رباط کریم در غبار

با عنایت به مراتب فوق الذکر پیداست شهرستان رباط کریم به دلیل افزایش بی رویه جمعیت, توسعه شهر و مناطق اطراف متاثر از روند مهاجرت مردم و صاحبان صنایع و در مقابل کاهش سطح فضاهای سبز و مشجر, تغییر کاربری ها, ساخت وسازهای نامناسب شهری و استقرار صنایع غیرمجاز در کاربری های ناهمگن, با معضلات زیست محیطی عدیده از جمله آلودگی های آب, هوا و خاک روبه رو است

رباط‌کریم با مساحتی در حدود ۳۰۰ کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر ۷۰۰ هزار نفر از جمله شهرستان‌های پرجمعیت استان تهران است که به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و اقلیمی از جمله نزدیکی به پایتخت و واقع شدن در حاشیه فرودگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) و جاده‌های مواصلاتی نظیر آزادراه تهران _ ساوه، تهران _ قم، جاده قدیم ساوه و وجود بازار کار از مهاجرت بی‌رویه و نرخ بالای رشد جمعیتی برخوردار است که این امر را می‌توان ناشی از انتقال تعداد زیادی از واحدهای تولیدی صنعتی و خدماتی (صنایع آلاینده) که امکان ادامه فعالیت‌شان در تهران مقدور نبوده به این شهرستان دانست به طوری که آمارهای غیر رسمی حاکی از فعالیت بیش از ۲۰۰۰ واحد تولیدی و صنعتی کوچک و بزرگ در منطقه است. این در حالی است که مرکز آمار ایران برابر نتایج تفصیلی سرشماری عمومی کارگاهی سال ۱۳۸۱، تعداد کارگاه‌های استان تهران را ۵۴۳۳۱۱ واحد اعلام کرده که از این تعداد ۳۵۶۱۷۱ کارگاه در تهران ۵۶۱۷۴۰ کارگاه در کرج، ۳۳۱۷۱ کارگاه در شهریار، ۲۰۶۷۸ کارگاه در رباط‌کریم و مابقی در سایر شهرستان‌های استان تهران (برابر جدول پیوست) فعالیت داشته به طوری که اکثر واحدهای تولیدی و صنعتی غیرمجاز بوده و در کاربری‌های نامناسب استقرار یافته‌اند.

با عنایت به مراتب فوق‌الذکر پیداست شهرستان رباط‌کریم به دلیل افزایش بی‌رویه جمعیت، توسعه شهر و مناطق اطراف (متاثر از روند مهاجرت مردم و صاحبان صنایع) و در مقابل کاهش سطح فضاهای سبز و مشجر، تغییر کاربری‌ها، ساخت‌وسازهای نامناسب شهری و استقرار صنایع غیرمجاز در کاربری‌های ناهمگن، با معضلات زیست‌محیطی عدیده از جمله آلودگی‌های آب، هوا و خاک روبه‌رو است.

با این وجود به علت کمبود امکانات اداره حفاظت محیط زیست رباط‌کریم (چه در بحث پرسنلی و چه در بحث نقلیه) و از طرفی قرار گرفتن شهرستان در رتبه سوم از نظر تراکم واحدهای تولیدی، صنعتی و خدماتی برابر آمار ارایه شده در بین شهرستان‌های استان تهران، دچار معضل زیست‌محیطی شده است.

● معضلات زیست‌محیطی رباط کریم

۱) وجود آلودگی‌های زیست‌محیطی (آلودگی‌های آب، هوا و خاک) ناشی از ضعف و نواقص بهداشتی و زیست‌محیطی فراوان در محدوده جمع‌آوری و دفع اصولی زباله‌های شهری.

۲) فقدان سیستم جمع‌آوری و تصفیه‌خانه فاضلاب شهری و در نتیجه وجود ‌آلودگی‌های زیست‌محیطی ناشی از پخش و رهاسازی فاضلاب در محیط‌های شهری و روستایی و در روخانه‌های نزدیک شهر به طوری که این امر وضعیت مخاطره‌آمیزی را برای بهداشت و سلامتی ساکنان اکثر مناطق شهرستان (گلستان، بوستان و رباط‌کریم) به بار آورده است. به عنوان مثال جاری بودن فاضلاب شهری در حاشیه منطقه نصیر آباد.

