زبان قرآن از دیدگاه امام خمینی(ره)

از جمله مباحثی که از دیر زمان و به صورتی گسترده‌تر در دوران کنونی در عرصه قرآن‌پژوهی مطرح بوده و هست، بازشناخت زبان قرآن است. قرآن خوا‌ه‌ناخواه برای انتقال مفاهیم خود بسان …

از جمله مباحثی که از دیر زمان و به صورتی گسترده‌تر در دوران کنونی در عرصه قرآن‌پژوهی مطرح بوده و هست، بازشناخت زبان قرآن است. قرآن خوا‌ه‌ناخواه برای انتقال مفاهیم خود بسان هر متن استوار از زبانی بهره گرفته است. این زبان می‌تواند زبان فلسفی، عرفانی، کلامی، علمی، ادبی، عرفی و ... و یا زبانی جامع و برگرفته از تمام زبان‌ها باشد. برای تبیین زبان قرآن تاکنون تحلیل‌های گوناگونی از سوی قرآن پژوهان ارائه شده است. اما داشتن دیدگاه عالمی جامع همچون حضرت امام (ره) که با همه یا بیشتر دانش‌های اسلامی از نزدیک آشنا بوده و از زبان آنها به طور کامل اطلاع داشته، جالب توجه است.در تحلیل حضرت امام (ره) بازشناخت زبان قرآن مبتنی بر دو اصل است:

۱) قرآن هدفی بزرگ و والا را دنبال می‌کند که همانا انسان‌سازی است و از آنجا که تمام محتوا و ساختار خود را در راستای رسیدن به چنین هدفی به کار گرفته است، ما راحت‌تر می‌توانیم زبان قرآن را که ابزار انتقال این مفاهیم برای دستیابی به آن هدف است، دریابیم.

۲) قرآن مائده الهی است که برای همگان گسترده شده و اختصاص به گروهی خاص ندارد. تعبیر به سفره الهی که در برخی از روایات آمده، تعبیری لطیف است که همگانی بودن این کتاب را تداعی می‌کند.

با توجه به این دو نکته می‌توانیم چنین بگوییم که اگر قرآن به دنبال هدایت انسان‌هاست بدین منظور سفره‌ای که در آن طعام‌های معنوی برای تمام انسان‌ها و طبقات و درجات گسترده است، لذا باید به گونه‌ای با انسان‌ها به گفت‌وگو پردازد که همه آنها بتوانند بر سر این سفره بنشینند و از طعام‌های آن بهره گیرند. به عبارت روشن‌تر زبان گفتمان باید به گستردگی مخاطب گسترده و فراگیر باشد، زیرا اگر به عنوان مثال به زبان فلسفی سخن بگوید تنها فلاسفه از آن بهره می‌گیرند و اگر به زبان عرفان به گفت‌وگو پردازد تنها عرفا مقصود آن را در می‌یابند و اگر به زبان علمی سخن بگویند فقط علما می‌توانند از طعام آن لقمه برگیرند و ... . حضرت امام (ره) بر اساس همین مبانی معتقد است که زبان قرآن زبان جامع و فراگیر است.