آیت الله نائینی و سرانجام كار

اوایل ریاست جمهوری آقای خاتمی بود كه كتاب تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، نوشته عبدالهادی حائری به دستم رسید. بسیار جالب بود، بدون هیچ اغماض و منظوری تاریخ …

اوایل ریاست جمهوری آقای خاتمی بود كه كتاب تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، نوشته عبدالهادی حائری به دستم رسید. بسیار جالب بود، بدون هیچ اغماض و منظوری تاریخ مشروطیت به تحریر درآمده بود. مخصوصاً عكس العمل علمای نجف و حمایت آنها از مشروطیت و مواضع آیت الله نائینی در جواب كسانی كه تشكیل مجلس و تصویب قانون را كفر می دانستند جلب توجه می كرد. آیت الله نائینی پاسخ كسانی را كه معتقد بودند از قرآن می توان قوانین را استخراج كرد و نیازی به وضع قانون نیست داده بود.

وقتی صد سال پیش عالمی سخن از آزادی و قانون و مشروطیت می زند انسان مات و مبهوت می ماند كه چگونه بعد از یك قرن هنوز مردم ایران در این موارد مشكل دارند.

اما آخر كتاب دلسرد كننده بود. آنجا كه آمده است به روایتی آیت الله نائینی با دست خود كتاب تنبیه الامه و تنزیل المله را كه در دفاع از مشروطیت نوشته بود بر رودخانه دجله افكند.

بعد از ناآرامی های عراق ایشان به ایران آمده و تحت پذیرایی رضا شاه قرار گرفتند و پس از بازگشت به عراق هدایایی به عنوان تشكر برای شاه می فرستند، باز هم خیلی نا امید كننده بود. اما آنچه مسلم است رضا شاه آن زمان در لباس دفاع از دین و مذهب بسیاری را دلخوش كرده بود و دیری نپایید كه چهره واقعی خود را نشان داد.

گذشته چراغ راه آینده است. گذشته از اتفاقاتی كه افتاد و سرنوشت تاسف بار مشروطیت، اندیشه های آیت الله نائینی و كتاب ایشان از برگ های زرین تاریخ ما و باعث افتخار هر ایرانی آزادی خواه است.

رویا پهلوانی* كارشناس علوم سیاسی