توریست ها در انتظار گشایش مرز مجازی ایران

در این جامعه اطلاعاتی جدید علاوه بر نتایج مثبت کاربرد فناوری به لحاظ اقتصادی و غیره, میزان اقتدار و پایداری هر قوم یا جامعه نیز بستگی به نحوه معرفی هویت فرهنگی تاریخی خود با اتخاذ یک راهکار فراگیر و نوین دارد

گسترش روزافزون فناوری‌های نوین، به‌سرعت چهار گوشه جهان را به هم نزدیک کرده، فاصله زمانی، مکانی و فرهنگی را تا حدود زیادی کاهش داده و امکان استفاده پژوهشگران و نسل حاضر را در هر نقطه از جهان برای شناخت هویت و گذشته جامعه خود و سایر جوامع فراهم کرده است.

در این جامعه اطلاعاتی جدید علاوه بر نتایج مثبت کاربرد فناوری به لحاظ اقتصادی و غیره، میزان اقتدار و پایداری هر قوم یا جامعه نیز بستگی به نحوه معرفی هویت فرهنگی تاریخی خود با اتخاذ یک راهکار فراگیر و نوین دارد.

با توجه به حجم انبوه اطلاعات و گستردگی فعالیت‌ها در میراث فرهنگی و گردشگری، فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌تواند به‌عنوان یك ابزار موثر عصر حاضر در جوامع اطلاعاتی با احترام گذاشتن و اتکا بر هویت فرهنگی برای تقویت عملیات جهت رسیدن به اهداف کلان و انجام بهینه وظایف و ماموریت‌ها مورد استفاده قرار گیرد.

به این ترتیب ابزار ICT منجر به تغییر و تسریع روند گردشگری و ایجاد سازوكارهای جدید راهبردی و مدیریتی در این صنعت شده است که عدم توجه به این ابزار طی چند سال آینده، ایران را از رقابت در بازار جهانی این صنعت حذف می‌كند.

فناوری اطلاعات و ارتباطات(ICT) یكی از عناصر اساسی محیط بیرونی در صنعت گردشگری است كه توسعه آن در سال‌های اخیر باعث نوآوری‌هایی در این صنعت شده است.

واژه گردشگری الكترونیكی(e-tourism) به معنای كاربرد كسب‌وكار الكترونیكی در مسافرت و گردشگری است و سه مجموعه متمایز مدیریت كسب‌وكار، نظام‌های اطلاعاتی و مدیریت و گردشگری را شامل می‌شود.

بنابراین سطح توانایی میراث فرهنگی و گردشگری باید به یك سطح حداقلی از توانایی‌های ایجاد بانك اطلاعاتی در جهان برسد تا ارایه خدمات به مسافران با کمک اینترنت آسان‌تر شود و صدور بلیت، اطلاعات هتل‌ها، مراكز گردشگری، دیدنی، نرخ‌ها و غیره در دسترس گردشگران و دست‌اندركاران گردشگری قرار گیرد.

صدور ویزا، بلیت الكترونیكی و رزرواسیون هتل‌ها از جمله این اقدامات است كه ایران درحال حاضر از جایگاه مناسبی در این زمینه برخوردار نیست.

به‌همین سبب جهت آشنایی بیشتر با صنعت توریسم گفت‌وگویی با عبدالکریم شادمهر مدیر اجرایی طرح جامع ICT و سرپرست "دفتر آمار و فناوری اطلاعات" سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری انجام داده‌ایم که در پی می‌آید.

● IT و تسهیل‌کننده امور میراث و گردشگری

"عبدالکریم شادمهر" مدیر اجرایی طرح جامع ICT و سرپرست دفتر آمار و فناوری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می‌گوید: در عصر حاضر که جامعه اطلاعات نامیده می‌شود، فناوری اطلاعات، فرصتی را فراهم کرده که در دو بخش میراث فرهنگی و گردشگری بتوانیم برخی از وظایف خود را قابل اجرا بدانیم، زیرا تاکنون انجام برخی وظایف بدون وجود IT نظیر حفظ و معرفی آن دشوار بود، قابلیت‌هایی که فناوری اطلاعات دارد، انجام وظایفی که برعهده سازمان است را تسریع می‌کند.

در گذشته حفظ گویش از طریق نوشته‌ها انجام می‌شد اما اکنون می‌توان از طریق ضبط دیجیتالی آن را انجام داد، امروزه شیوه‌های دیجیتالی ‌کردن گویش‌ها به ما امکان می‌دهد که به‌مدت زیادی بتوانیم گویش‌ها را حفظ کنیم.

