مختصری درباب زندگی و آثار مارکس

کارل مارکس در تاریخ۱۸۱۸ در تریر واقع در کرانه رود راین چشم به جهان گشود. مارکس تباری یهودی داشت ولی بعدها از مذهب فاصله گرفت. ابتدا در دانشگاه بن به تحصیل پرداخت و سپس در برلین …

کارل مارکس در تاریخ۱۸۱۸ در تریر واقع در کرانه رود راین چشم به جهان گشود. مارکس تباری یهودی داشت ولی بعدها از مذهب فاصله گرفت. ابتدا در دانشگاه بن به تحصیل پرداخت و سپس در برلین فلسفه خواند، ازدواج کرد و در لندن ساکن شد، او مهم ترین رساله عمرش را به نام “مانیفیست کمونیست” همراه با انگلس منتشر کرد.

مارکس نظریات اقتصادی خود را در کتاب “سرمایه” ارائه داد. وی کوشید تا نشان دهد که کاپیتالیسم بذرهای نابودی اش را در بطن خویش می پروراند، او در این باره استدلال می کند که کاپیتالیست ها سود های خود را از ارزش مازاد کار کارگران به دست می آورند، اما چون سرمایه همواره رو به افزایش است لذا نسبت کار به سرمایه به تدریج کاهش می یابد. بالاخره مرحله ای فرا می رسد که نسبت سود با ارزش کار، کاملا از بین می رود و در این مرحله است که عمر کاپیتالیسم به سر خواهد رسید.

وی به شدت با یهودیان مخالف بود و اعتقاد داشت شرق ایران و کشورهای عرب و حتی روسیه، به تنهایی قادر به رسیدن به مدرنیته نیستند بخصوص روسیه را مانعی در جهت مدرن شدن نیمه خاوری جهان می دانست و بیان می کرد: فقط قدرت های استعمار گر می توانند چرخ های موتور توسعه و مدرنیزم را در این کشور ها به حرکت در آورند. شاید به همین علت سوسیالیست های عرب نظر خوبی به ایده های مارکس نداشتند و ایده مارکسیسم نتوانست در این کشورها نظر روشنفکران را به خود جلب کند. اما در یک مورد سوسیالیست های عرب با سوسیالیست های غربی هم عقیده بودند: در یهود ستیزی. نویسنده قرن گذشته آلمان و برنده جایزه نوبل، توماس مان در کتاب “کوه جادو” اشاره می کند به نظریه مارکس و انگلس در رابطه با شرق و با انقلاب در اروپا. تئوریسین های کمونیسم، به نقل از توماس مان، معتقد بودند که با سقوط دولت تزاری “رومانف” نه فقط حرکت انقلاب در اروپا تسریع می شود، بلکه مسئله شرق

(مدرن شدن شرق) هم حل خواهد شد. جنگ کریمه فرصتی بود برای مارکس، این فیلسوف و اقتصاد دان قرن۱۹ تا بتواند نظریات ضد یهودی و ضد شرقی را بیان کند (در جنگ کریمه که از سال۱۸۵۳ تا سال۱۸۵۶ بطول انجامید ترک های عثمانی، انگلیس ها، فرانسوی و ایتالیایی ها متحد با یکدیگر بر علیه روسیه در حال جنگ بودند). مارکس در تاریخ چهارم ژانویه۱۸۵۶ مقاله ای در روزنامه “New York Daily Tribune “ با عنوان ” “وام روسی” که نخست بی غرض و معمولی به نظر می رسید منتشر کرد، که مدعی بود پشت پرده این جنگ یک یهودی بوده که به حمایت مادی روسیه پرداخته است.

چیزهایی که مارکس در این نوشته به یهودیان نسبت داده است چنان بد هستند که حتی دیکتاتوران

اروپای شرقی حدود یک قرن بعد اجازه چاپ آن را در مجموعه آثار مارکس و انگلس ندادند. مارکس در این مقاله اشاره می کند که جنگ کریمه ساز و کار و چگونگی معامله با قرضه یا وام را برملا ساخت. به عقیده مارکس روسیه تزاری، به علت هزینه زیاد

جنگ کریمه، احتیاج به کمک مالی (وام) داشت، که از یک یهودی گرفت، مارکس اضافه می کند که “شغل این یهودی ساکن شهر پترزبورگ، مانند دیگر یهودیان این شهر و بطور کلی یهودیان در طول تاریخ، دادن وام به تقاضا کنندگان بود”. مارکس ادامه می دهد که “نه فقط در روسیه تزاری، بلکه در کابینه اتریش در زمان پادشاهی فرانس و در دوران حکمفرمایی

ناپلئون سوم در فرانسه یهودیان حضور داشتند،

بدین ترتیب از هر زورگو یک یهودی پشتیبانی می کند!” وی در اواخر عمر با مشکلاتی دست و پنجه نرم کرد، از دست دادن چند نوه و دختر و همسرش در چند سال منجر به افسردگی شدید او شد و سرانجام درگذشت.

گلناز مقدم فر

منابع

. کاپیتالیسم، نوشته: کارل مارکس، ترجمه: جمشید هادیان.

. تاریخ فلسفه، فردریک کاپلستون، ترجمه: داریوش آشوری.

. فربه تر از ایدئولوژی، عبدالکریم سروش.

. اندیشه های سیاسی در قرن بیستم، حاتم قادری.