چین به بقیه جهان چگونه می نگرد

چین همزمان با وارد کردن کالا از کشور های تولید کننده تحقیقاتی هم در باره ظرفیت تولیدات جدید در بسیاری از کشورهای صادرکننده انجام می دهد و به این ترتیب این کشورها از سرازیر شدن سرمایه گذاری های خارجی چین به سرزمینهایشان هم بهره می برند

در طول یک سال اخیر، چین جای ژاپن را گرفته و به دومین مصرف کننده عمده بازار سوخت جهان بعد از ایالات متحده آمریکا تبدیل شده است .

چین با قدرت تمام در صحنه بین المللی ظاهر شده است. اقتصاد این کشور به موتور رشد قاره آسیا تبدیل شده، محصولات این کشور بازارهای اروپا و آمریکای شمالی را تسخیر کرده، طرحهای بزرگی برای مدرنیزه کردن ارتش این کشور در حال انجام است و چین به تدریج نقش بزرگتری در صحنه دیپلماسی بین المللی ایفا می کند.

اژدهای خفته بیدار شده است. اما این اژدها چه تصوری از بقیه جهان دارد؟ شریک تجاری؟ رقیب اقتصادی، یا حریف نظامی؟

بعد از دو دهه که از رشد اقتصادی چین می گذرد مردم آن کشور حالا دیگر قادرند به رویاهایشان در مورد صاحب ماشین شدن جامه عمل بپوشانند. البته این تنها یکی از دلایل تقاضای روز افزون برای انرژی و سوخت در چین محسوب می شود.

به گفته جیم برکهارد از مرکز تحقیقات انرژی کمبریج در ایالت ماساچوست آمریکا، تقاضای چین برای بنزین به طور خارق العاده ای افزایش یافته و شواهد حاکی از آن است که این روند ادامه خواهد داشت: "در طول یک سال اخیر، چین جای ژاپن را گرفته و به دومین مصرف کننده عمده بازار سوخت جهان بعد از ایالات متحده آمریکا تبدیل شده است. آنچه حائز اهمیت است نرخ رشد این تقاضاست. به عنوان مثال، سال گذشته، نرخ رشد تقاضا در چین حدود ۱۷ در صد بوده، در حالیکه درسراسر جهان ۳ در صد بیشتر نبوده است. به این ترتیب چین به سرعت به مصرف کننده عظیم بنزین در دنیا تبدیل می شود."

هومی کاراس، رییس بخش اقتصاد شرق آسِا و حوزه اقیانوس آرام در بانک جهانی

اگر در پی آن باشید که که بدانید این رشد چه تاثیری بر زندگی مردم سایر کشورها داشته است، بررسی قیمت نفت شروع خوبی محسوب می شود. اما موضوع تنها نفت نیست.

هومی کاراس، رییس بخش اقتصاد شرق آسِا و حوزه اقیانوس آرام در بانک جهانی در این باره می گوید: "چین امروزه به معنای واقعی در زمینه تنوع واردات کالاهای اولیه مثل مس، کتان، پشم، نیکل و لاستیک طبیعی در دنیا اول است و در بازار جهانی نقش عمده ای پیدا کرده است. این اهمیت تنها به لحاظ قیمت کالاها نیست بلکه حجم کالاهایی که صادر کنندگان به چین می فروشند نیز حائز اهمیت است. چین همزمان با وارد کردن کالا از کشور های تولید کننده تحقیقاتی هم در باره ظرفیت تولیدات جدید در بسیاری از کشورهای صادرکننده انجام می دهد و به این ترتیب این کشورها از سرازیر شدن سرمایه گذاری های خارجی چین به سرزمینهایشان هم بهره می برند."

تبدیل شدن چین به یک غول اقتصادی طبعا بر سایر کشورها اطراف آن تاثیر خواهد گذاشت و ضرورت هایی را نیز ایجاب خواهد کرد. جیمز مایلز نماینده مجله اکونومیست در پکن معتقد است که دیدگاه و قضاوت سایر کشورها در مورد چین برای این کشور اهمیت زیادی دارد: "باید در نظر داشت که ۱۵ سال پیش یعنی تقریبا همزمان با تظاهرات میدان تیاننمن، چین به زعم خودش برای نگرانی و ترس از خارج دلایل کافی داشت و یا حداقل این که اینطور وانمود می کرد. چین به ویژه به آمریکا به چشم قدرت سردمداری می نگریست که برای بر اندازی چین با هدف تضعیف کمونیسم تلاش می کرد. با این حال نکته مهم آن است که چین در همین چند سال اخیرمتوجه شده است که باید سیاستهای خارجی خود را بر اساس ملاحظات مهم اقتصادی بنا کند و نه تحت تاثیر ملاحظات سیاسی از این دست."