بر این اساس، آی‌تی در میراث فرهنگی می‌تواند به تحلیل یافته‌های هویت فرهنگی و تاریخی که به‌دست آمده کمک کند، به این ترتیب می‌توان تحلیل نتایج را در حجم زیادی از اطلاعات انجام داد و همچنین فرصت خوبی برای افرادی که به اینترنت دسترسی دارند فراهم کرد تا معرفی یافته‌ها در خصوص میراث فرهنگی به‌راحتی امکان‌پذیر باشد.

بحث e-tourism یکی از مهم‌ترین مباحث کنونی صنعت گردشگری در جهان است، خدماتی که در این بخش ارایه می‌شود شامل تورهای مجازی، پرداخت الکترونیکی و تشخیص مقصد است .

● ادغام دو سازمان و فقدان طرح جامع

با ورود فناوری اطلاعات در بخش میراث فرهنگی "میراث دیجیتالی" مطرح شده است که اکنون جامعه جهانی از جمله یونسکو، میراث دیجیتالی (E-heritage) را به‌عنوان بخشی از حافظه جهانی تلقی کرده تا بتوانیم تمامی مستندات گذشته از قبیل شنیداری، دیداری و نوشتاری را به فضای دیجیتال منتقل کنیم.

سرپرست دفتر آمار و فناوری سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی می‌گوید: در ادغام دو سازمان میراث فرهنگی و گردشگری جایگاه مناسبی برای فناوری اطلاعات دیده نشده بود، به‌همین دلیل نفوذ فناوری اطلاعات در سازمان کند بوده است اما ما چاره‌ای به‌جز استفاده از IT نداریم.

اکنون در دنیا کسی که می‌خواهد به سفر برود، سعی می‌کند مقصدش را تشخیص داده و سپس حرکت کند، به‌همین دلیل بحث e-tourism که دارای خدماتی نظیر تورهای مجازی، پرداخت الکترونیکی، تشخیص مقصد و برنامه‌ریزی است، مهم است.

شادمهر می‌افزاید: در بخش میراث دیجیتالی باید فعال باشیم تا بتوانیم مستنداتی را که از گذشته وجود داشته به این فضا منتقل کنیم تا با استفاده از شیوه‌های استاندارد، امکان توزیع و انتشار برای عموم به این مستندات فراهم شود.

● اقدامات انجام شده

قبل از ادغام دو سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، حدود پنجاه سایت راه‌اندازی شد که هر استان به‌منظور معرفی هویت فرهنگی و تاریخی خود اقدام به این کار کرده بود. همچنین تشکیل بانک اشیا، بانک اموال، اقدام برای تهیه طرح جامع فناوری اطلاعات و ایجاد موزه‌های مجازی از دیگر اقداماتی است که در سازمان قبل از ادغام انجام شده است.

تهیه نرم‌افزار "اطلس گویش" به‌صورت دیجیتالی در سرخس به‌عنوان پایلوت از دیگر اقداماتی است که در آن دوره اتفاق افتاد، همچنین پژوهشکده‌هایی نظیر حفاظت و مرمت و مردم‌شناسی، به این نتیجه رسیدند که ابتدا از طریق راه‌اندازی سایت‌ها به معرفی فعالیت‌ها و نتایج تحقیقات خود بپردازند.

اما کسانی که در دوره قبل فناوری اطلاعات در این سازمان را تدوین می‌کردند به‌دلیل کمبود اطلاع کافی در تحقق اهداف سازمان، حوزه IT را به سه بخش تقسیم کردند که شامل سایتی بود که زیرنظر روابط عمومی و اطلاع‌رسانی سازمان قرار داشت و همچنین بخش آمار و اطلاعات نیز به حوزه برنامه‌ریزی منتقل شد.

در بخش سوم نیز که بخش اصلی فناوری اطلاعات سازمان محسوب می‌شد، یک گروه تشکیل شد که تحت عنوان گروه آموزش و فناوری اطلاعات بود. این بخش در دفتر نوسازی و تحول اداری و با تصور انجام صرف اتوماسیون اداری راه‌‌اندازی شد.

این گسیختگی در به‌کارگیری فناوری اطلاعات در سازمان منجر به بلاتکلیفی سایت‌ها و اقدامات در زمینه فناوری اطلاعات شد، اما مدیریت جدید اقدام به ایجاد دفتر آمار و فناوری اطلاعات کرده است.

