینشان. بهتر است بدانید این نوع رفتار در كودكان تا سن ۶ سالگی طبیعی و شایع است اما بعد از ۶ سالگی،‌ كودك از نظر روند تكاملی به مرحله‌ای می‌رسد كه می‌تواند تكانه‌های خود برای زدن، گازگرفتن و لگدزدن را كنترل و از انجام آن جلوگیری كند. پس یك كودك احتمالا در سنین ۲ تا ۶ سالگی نمی‌تواند خود را كنترل كند. برای حل این مشكل بهتر است ابتدا بدانیم چرا كودك دیگران را می‌زند و این زدن به چه معانی می‌تواند باشد.

● ناكامی و عصبانیت

عصبانیت شایع‌ترین مشكل بچه‌هاست. این عصبانیت در واقع تجلی درد و ناكامی كودك بدلیل ناتوانی او در كنترل جهان اطراف است. اتفاقی رخ می‌دهد كه پسر شما را آزار می‌دهد. او می‌خواهد كار كند و شما جلوی او را می‌گیرید. از آنجایی كه كودك شما نوپاست، هر چند احساسات او بسیار قوی است، اما وسیله كافی برای ابراز ناامیدی خود به طرز مناسبی را ندارد. این امر او را بیش از پیش ناامید كرده و از عصبانیت منفجر می‌كند. در نهایت او با تنها وسیله‌ای كه در اختیار دارد به شما حمله می‌كند یعنی با كتك زدن.

● ناتوانی در برقراری ارتباط

یكی از عللی كه باعث شده دو ساله‌ها را كودكانی وحشتناك بخوانند این است كه بچه‌های دو ساله خواسته‌ها و آرزوهای بسیار قوی دارند، اما مهارت لازم برای انتقال این خواسته‌ها به دیگران را ندارند و چون مهارت‌های زبانی و كلامی برای بیان خویش ندارند، با وسایل دیگری این‌كار را انجام می‌دهند: با قهر، قشقرق به‌پاكردن و زدن دیگران. اجازه دهید مثال بزنیم: كودكتان می‌خواهد كاری كند و شما او را منع می‌كنید. او خیلی از شما رنجیده و می‌خواهد به شما بگوید:<مامان عزیزم، پدر مهربانم وقتی شما اجازه نمی‌دهی محیط اطرافم را كشف كنم، احساس زندانی بودن و محدودیت می‌كنم. اگر با روح و روان كودكت مشورت كنی، به تو خواهد گفت كه من نیاز دارم راجع‌به جهان همه چیز را یاد بگیرم و در پیچیدگی‌هایش كندوكاو كنم. این‌گونه خواهم توانست خردمندانه رشد كنم. مطمئنا تو دوست نداری جلوی رشد مرا بگیری. پس لطفا برو عقب و اجازه بده ببینم وقتی چنگال را در سوراخ پریز برق فرو‌می‌كنم، چه اتفاقی می‌افتد؟>! اغلب كودكان نو پا نمی‌توانند اینگونه سخن‌وری كنند، اما اگر می‌توانستند، حتما چنین جملاتی می‌گفتند! در عوض آنها با وسیله‌ای كه در دسترس دارند یعنی قشقرق، جیغ وفریاد راه انداختن و كتك زدن، حرف خود رابیان می‌كنند.

● مواقع فشار

كودكانی كه با چالش‌های تكاملی روبرو می‌شوند و تحت فشار زیادی هستند، بارها و بارها وارد مراحل پرخاشگری می‌شوند چرا كه آنها انرژی كافی برای كنترل خود ندارند و همچنین وقایع پراسترس آنها را به زور هل می‌دهد و هر گونه ناراحتی و زحمت ناچیزی را در نظرشان بسیار بزرگتر جلوه می‌دهد. در نتیجه این كودكان بیشتر به كتك زدن متوسل می‌شوند.

