استقلال سیاسی و رهایی از وابستگی

استقلال سیاسی یکی از مهمترین موضوعات مربوط به حاکمیت و سیاست خارجی هر کشوری می باشد. از ویژگی های بارز رژیم پهلوی وابستگی آن به غرب و نداشتن استقلال سیاسی بود، امری که بر هیچ …

استقلال سیاسی یکی از مهمترین موضوعات مربوط به حاکمیت و سیاست خارجی هر کشوری می باشد. از ویژگی های بارز رژیم پهلوی وابستگی آن به غرب و نداشتن استقلال سیاسی بود، امری که بر هیچ صاحب نظر سیاسی پوشیده نبوده و نیست. تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، کشور ایران در طول تاریخ خود، کمتر طعم استقلال سیاسی را چشیده بود و عمدتا به قدرتهای استکباری خارجی مخصوصا انگلیس و بعد هم آمریکا وابسته بوده است. حکام و سلاطین جائر ایران به علت مردمی نبودن حکومتشان و نیز نداشتن غیرت دینی و ملی، به راحتی و حتی بعضا با افتخار، طوق بندگی و سرسپردگی کشور به بیگانگان را بر گردن خویش می انداختند. وابستگی رژیم پهلوی به غرب و نداشتن استقلال سیاسی، مصادیق و جلوه های گوناگونی داشته است، از جمله: “تبعیت رژیم پهلوی از سیاستهای غرب”، “اخذ موافقت غرب برای تصمیمات کلام کشور”، “تعیین مقامات رژیم از سوی آمریکا”، “سرسپردگی مقامات کشور به غرب و آمریکا”.

با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران، لکه ننگ وابستگی به غرب و آمریکا و عدم استقلال سیاسی کشور از دامان پاک کشور ایران زدوده شده و دستاورد استقلال سیاسی کشور به ارمغان آمد. کشور، استقلال واقعی خود را بازیافته و رشته های وابستگی و تبعیت از آمریکا را از هم گسست.

یکی از سیاستهای اصولی و مهم انقلاب اسلامی ایران در زمینه سیاست خارجی از ابتدای انقلاب، تاکید بر همین استقلال و نفی وابستگی به ابرقدرتهای شرق و غرب بود. نفی وابستگی به هر دو ابرقدرت شرق و غرب، خود یکی از شگفتی های انقلاب اسلامی ایران است. زیرا معمولا در دیگر جنبشها و انقلابها، آنچه که شاهد بوده ایم، نهایتا این بوده است که مردمی و نهضتی با انقلاب خود از دامن یک ابرقدرت خارج شده و به دامن ابرقدرت دیگر افتاده است. اما در مورد انقلاب اسلامی ایران وضع به گونه ای دیگر شد. ایران اسلامی از دامن غرب خارج شد و به دامن شرق نیز نیفتاد و سیاست خود را نفی هر دو ابرقدرت و شعار “نه شرقی نه غربی” قرار داد.

سیاست استقلال و عدم وابستگی به شرق و غرب از همان ابتدای انقلاب نیز بارها مورد تاکید حضرت امام (ره) قرار گرفته است. امام خمینی در پیام نوروزی سال۵۹ می فرمایند: “ما با کمونیسم بین الملل به همان اندازه در ستیزیم که با جهانخواران غرب به سرکردگی آمریکا و با صهیونیسم و اسرائیل شدیدا مبارزه می کنیم. دوستان عزیز بدانید که خطر قدرتهای کمونیستی از آمریکا کمتر نیست و خطر آمریکا به حدی است که اگر کوچکترین غفلتی کنید نابود می شوید. هر دو ابرقدرت کمر به نابودی ملل مستضعف بسته اند”. ایشان در پیام خویش به مناسبت افتتاح مجلس شورای اسلامی در تاریخ۷ خرداد۵۹ فرمودند: “سیاست نه شرقی نه غربی را در تمام زمینه های داخلی و روابط خارجی حفظ کنید و کسی را که خدای نخواسته به شرق و یا به غرب گرایش دارد هدایت کنید و اگر نپذیرفت او را منزوی نمایید”.

در سخنرانی۲۹ دی۵۹ در جمع مردم فرمودند: “باید توجه کرد به اینکه نباید ما همیشه دستمان دراز باشد. یک دستمان طرف غرب دراز باشد و یک دستمان به طرف شرق دراز باشد. تا این دو دست ما طرف شرق و غرب دراز است ما وابسته هستیم ما که می خواهیم وابسته نباشیم، اول باید بیدار شویم به اینکه ما خودمان هم شخصیت داریم، ما می توانیم کار انجام دهیم”. در پیام حج سال۶۶ نیز فرمودند: “شعار نه شرقی و نه غربی ما شعار اصولی انقلاب اسلامی در جهان است”. این سیاست اصولی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز تجلی و ظهور یافته است. بند۵ اصل سوم قانون اساسی یکی از وظایف دولت را “طرد کامل استعمار و جلوگیری از نفوذ اجانب” تعیین نموده است. در همین رابطه اصل۱۵۲ قانون اساسی نیز مقرر می دارد: “سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر اساس نفی هر گونه سلطه جویی و سلطه پذیری، حفظ استقلال همه جانبه و تمامیت ارضی کشور، دفاع از حقوق همه مسلمانان و عدم تعهد در برابر قدرتهای سلطه گر و روابط صلح آمیز متقابل با دول غیر محارب استوار است”. امروزه ایران اسلامی نه تنها مجری سیاستهای دیکته شده استکبار غرب نیست و نه تنها در تصمیم گیریها و سیاستهای کلان خود از آنها کسب تکلیف نمی کند، بلکه آنها ناچار شده اند تاثیرات سیاستهای ایران را در تصمیمها و سیاستهای جهانی خویش پذیرا شده و اعمال نمایند.

منبع:۹۲ دستاورد انقلاب اسلامی ایران، موسسه فرهنگی قدر ولایت، صص۹۶-۸۹ با تلخیص

مهدی نادری