به گفته شادمهر، پس از اینکه دو سازمان میراث فرهنگی وگردشگری با هم ادغام شد، با وجود ضعف تشکیلاتی و عدم انسجام فعالیت‌ها با توجه به اینکه نتوانستیم در ساختار تشکیلاتی جایگاه مناسب فناوری اطلاعات را مشخص کنیم، بر آن شدیم تا تمامی فعالیت‌های فناوری اطلاعات را همسو کنیم. به‌همین دلیل به فکر تدوین یک سند بالادستی برآمدیم و طبق وظایفی که برنامه تکفا برعهده ما گذاشته بود، در سال ۸۳ طرح جامع ICT سازمان را برای انسجام بخشیدن به فعالیت‌ها پیشنهاد دادیم تا برنامه مناسبی داشته باشیم که ساختار مناسبی برای شکل‌دهی و معماری اطلاعات داده‌ها، سیستم‌های کاربردی و تکنولوژی‌های به‌روز و تعیین تعامل بین آن‌ها رعایت شود.

همچنین معماری اطلاعات، تدوین پروژه‌ها و تنظیم RFP (درخواست برای طرح) آن‌ها را برای اجرا طبق اصولی که تدوین شده، داشته باشیم.

به‌همین سبب با توجه به اینکه طرح جامع ICT وابسته به حوزه خاصی نیست، توانستیم با حمایت رییس سازمان وقت، این پروژه را به اتمام برسانیم و با تمام ضعف‌هایی که وجود داشته اکنون طرح جامع فناوری اطلاعات و ارتباطات تدوین شده و نیازهای فعالیت این بخش در آن دیده شده و کارهای اجرایی آن آغاز شده است.

به گفته شادمهر، پیمانکار این طرح انتخاب شده و طبق چارچوب موجود قرار است در سال جاری این برنامه اجرا شود. این پروژه قبل از ادغام دو سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در سال ۸۰ آغاز شده بود اما به‌دلیل ادغام دو سازمان در مرحله شناخت و در سال ۸۱ متوقف شد و در سال جاری نهایی شد.

همچنین برای اجرای طرح جامع فناوری اطلاعات و ارتباطات یک شورای راهبری ICT راه‌اندازی شد تا حمایت رده بالای سازمان برای اجرای این طرح وجود داشته باشد که البته این طرح امسال برای اجرا آماده است.

● چهار میلیارد تومان برای پروژه‌های سال جاری

طرح جامع ICT سازمان گردشگری و میراث فرهنگی دارای ۷۴ پروژه است که در فاز اول طبق برنامه زمان‌بندی برای پروژه‌های امسال که حدود بیست پروژه است چهار میلیارد تومان پیش‌بینی و درخواست شده است. این طرح دارای مراحل طرح جامع، زیرساخت‌ها، معماری اطلاعات پروژه‌ها و راهبری و به‌روزرسانی پروژه‌های درحال اجراست.

تدوین این طرح و قرارداد آن که اواخر سال ۸۳ بسته شد، یک‌ سال به‌طول انجامید و با تعریف ماموریت‌هایی که سازمان در بخش دولتی و خصوصی دارد، تصویب شده و در سال ۸۴ نیز نهایی شد.

اما در سال گذشته با وجود مشکلات تشکیلاتی، یک سیستم گردش مکاتبات الکترونیکی راه‌اندازی شد و به کلیه مدیریت‌های استانی نیز تاکید شد تا گردش مکاتبات الکترونیکی با قابلیت کنترل کارتابل از راه دور را در سازمان اجرا کنند. در نتیجه مدیران و مخاطبان یک نسخه تحت وب داشته و خارج از محل کار خود می‌توانند از طریق اینترنت به سایت گردش مکاتبات وارد شوند و کارهای مربوط به خود را درخواست و یا انجام دهند.

به گفته شادمهر این طرح برای تمامی ارگان‌های ذی‌ربط سازمان در کشور بوده و فاز اول آن در تهران اجرا شد اما اکنون درحال توسعه این سیستم هستیم .

سرپرست دفتر آمار و فناوری اطلاعات سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی می‌گوید: چارچوب کاری ما درحال حاضر نظام جامع فناوری اطلاعات و ارتباطات است اما مشکل بزرگی که در این زمینه وجود دارد این است که سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور بودجه تکفای مربوط به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری را حذف کرده است.

نویسنده: بهار امیری

---