ایران, آزادترین کشور برای پیوند اعضا

خانم نانسی شپر هوگز تا زمانی که به دلایل کاری گذارش به آمریکا بیفتد به کار پیگیری و ردیابی فروش غیر قانونی اعضای پیوندی در سراسر دنیا مشغول بود

خانم نانسی شپر هوگز تا زمانی که به دلایل کاری گذارش به آمریکا بیفتد به کار پیگیری و ردیابی فروش غیر قانونی اعضای پیوندی در سراسر دنیا مشغول بود. او بعضی مواقع به عنوان پزشک و گاهی تحت عنوان خریدار کلیه با باندهای تبهکاری، کشیشان و جراحان کشورهای مختلف دنیا ارتباط برقرار می‌کرد تا کار ردیابی کلیه های بدست آمده رادر سراسر دنیا از جمله مراکز درمانی کشور خودش پیگیری کند.

تا اینکه در فوریه ۲۰۰۳ این انسان‌شناس دانشگاه کالیفرنیا در یک کنفرانس در فیلادلفیا در کنار جراحان پیوند حضور یافت. خانم هوگز متوجه شده بود که بعضی از جراحان کلیه‌ها را از بازار سیاه و از ساکنین محله های فقیر نشین بدست آورده و به بیماران ثروتمند اسراییلی، اروپایی و آمریکایی پیوند می‌زنند.

طبق گفته او، ترتیب این گردهمایی توسط شبکه پیچیده‌ای از جنایتکاران داده می‌شود. این دلالان اعضا که برای هر کلیه ۱۵۰ هزار دلار در نظر می‌گیرند از سراسر دنیا به بیمارستان‌هایی در آمریکا هدایت می‌شوند که به آنها «دوستدار دلالان» می‌گویند، یعنی کشوری که به گفته خانم هوگز، جراحان آن یا درگیر این برنامه ها هستند یا خودشان را به کوری زده‌اند!

جالب اینکه خود دلالان به عنوان کشیش یا با اجاره یک کشیش، مددجویان بیچاره را در بیمارستان همراهی می‌کنند تا به او آرامش دهند همه چیز خوب پیش می‌رود و جالب‌تر اینکه فروشندگان اعضا مبلغ ناچیزی برای این‌کار بدست می آورند در حدی که فقط یکی از شهرهای آمریکا را ببینند!

این بیمارستان در فیلادلفیا مکان خوبی برای دلالان اعضاست و خانم هوگز به این موضوع کاملا واقف است . اما از طرف دیگر مسئولین این بیمارستان به نیوزویک گفته اند بعد از ملاقات با خانم هوگز مجددا برنامه های پیوند را در آنجا بررسی کرده اند و هیچ مدرکی دال بر خلافکاری جراحان مشاهده نکرده اند وقوانین را به خصوص برای اهدا کنندگان خارجی سخت تر کرده اند.

تعویض اعضا با پول یا اجناس دیگر (اتومبیل، گذراندن تعطیلات و ...) در همه کشورها به جز ایران غیر قانونی است. با این وجود ترافیک اعضای پیوندی (عمدتا کلیه و تا حدی کبد، چشم، پوست و خون) در همه جای دنیا رو به افزایش است. طبق تخمین سازمان بهداشت جهانی، یک پنجم۷۰ هزار کلیه پیوندی در سال در سراسر دنیااز طریق بازار سیاه تامین می شود. عمده این خرید و فروش را می‌توان باقانون ساده عرضه و تقاضا توجیه کرد.

● افزایش امید به زندگی

تشخیص بهتر نارسایی کلیه و پیشرفت جراحی ها حتی در خطرناکترین شرایط باعث افزایش تقاضا برای دریافت پیوند شده است. ضمنا همه می دانند با دریافت کلیه از فرد زنده احتمال قبول پیوند دوبرابر بیشتر از فردی است که فوت شده است و با توجه به داروهای ضد رد پیوند، چندان هم مهم نیست که حتما اهدا کننده یا دریافت کننده از بستگان باشند و مسلما همه موارد این معامله با نوعدوستی همراه نیست.