۳) وجود آلودگی‌های زیست‌محیطی (آلودگی‌های آب، هوا و خاک) ناشی از استقرار غیرقانونی و بدون مجوز تعداد قابل ملاحظه‌ای واحد تولیدی، صنعتی، و خدماتی آلاینده از جمله آبکاری، ریخته‌گری، ذوب فلز و ... در منطقه.

۴) وجود مناطق و کلنی های صنعتی غیر مجاز در شهرستان از جمله (شهید زواره‌ای، قلعه میر، ریه، کاظم‌آباد و ...) که در این مناطق، صاحبان صنایع بدون اخذ مجوز محیط زیست و صرفا با اخذ مجوز سازمان صنایع و معادن و سایر ادارات و ارگان‌ها نظیر شهرداری‌ها، بخشداری‌ها، شوراهای اسلامی و ... مبادرت به احداث واحدهای تولیدی، صنعتی و خدماتی کرده‌اند.

۵) فقدان فضای سبز مشجر و کارآمد درون شهری در نتیجه ساخت‌وسازهای غیرمجاز در کاربری‌های ناهمگن

● پیشنهاد برای رفع مشکلات

۱) برقراری ارتباط نزدیک با تشکل‌های غیردولتی (NGO) به منظور اشاعه فرهنگ زیست‌محیطی و جلب همکاری آحاد مختلف مردم در حفاظت از محیط زیست.

۲) اجرای برنامه سامانه‌های پساب و فاضلاب به منظور مطالعه و ایجاد شبکه جمع‌آوری و تصفیه‌خانه فاضلاب شهری امری ضروری تلقی می‌شود.

۳) تسریع در امر جمع‌آوری اصولی زباله و خروج به موقع آن از محیط شهری و دفع بهداشتی آن در مرکز دفن زباله به طوری که بعد از عمل دفع هیچ خطری جامعه و محیط زیست را تهدید نکند.

۴) ایجاد و توسعه فضاهای سبز و مشجر و همچنین ایجاد کمربند فضای سبز به منظور کاهش آلودگی‌های هوای منطقه، تلطیف آب و هوا و همچنین جلوگیری از توسعه بی‌رویه شهر.

۵) جلوگیری از تغییر کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها.

۶) جلوگیری از ساخت‌وسازهای غیرمجاز و خودداری از صدور هرگونه مجوز احداث بنا در حریم و بستر رودخانه‌های منشعب در منطقه توسط ارگان‌های مسئول.

۷) خودداری از صدور هر گونه مجوز احداث بنا جهت واحدهای تولیدی، صنعتی و خدماتی توسط شهرداری‌ها و بخش‌داری‌ها و دیگر ارگان‌های مسئول قبل از اظهارنظر اداره حفاظت محیط زیست شهرستان.

۸) اجرای طرح شناسایی و سامان‌دهی واحدهای تولیدی، صنعتی و خدماتی با توجه به وجود دو شهرک صنعتی مصوب نصیرآباد و پرند در مقابل کلنی‌های متعدد صنعتی غیرمجاز به منظور تهیه بانک اطلاعات زیست محیطی.

۹) خودداری از صدور مجوز احداث بنای صنایع جدید در داخل شعاع ۱۲۰ کیلومتری آدران و خارج از شهرک‌های صنعتی مصوب.

۱۰) تهیه طرح جامع و تفصیلی شهرهای رباط‌کریم، گلستان و نسیم شهر به منظور توزیع مناسب کاربری‌ها در محیط‌های شهری، چرا که تنها از طریق مکانیابی مناسب برای کاربری‌ها،‌ تنظیم کاربری‌های هماهنگ با یکدیگر و تفکیک کاربری‌های معارض از یکدیگر می‌توان از بروز بسیاری از مسایل زیست‌محیطی جلوگیری کرد.

محمدجواد نیک‌کار ، مسئول اداره حفاظت محیط زیست رباط‌کریم