دیدار افتتاحیه جام ملتهای آفریقا در سال ۲۰۰۲ بین دو کشور مالی و لیبریا در ورزشگاه باماکو در مالی بر گزار شد. این ورزشگاه یکی از بناهای ورزشی آفریقا است که به دست چینی ها ساخته شده است.

سیاستهای فرهنگی و تجاری چین همواره با هم پا به پا بوده اند. در سال ۲۰۰۴ هو جین تائو رییس جمهوری چین به دور دنیا سفر کرد تا راههای دستیابی چین به منابع اولیه را فراهم کند. در ماه نوامبر همان سال بود که وی در آمریکای جنوبی در عرض شانزده روز، ۳۹ قرارداد تجاری با پنج کشور امضا کرد. ممکن است بعضی کشورهای در حال توسعه از پیشرفت اقتصادی چین نگران باشند.

اما هومی کاراس از بانک جهانی معتفد است بر عکس تصور این عده، این رشد و بالندگی با کمک به چرخه اقتصادی دنیا بسیاری از سیستم ها را از فقر نجات می دهد: "چین به یک وارد کننده عمده تبدیل شده است. ارزش واردات چین در سال گذشته بیش از ۵۵۰ میلیارد دلار امریکایی بود و بر خلاف دیگر کشورهای بزرگ اقتصادی، حدود نیمی از این مقدار از کشورهای در حال توسعه و به ویژه کشورهای شرق آسیا وارد چین شده است. بنابراین چین به خوبی ثابت کرده که یک قطب جاذب برای صادرات کشورهای در حال توسعه محسوب می شود و من تصور می کنم رشد اقتصادی چین خود باعث رشد و شکوفایی سریع کشورهای آسیا و شرق آسیا شده و فقر را به طور قابل توجهی در منطقه کاهش داده است."

ارتش چین از هر نظر آماده و مجهز است. اما یکی از اولویت های نخست دولت پکن تقو یت و تجهیز بیشتر نیروهای مسلح این کشور است.

رابرت ساتر استاد مدرسه روابط خارجی دانشگاه جورج تاون درمورد آنچه در پشت برنامه های مدرنیزه کردن نیروهای نظامی چین وجود دارد، می گوید: "به نظر من موضوع اصلی این روزها این است که چین برای جلوگیری از حرکتهای استقلال طلبانه تایوان با تکیه بر قدرت نظامی سعی در ارعاب آنان دارد. اگر تایوان اعلام جدائی کامل کند ارتش آماده است وارد عمل شود. احساس من این است که حتی اگر تایوان خط قرمزهای رهبری چین در این کشور را ندیده بگیرد و یا به سمت استقلال حرکت کند ارتش چین عکس العمل جدی نشان خواهد داد و این وضعیت برای آمریکا بسیار خطرناک است زیرا احتمالا منجر به جنگ خواهد شد. این منطقه یکی از معدود مناطق دنیای امروز است که دو قدرت بزرگ جهان در آنجا با هم وارد جنگ خواهند شد."

بحران تایوان می تواند چین و آمریکا را درگیر جنگ کند ولی به گفته جیمز مایلز از مجله اکونومیست برخورد چینی ها با آمریکا بسیار پیچیده است و چندان هم خصمانه نیست.

او می گوید: "چینی ها در خط اصلی برنامه های سیاست سازی خود معتقدند قدرت آمریکا واقعا برای پیشبرد منافع اقتصادی چین سودمند است. یعنی آمریکا به عنوان پلیس جهانی تا آنجا که در امور داخلی چین دخالت نکند، برخی نگرانی های امنیتی چین را نیز حل کند و به منافع اقتصادی و حفاظت از مرزهای دریایی این کشورکمک کند، برای چین سودمند است و زندگی مسالمت آمیز با آمریکا اینگونه است که برای چینی ها ممکن می شود. هرفرد چینی آرزو دارد روزی مملکتش آنقدر قدرتمند و بزرگ باشد که بتواند در برابر دشمنان و رقبا قد علم کند. ولی من معتقدم اگر چین خودش را درگیر روابط بین المللی بکند احتمال دارد مجبور به رویارویی و درگیری با سایر قدرتها بشود و همین چین را از رشد اقتصادی که بنیان حفاظت از ثبات آن جامعه است باز خواهد داشت."

برخلاف سیاست خارجی محتاط چین، قدرت اقتصادی این کشور و جایگاهش در شورای امنیت سازمان ملل متحد نشان می دهد که اهمیت چین بسیار بیش از آن است که به نظر می آید. قرن بیستم را قرن آمریکا می نامند چون در ان ۱۰۰ سال امریکا یکه تاز میدان اقتصادی و نظامی جهان بود.۱۰۰ سال آینده هم به همین دلایل ممکن است به نام چین ثبت شود. شکوفایی اقتصادی چین بر تک تک ما تاثیراتی داشته است. برنامه ها وهدف های بلند مدت این کشورنیزکمک خواهد کرد که چین می نظام کاملا جدیدی را در جهان مستقر کند.

جاناتان مارکوس