حج ابراهیمی

با حلول ماه ذی الحجه بخش عظیمی از مسلمانان جهان اعم از اقوام و ملل مختلف و با رنگ ها و نژادهای گوناگون و دنیایی با شور و صفا به سوی مرکز عرفان و عشق یعنی مکه مکرمه حرکت می کنند و همه تفاوت ها و اختلا ف های ظاهری و قومی و قبیله ای فراموش می شود و همه با لباسی سفید و با یک شعار, همایشی نورانی را آغاز می نمایند

با حلول ماه ذی‌الحجه بخش عظیمی از مسلمانان جهان اعم از اقوام و ملل مختلف و با رنگ‌ها و نژادهای گوناگون و دنیایی با شور و صفا به سوی مرکز عرفان و عشق یعنی مکه مکرمه حرکت می‌کنند و همه تفاوت‌ها و اختلا‌ف‌های ظاهری و قومی و قبیله‌ای فراموش می‌شود و همه با لباسی سفید و با یک شعار، همایشی نورانی را آغاز می‌نمایند.

با شعار لبیک، اللهم لبیک هم زائران لبیک‌گویان حرکت می‌نمایند، حرکتی از خود به سوی خدا، لبیک به خالق هستی، لبیک به ذات اقدس الهی که آفریننده جهان است، خداوندی که به مخلوقاتش عشق می‌ورزد و در میان همه مخلوقات انسان را خلیفه خویش قرار داده است، لبیک به خدای خوب و مهربان. سفری از خود به خدا و از من به ما و گردشی به‌دور محور وحدانیت و یگانگی.

زائران کوی‌یار و مسافران و قافله نور و عشق و عرفان پس از مدتی طی‌طریق از راه‌های مختلف همه به یک مکان می‌رسند و افتراق ظاهری آنان به وحدت تبدیل می‌شود تا با تجمع در بیت‌الحرام اجتماع پرشکوه و بی‌نظیری را تشکیل دهند که در هیچ مراسم مذهبی و دینی در سراسر زمین نمونه آن دیده نمی‌شود.

خانه کعبه به‌عنوان نماد توحید و یکتاپرستی با معماری ابراهیم، پیامبر توحید و بزرگ بت‌شکن تاریخ بشریت که به امر خدا و بر مبنای وحی ساخته شد، عملی از روی اخلا‌ص و تقرب به خدا برای هدایت بشر <و اذا یرفع ابراهیم القواعد من البیت و اسماعیل ربنا تقبل منا انک انت السمیع العلیم>(سوره بقره آیه ۱۲۷)

و نیز به یاد آرید هنگامی که ابراهیم و اسماعیل پایه‌های خانه (کعبه) را بالا‌ می‌بردند (و می‌گفتند) تا مرکزی باشد برای قیام همه مسلمانان جهان که حج سعی است و تلا‌ش و گردش پروانه‌وار به گرد نماد توحید که خداوند فرمود:

جعل ا... الکعبه البیت الحرام قیاما للناس (سوره آل عمران، آیه ۹۶)

به گرد نخستین خانه چرخیدن و ندای توحید سردادن، سعی و کوشش کردن، به سرعت رفتن بین صفا و مروه، یعنی جای نشستن نیست باید شعار توحید سر داد که:

لبیک، اللهم لبیک و یک صدا، ندای نفی هرگونه شرک و بت پرستی در لباسی سفید و عاری از هر سیاهی، شعار نفی شرک و مشرکین (لا‌ شریک لک، لبیک)

در این گردش پروانه‌وار به گرد نماد توحید، مقدم و موخر، برتر و دون‌تر وجود ندارد، همه به یک اندازه با خانه کعبه (نماد توحید) فاصله دارند و همگی تنها حمد و ثنای خدا را می‌گویند نه غیر او که <ان الحمد و النعمه لک و الملک>

در این هجرت و سفر تنها حمد و ستایش خدا را می‌کنند و غیر خدا در نیت و زبان حاجی راه ندارد.

در این سفر، هجرت از خود شیطانی است به خود الهی و یا هجرت از خود به خدا، هجرت از مظاهر دنیا و وابستگی‌های آن به سوی کمال مطلق.

در حج باید از آمیزش جنسی و گناه و جدال دوری کرد که: <فلا‌ رفث و لا‌ فسوق و لا‌جدال فی الحج>

اما آیا با همه مواردی که اشاره شده، حج تنها یک سلسله اعمال عبادی صرف است که به‌صورت جمعی انجام می‌شود و در حج تمام مسائل زندگی و نیز اجتماع مسلمین به‌طور موقت به فراموشی سپرده می‌شود تا اعمال حج درست انجام شود؟ یا حج را روحی است که اعمال ظاهری حج جسمی است برای آن روح. آیا تنها انجام مراسم عبادی صرف را می‌توان قیاما للناس خواند؟

و یا اینکه اجتماع بزرگ حج با انجام صرف شکل ظاهری آن باعث تقویت دین می‌شود؟ مگر نه این است که علی(ع) این مولود بزرگ کعبه می‌فرماید: <خداوند حج را برای تقویت دین واجب کرده است.>

حج قصد است و آهنگ رفتن، هجرت از خویش است به‌سوی خویش خدایی و به‌سوی خدای خویش، ولی با توجه به اینکه دین اسلا‌م سیاستش عین دیانتش است، نمی‌تواند چنین اجتماع بزرگی نسبت به سرنوشت جامعه اسلا‌می بی‌تفاوت باشد و نسبت به طلب یاری و کمک مسلمانان تحت ظلم و ستم بی‌تفاوت باشد.

ماه ذی‌الحجه، ماه روشنگری برای ملل مسلمان جهان است، مللی که سفیران خویش را با عنوان حاجی به گردهمایی بزرگ حج فرستاده‌اند. پس از پایان مراسم حج چشم انتظار بازگشت کبوتران حرم امن الهی و زائران مضجع نبوی هستند تا با مصاحبه با آنان و در پرتو معنویتشان از وضعیت برادران و خواهران خویش توسط سفیران خود آگاه شوند. مسلمانان باید با تمسک به قرآن مجید و اجرای احکام آن در صحنه سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جامعه و اجرای حج ابراهیمی، مجد و عظمت جامعه اسلا‌می را احیا نمایند، حجی که بعد عرفانی و معنوی آن از ابعاد سیاسی و اجتماعی آن نکاهد.

و این توصیه و تاکید امام(ره) را باید شعار همه مسلمانان و نصب‌العین حجاج قرار داد که فرمودند: <همه مسلمانان باید در تجدید حیات حج و قرآن کریم و بازگرداندن این دو به صحنه‌های زندگی کوشا باشند.>

و نیز این کلا‌م آن حضرت که فرمودند: <اکنون که موسم حج بیت‌الحرام است و مسلمین از اطراف جهان به زیارت خانه خدا آمده‌اند، لا‌زم است در خلا‌ل اعمال شریفه حج به یکی از بزرگ‌ترین فلسفه این اجتماع عظیم توجه داشته و به وضع اجتماعی و سیاسی کشورهای اسلا‌می رسیدگی کرده و از گرفتاری‌های برادران ایمانی خود مطلع گشته و در رفع آن در حد وظیفه اسلا‌می و وجدانی کوشش کنند. اهتمام به امر مسلمین از فرایض مهم اسلا‌م است.>(۱)‌ را رهنمود همیشگی برای حجاج در سال جاری و همه سال‌های دیگر دانست.

سیدحسین معصومی

پی‌نوشت: ۱- صحیفه نور - ج ۲، ص ۱۷۲.