دیابت مخفی

دیابت آنقدر در جامعه شیوع یافته است و آنقدر در حال گسترش و یکه تازی است که هر چند ماه یکبار متقاعد می‌شوم، مطلبی در مورد آن بنویسم.
یکی از مشکلات مهم در تشخیص بیماری دیابت، بی‌سروصدا …

دیابت آنقدر در جامعه شیوع یافته است و آنقدر در حال گسترش و یکه تازی است که هر چند ماه یکبار متقاعد می‌شوم، مطلبی در مورد آن بنویسم.

یکی از مشکلات مهم در تشخیص بیماری دیابت، بی‌سروصدا بودن آن است. وقتی قند خون ناشتا از ۱۲۶ بیشتر می‌شود، عوارض دیابت شروع به پدیدار‌شدن می‌کند.

قند روی رشته‌های عصبی ریز تاثیر می‌گذارد و بیماری نوروپاتی کم‌کم شروع می‌شود. از آن مهم‌تر رگ‌های ریز قلب و مغز است که با همین مقدار قند مورد هجوم قرار گرفته و دچار آسیب می‌شود.

ثابت شده است که حتی بیماران دچار پره دیابت (یعنی آنان که قند ناشتای بیشتر از ۱۰۰ و کمتر از ۱۲۶ دارند یا قند بعد از خوردن غذای ۱۴۰ تا ۲۰۰ دارند) هم دچار آسیب‌های قلبی و عروقی بوده و نسبت به افراد دیگر بیشتر دچار سکته قلبی و نارسایی قلب می‌شوند.

اکنون پرسش این است که چگونه می‌توان بیماری دیابت را به موقع تشخیص داد. راه‌حل البته ساده است: اندازه‌گیری قند خون ناشتا در افراد بالاتر از ۳۰ سال بیماری را تشخیص می‌دهد.

متاسفانه افراط و تفریط در این مورد زیاد صورت می‌گیرد. از طرفی افرادی را می‌بینیم که در سن ۴۵ تا ۵۰ سالگی هستند و هنوز هیچ آزمایشی را انجام نداده‌اند و از طرف دیگر کسانی هستند که بیماری خاصی ندارند، ولی هر سه تا شش ماه درخواست چک آپ کامل دارند.

باید دانست که انجام برخی آزمایش‌های کبدی یا اسید اوریک و مثلا سطح آهن خون و بسیاری آزمایش‌های دیگر در افرادی که هیچ علائم و بیماری ندارند، اصلا توصیه نمی‌شود.

از طرف دیگر آزمایش دوره‌ای قند و چربی خون به ترتیب در سنین بالای ۳۰ سال و بالای ۲۰ سال توصیه می‌شود و بعد از طبیعی بودن ‌باید هر سه سال آنها را تکرار کرد و تکرار مرتب و هر چند ماه یکبار فقط هزینه جامعه را بالا می‌برد.

البته کسانی که دچار قند خون بالاتر از صد می‌شوند، بهتر است روند کنترل قندشان سریع‌تر باشد و کسانی که دیابتشان شروع شده یعنی قند ناشتای بالاتر از ۱۲۶ دارند، ‌باید تحت درمان قرار گرفته و با گلوکومتر هر روز یا هر چند روز قندشان را کنترل کنند.

اکنون نوبت به توضیح این مطلب رسیده است که علائم کلاسیک دیابت یعنی خشک‌شدن دهان، ادرار مکرر در طول شب و خوردن آب زیاد چه زمانی ظاهر می‌شود؟

جواب این سوال مستلزم دانستن فیزیولوژی طبیعی بدن است. تا زمانی که قند خون از ۱۸۰ بالاتر نرفته است کلیه‌ها به قند اجازه خروج و دفع ادرار را نمی‌دهد، بنابراین فردی که دچار دیابت است، ولی در طول شبانه‌روز قند خونش در محدوده کمتر از ۱۸۰ است، هیچ‌یک از یافته‌های سه‌گانه بالا را ندارد و ممکن است تا سال‌ها متوجه بیماری نشود و زمانی که عوارض کلیوی، چشمی یا قلبی دیابت سراغش آمد، متوجه دیابت می‌شود.

در تجربه ما درصد زیادی از افراد وقتی به دلیل دیگر بستری می‌شوند تازه در آزمایش‌ها متوجه بالا بودن قند خون می‌شوند و در این مرحله گاهی سال‌ها از شروع دیابت گذشته است.

دکتر رضا کریمی

فوق تخصص بیماری‌های غدد