دست دوستی چگونه به سوی ایران دراز شد

۱۳۰سال پس از آغاز روابط سیاسی میان ایران و ایالات متحده آمریکا, اکنون بار دیگر موضوع روابط دو کشور به بحث داغی در محافل سیاسی و دیپلماتیک تبدیل شده است

۱۳۰سال پس از آغاز روابط سیاسی میان ایران و ایالات متحده آمریکا، اکنون بار دیگر موضوع روابط دو کشور به بحث داغی در محافل سیاسی و دیپلماتیک تبدیل شده است.

رابطه ایران و آمریکا چنان که در مطالب دیگر این پرونده مورد اشاره قرار گرفته، فراز و نشیب های بسیاری را تجربه کرده است و مرور آن دست کم برای ایرانی ها همیشه با خشم و تاثری عمیق همراه است؛ روندی از وابستگی همه جانبه اقتصادی و سیاسی از سوی ایران که با وقوع انقلاب اسلامی مورد خدشه قرار گرفت و از آن پس جایش را به یک دشمنی عمیق از سوی طرف آمریکایی داد. با هر معیار و میزان که حساب کنیم انقلاب اسلامی نقطه عطف روابط تهران و واشنگتن است، انقلابی که به بیش از سه دهه وابستگی پایان داد.

همین پایان دادن به بیش از سه دهه وابستگی باعث شد تا از سال ۱۳۵۷ آمریکا تمام تلاش خود را برای شکست انقلاب و براندازی نظام سیاسی برآمده از آن به کار گیرد.

بلوکه کردن دارایی های ایران، حمایت تمام قد از گروهک های تروریستی مخالف جمهوری اسلامی، حمایت از عراق در جنگ تحمیلی و حضور نظامی در منطقه با هدف تحت فشار قراردادن تهران، تصویب تحریم های یکجانبه علیه کشورمان و تحریک دیگر کشورها به همراهی با این نبرد اقتصادی، فشار تبلیغاتی و رسانه ای در چارچوب طرح کلی ایران هراسی، ایجاد درگیری های مذهبی و قومی در منطقه با هدف تضعیف نظام جمهوری اسلامی و جلوگیری از پیشرفت های علمی و تکنولوژیکی ایران ازجمله در انرژی هسته ای، همه و همه از جمله گام های عملی برداشته شده از سوی واشنگتن برای مقابله با گفتمان انقلابی ایران و جلوگیری از رشد این تفکر در سطح منطقه و در میان دیگر ملت هاست.

با این همه، بیش از سه دهه دشمنی واشنگتن با تهران که با قطع یک سویه رابطه با ایران آغاز شده و در قالب تاکتیک های نظامی، اقتصادی، سیاسی و تبلیغاتی ادامه یافت، تاکنون نه فقط نتوانسته به فروپاشی نظام جمهوری اسلامی ایران منجر شود که بازتولید ادبیات انقلابی در کشورهای عربی طی سال های اخیر نشان داد نفوذ شاخص های گفتمانی انقلاب اسلامی ازجمله صیانت از استقلال و مقاومت در راه آزادی محبوبیتی کم نظیر میان ملت های منطقه دارد.

چنین است که اکنون رئیس دولتی دست دوستی خود را به سوی ایران دراز کرده که زمانی رئیس پیشین آن، ایران را محور شرارت می دانست و کم نیستند کسانی که می دانند راه طی شده از آن دشمنی ها تا این داعیه دوستی و نزدیکی فقط با ایستادگی و مقاومت به دست آمده است. ایستادگی و مقاومتی که باعث شده دولتی که زمانی، چرخش حتی یک سانتریفیوژ را در جمهوری اسلامی ایران برنمی تافت امروز مجبور به پذیرش حقوق هسته ای ایران شود.

اما در این سو، چنان که آن تهمت های آشکار درباره حمایت ایران از تروریسم هیچ گاه به کنشی نسنجیده و شتاب زده در عرصه دیپلماسی منجر نشد، امروز تعارفات دیپلماتیک درباره نزدیکی به تهران هم ذوق زدگی میان سیاستمداران کشورمان ایجاد نمی کند، چراکه تهران براساس عرف سیاست ورزی، روابط خود با واشنگتن را بر اساس مشاهده رفتار این کشور تنظیم می کند، نه گفتار.

هرچند نمی توان از نخبگان سیاسی کشوری که تاریخ استقلال آنها تنها با بخشی از تاریخ معاصر ایران برابری می کند، انتظار ثبات سیستماتیک در برقراری ارتباط با دیگر ملت ها را داشت، اما از دستگاه دیپلماسی کشورمان انتظار می رود در پاسخ به تغییر رویکرد جدید این کشور و سیاست لبخند واشنگتن که به تعبیر برخی، ارتقا یافته همان سیاست هویج در کنار چماق امپریالیستی است، تجربه دوری و نزدیکی دو کشور طی ۱۳۰سال گذشته را مرور کند؛ تجربه ای که از حاجی واشنگتن در عهد قجر آغاز شده و اکنون به محمدجواد ظریف رسیده است.

مصطفی انتظاری هروی