کودک؛ آینه شرایط روحی مادر

همانگونه که تشخیص سلامت جسمانی افراد از وضعیت ظاهری و عملکرد اعضای بدن امکان پذیر است، تشخیص میزان سلامت روحی و روانی افراد نیز با بررسی علائم بیماری انجام می شود. علائم بیماری …

همانگونه که تشخیص سلامت جسمانی افراد از وضعیت ظاهری و عملکرد اعضای بدن امکان پذیر است، تشخیص میزان سلامت روحی و روانی افراد نیز با بررسی علائم بیماری انجام می شود. علائم بیماری افسردگی نظیر کم خوابی، اختلال در رژیم غذایی، استرس زیاد، بدبینی و ... از جمله علائم بیماری های روانی است. سلامت روان افراد تحت تأثیر پنج عامل سلامت جسمی، خانه و خانواده، امنیت شغلی، اعتقاد و دیدگاه افراد به زندگی و ژنتیک قرار دارد.

سلامت جسمی

سلامت جسمی رابطه مستقیم با سلامت روانی افراد دارد. بسیاری از کمبودها و اختلالات در بدن موجب بروز بیماری های روان پریشی و استرس می شود. بطور کلی می توان گفت: ریشه بسیاری از بیماری های افسردگی و روان پریشی ها از بیماری های جسمی نشأت می گیرد.

محیط خانه و خانواده

خانه و خانواده دومین علل تأثیرگذار بر سلامت روان افراد است. اکثر موفقیت ها، شکل گیری عقاید و نحوه زندگی افراد تحت تأثیر امنیت خانواده است. شیوه رفتار افراد خانواده با یکدیگر و تأمین نیازهای عاطفی و مالی در سلامت روان نقش مؤثری دارد. برخی اختلالات رفتاری مانند کم خوابی یا بی خوابی و استرس تحت تأثیر محیطی است که بیشترین ساعات در آن سپری می شود.

شغل

امنیت و رضایت شغلی عامل تأثیرگذار دیگر بر سلامت روان افراد است.

نوع نگرش به زندگی

دیدگاه انسان ها به زندگی در سلامت روان افراد نقش دارد. اعتقادات مذهبی موجب افزایش انگیزه و تحمل سختی های زندگی می شود.

ژنتیک

برخی از بیماری های روانی، ژنتیکی بوده و تشخیص و درمان آنها توسط پزشک معالج انجام می گیرد.

توجه به وضعیت روحی مادران باردار همانند توجه به وضعیت جسمانی آنها حائز اهمیت است. سلامت و تغییرات رشد جنین وابسته به شرایط جسمی و روانی مادر است. تأثیر تغذیه سالم و سلامت جسمی مادر از نظر علمی ثابت شده واکثر افراد بدان توجه می کنند اما کمتر کسی به وضعیت روحی و سلامت روان مادران اهمیت می دهد. محققان با انجام آزمایشات متعدد به نتایج جدیدی درباره تأثیر استرس بر رشد جنین دست یافته اند آنان دریافتند با ترشح هورمون استرس و قرار دادن در محیط های پرتنش ضربان قلب در جنین بیشتر می شود و وزن جنین بسیار کم تر از زمان های دیگر است و موجب مرگ ومیر بیشتر در جنین ها خواهد شد.

تحقیقات نشان می دهد، مادرانی که در سه ماهه اول بارداری تحت استرس و فشارهای عصبی بوده اند، در ماه های بعد قلب جنین با ضربان تندتری در مقایسه با جنین های دیگر می تپد. همچنین نتایج سونوگرافی های انجام شده نشان می دهد در لحظاتی که مادر استرس دارد، فعالیت جنین بسیار زیاد می شود.

استرس باعث افزایش هورمون کورتیزول در بدن مادر شده و مستقیماً بر میزان ضربان قلب، فشار خون، قند خون، کلرید سدیم و تعداد گلبول های سفید خون مادر تأثیر می گذارد. از آنجایی که رشد جنین وابسته به شرایط جسمی مادر است، این تغییرات بر جنین نیز اثرگذار است. شرایط اقتصادی، بحران های مالی و اجتماعی و عدم سلامت روان پدران در اختلالات رفتاری کودکان مؤثر است.

تحقیقات نشان می دهد اختلالات رفتاری مثل پرخاشگری، پیش فعالی، عدم تمرکز، نافرمانی، مکیدن شست، ضعف در مهارت های اجتماعی، لکنت زبان، لجبازی، خودآزاری و کم اشتهایی در فرزندان پدران و مادرانی که در وضعیت های ذکر شده قرار دارند تا ۶۰ درصد بیشتر از سایر کودکان است. این تغییرات بیشتر در سن چهار سالگی در کودکان مشاهده شده است.

درمان

رفتار درمانی یکی از شیوه های جدید است که به منظور آموزش به زنان باردار و همسرانشان و در صورت وجود بیماری اجرا می شود. آموزش کنترل استرس و آگاهی مادران و پدران از تأثیرات اضطراب دوران بارداری و افسردگی بر رشد جسمی و ذهنی جنین و تأثیرات آن در آینده از جمله برنامه های این شیوه است.

بطورکلی توصیه می شود، با در نظر گرفتن نقش سلامت روان مادران و پدران در سلامت فرزندان، به این موضوع بیشتر از گذشته اهمیت داده شود و با اصلاح تغییرات رفتاری و ایجاد محیط پر از آرامش حداقل در مدت ۹ ماه بارداری، از بروز بیماری ها و اختلالات رفتاری کودکان پیشگیری شود.

مریم بهریان