● نیاز به كنترل كردن

همه ما نیاز داریم احساس كنیم كنترل جهان اطراف خود را در دست داریم و كودكان نیز از این امر مستثنی نیستند. با این حال كودك شما نسبت به آنچه برایش رخ می‌دهد، كنترل بسیار كمی دارد. اغلب كتك زدن راهی است كه كودك شما با تلاش برای كنترل یك گوشه از جهان خودش، در پیش گرفته است و خودش را بدین وسیله اثبات می‌كند.

● جلب توجه

كودك نیاز به توجه شما دارد. به‌طور معمول او ترجیح می‌دهد از راه‌های مثبت یعنی با كارهای خوب این توجه را بدست آورد. اما اگر تشویق كارهای خوب به اندازه كافی نباشد و كودك مورد بی‌توجهی قرار گیرد، برای او توجه منفی هم بهتر از هیچ است. كودكی كه اغلب مورد غفلت واقع می‌شود ممكن است پس از مدتی كشف كند كه اگر جنگ و دعوا راه بیندازد و دیگران را بزند، در مركز توجه دیگران قرار می‌گیرد.

اگر شما به كودكی كه شما را می‌زند واكنش قوی نشان دهید ممكن است منشا مشكلات دیگری در آینده شود. پاسخ شدید به رفتار منفی، كودك را تشویق می‌كند كه رفتار بد را ادامه دهد. به همین دلیل است كه به والدین توصیه می‌كنیم وقت زیادی را صرف پرورش توجه مثبت كنند و به عبارتی كودك را برای كارهای خوبش،‌ همه جوره تشویق كنند. (تشویق كلامی، لمس كردن شانه یا سر، خندیدن،‌ صرف وقت برای گفتگو، بازی كردن با كودك، جایزه‌های كوچك، همه می‌توانند به نوعی تشویق باشند.)

● آزمایش قوانین و محدودیت‌ها

این علت،‌ در مورد كتك زدن علت شایعی نیست، اما گاهی كودكان دست به سر پیچی از قوانین می‌زنند تا قدرت قانون و حریم محدودیت‌های خود را امتحان كنند. ممكن است كودك فقط به این علت شما را می‌زند كه می‌خواهد بداند چقدر شما در قانون‌‌گذاری خود پا بر جا هستید و آیا می‌تواند پا را از این محدوده فراتر بگذارد؟

● چه باید كرد؟

شما می‌توانید به كودكتان كمك كنید تا راه دیگری غیر از زدن برای بیان ناامیدی‌اش بیابد. شاید بتوانید با ارائه چیزی مناسب كتك خوردن( !مثلا بالش یا كیسه بكس) میل او به زدن را تغییر دهید. حتی شاید گاهی لا‌زم باشد به كودك اجازه بدهید برای خالی كردن عصبانیتش عروسكی را گاز بگیرد، نه یك آدم زنده را .

این كار وقتی موثر است كه كودك شما بزرگتر باشد. بعد از پایان بحران یعنی زمانی كه كودكتان‌ آرام و منطقی شده، می‌توانید دوباره واقعه را مرور كنید و راجع به آن صحبت كنید. لیستی از كارهایی كه به آرام شدن او در زمان عصبانیت كمك می‌كند، (مثلا وقتی كه شما به او دستوری مخالف علاقه‌اش دهید) تهیه كنید. وقتی دوباره بحران شروع شد، به گفتگوی قبلی خود اشاره كنید: < تو دوباره عصبانی شده‌ای، یادت هست كه با هم چه تصمیمی گرفتیم؟ تو خودت گفتی كه آن‌را بنویسیم، قرار شد وقتی عصبانی شدی به جای دیگران، به كیسه بكس مشت بزنی.>

● برقراری ارتباط كلامی را به او بیاموزید

برای كودك لازم و مفید است بیاموزد و بتواند از كلماتی برای بیان احساسات منفی‌اش استفاده كند. به كودك یاد بدهید كه در زمان مناسب بگوید:<من الان واقعا دیوانه هستم> یا <الان دارم از عصبانیت آتش می‌گیرم> وقتی كودك بتواند احساسات خود را مستقیما و مانند افراد بالغ بیان كند، كتك زدن به تدریج متوقف می‌شود.