اما برای خانم هوگز بزرگترین چالش این است که مردم دنیا متقاعد شونداین مشکل وجود دارد. به گفته او در اواسط سال ۱۹۸۰ این شایعه مطرح شدکه آمریکایی ها در سراسر آمریکای مرکزی کودکان را می دزدند تا اعضا آنها را بدست آورند و حتی از حمله به توریستها هم کوتاهی نمی کردند. وقتی ثابت شد این داستان حقیقت نداشته مجلس ایالتی، دادو ستد اعضای پیوندی را یک افسانه مدنی اعلام کرد. حتی شواهد و مصاحبه های بدست آمده هم اعضای مجلس را قانع نکرده است. در حالی که در سال‌های اخیر سازمان بهداشت جهانی و بسیاری از جراحان پیوند بر این باورند که این مشکلی جهانی است و وجود دارد.

البته این طور نیست که در تمام موارد اعضای پیوندی ازکشورهای فقیر به ثروتمند ارجاع داده شوند. بعنوان مثال آمریکا در این بازار جهانی هم خریدار است هم فروشنده. بر عکس تصور، این سیستم خرید و فروش گاه چندان هم مجهز نیست. بعنوان مثال آگهی دلالان اعضا در یکی از روزنامه های محلی تل آویو دیده شده است و این در حالی است که برنامه پیوند در بیمارستانی در شهر نیویورک تدارک دیده شده بود.

اگرچه بسیاری از مردم اهداکننده پیوند، این‌کار را با هدف نوعدوستی انجام نمی‌دهند اما اکثر دلالان تحت عنوان افرادی انساندوست و با نیت خیرخواهانه وارد عمل می‌شوند. در قوانین آمریکا هم به راحتی می‌توان تقلب کرد بخصوص بیماران خارجی که هزینه‌ها را نقد پرداخت کرده و ظرف چند روز آمریکا را ترک می‌کنند.

آقای دیلفو که دو دهه است در بخشهای مختلف پیوندی کار کرده است، می‌گوید: اگرچه چنین مواردی نادر است اما بیمارستان‌هایی که کار پیوند غیرقانونی انجام می‌دهند قطعا در آمریکا وجود دارند و چون سیاست آنها «بدون حرف ،بدون سئوال» است شناسایی و اثبات آنها مشکل است.

در چین تهیه اعضای پیوندی از زندانیان اعدامی صورت می‌گیرد. در هند زنان به اصرار شوهران دست به این‌کار می زنند تا به در آمد خانواده یا تهیه جهیزیه دخترانشان کمک کنند.

با این اوصاف، اگرچه مطالعات نشان می دهد خطرات اهدای عضو قابل چشم پوشی است، اما باید توجه داشت این مطالعات در کشورهای پیشرفته انجام شده است و در شرایط غیر استاندارد، ممکن است اینگونه پیوندها مشکلات زیادی ایجاد کند. ضمنا تحقیق در مورد عواقب طولانی مدت اهدا عضو اگر هم وجود داشته باشد در دسترس نیست.

در ماه می گذشته خانم هوگز باز هم در یک کنفرانس در کنار جراحان دیده شد اما این‌بار بیش از ۱۰۰ جراح در سراسر دنیا در استانبول ترکیه جمع شدند تادر یک کنفرانس جهانی در مورد دادو ستد اعضا صحبت کنند. آنها بیانیه ای امضا کردند تا در یک توافق بین‌المللی خواستار توقف دادو ستد اعضا شوند. البته اگر این بیانیه فقط در حد حرف بماند فایده ای ندارد، چون علاوه بر اقدامات غیر قانونی موجود، دلا لان از طریق اینترنت هم وارد کار شده اند و این فاجعه ای است چون حتی ممکن است خریدار عضو با وجود پرداخت وجه مورد نظر باز هم نتواند عضو را بدست بیاورد.

این در حالی است که یافتن عضو پیوندی برای بیماران به کابوسی تبدیل شده است. در آمریکا انتظار می رود تا سال ۲۰۱۰ متوسط زمان انتظار برای بدست آوردن کلیه به ۱۰ سال برسد. اکثر بیماران دیالیزی دراواسط این زمان انتظار فوت می کنند و شاید به همین دلایل است که راه‌های قانونی همیشه کمک کننده نیست.

نیوزویک - ۱۵ژانویه ۲۰۰۹

ترجمه: فرشته آل علی