● احساسات كودكتان را تصدیق كنید

كودك می‌زند چون نمی‌تواند احساسات خود را به شما منتقل كند. وقتی شما بر احساسات كودكتان واقف باشید و آن‌را تصدیق كنید، دیگر دلیلی برای كتك زدن وجود ندارد.مثلا به او بگویید:<حتما از اینكه به تو اجازه نداده‌ام این‌كار را بكنی خیلی ناراحت هستی!> با این جمله شما به او نشان داده‌اید كه احساس او را می‌فهمید و به او حق می‌دهید كه احساس عصبانیت كند و این طبیعی است.آنچه شما بدین وسیله به او می‌آموزید، این است كه به روشی غیر از كتك زدن، عصبانیت خود را ابراز كند.

● به او یاد بدهید كه كتك زدن كار اشتباهی است

حتی اگر كودكتان به اندازه كافی بزرگ نشده‌ باشد، لازم است بداند كه رفتار پرخاشگرانه، اشتباه است. كودكان خود‌به‌خود نمی‌دانند چه كاری اشتباه است و این را باید به آنان آموزش داد.

وقتی كودك سعی می‌كند شما را بزند، محكم دستانش را بگیرید، در چشمان او خیره شوید و محكم (اما بدون عصبانیت) بگویید:<شما اجازه نداری مامان را بزنی.>

كتاب قصه‌های كودكانه‌ای كه مضمون آنها گفتگو را به‌جای دعوا، پیشنهاد می‌كند، نیز وسیله آموزشی بسیار خوبی برای بچه‌هاست. به محرك‌ها توجه داشته باشید

یك روز كامل كودك خود را تحت‌نظر بگیرید. آیا در زمان خاصی از روز رفتار پرخاشگرانه او تشدید می‌شود؟ اگر كودك شما قبل از شما یا بعد از مدرسه، كنترل خود را از دست می‌دهد ممكن است به‌دلیل گرسنگی باشد. میان وعده‌های مناسب مثل آجیل، سبزیجات و میوه‌ها می‌توانند جلوی این مشكل را بگیرند.

آیا كودك شما وقتی بیش از حد خسته است كتك می‌زند؟ در این صورت زمان خلوت (زمان مشخصی مثلا ۲ تا ۵ دقیقه كودك باید در یك مكان خاص بدون حركت و كلامی، بنشیند و دیگران به او توجهی نكنند) می‌تواند كمك كند. اگر شما به آنچه در جهان كودكتان می‌گذرد توجه كنید، به راحتی می‌توانید راه حل مناسبی برای رفتار خشونت‌بار او بیایید.

● نقش الگو را خوب اجرا كنید

نمی‌خواهیم در این مورد بحث كنیم كه كتك زدن و تنبیه بدنی كودك خوب است یا بد. با این حال باید بدانید كودكان اگر ببینند والدین آنها تنبیه بدنی را به‌كار می‌برند، بیشتر تمایل به زدن پیدا می‌كنند. اگر شما راجع به رفتار خشن و پرخاشگری كودكتان مضطرب هستید، نباید به او اجازه دهید شما را در حال كتك زدن حتی به‌عنوان تنبیه ببیند؟

● نمایش فیلم‌های خشن را محدود كنید

نباید به كودك اجازه داد فیلم‌های پرخاشگرانه و سرشار از خشونت را در تلویزیون یا سینما و حتی كتاب‌ها ببیند. همچنین باید جلوی استفاده از بازی‌های خشن ویدئویی و كامپیوتری را گرفت.

● حرف آخر

در مورد اغلب كودكان، رفتار وحشیانه و خشن،‌تنها یك مرحله است كه دیر یا زود از آن خارج می‌شوند. وظیفه شما این است كه علت كتك زدن و پرخاشگری كودك خود را بیابید و سپس راه‌های بهتری برای ابراز احساسات به او بیاموزید.