سینما, سیاست, پیوندتان مبارک

در سال های اخیر و به خصوص در دهه ۸۰ به نوروزهای پرحاشیه سینما عادت کرده بودیم

در سال های اخیر و به خصوص در دهه ۸۰ به نوروزهای پرحاشیه سینما عادت کرده بودیم ، از عدم اکران فیلم مارمولک که قراربود نوروز ۸۳ روی پرده برود و پس از ۲هفته تاخیر با حواشی و اعتراضات زیاد مراجع همراه شد و شیشه سینماهایش شکسته شد بگیرید تا جا ماندن پروانه نمایش فیلم ازدواج به سبک ایرانی در دفتر قفل شده شورای صنفی نمایش در نوروز ۸۵ و همین طور بیاییم جلو تا سال ۸۸ که درباره الی... در فاصله یکی دو روز مانده به نوروز از لیست اکران حذف شد تا گروه سینمایی آفریقا اصلا فیلمی برای نمایش نداشته باشد و اکران دسته ای از فیلم‏های توقیفی در نوروز ۸۹ تا نوروز ۹۰ که کنارهم قرارگرفتن اخراجی‏ها ۳ و جدایی نادراز سیمین حواشی بسیاری را رقم زد و همان داستان معروف دو دسته شدن اهالی سینما و پرسش عجیبی که چرا اصغر فرهادی به تحریم اخراجی ها ۳ توسط عده ای از مردم واکنش نشان نمی دهد؟

از این دست اتفاقات در سینمای ایران بی سابقه نبوده است و به این قبیل حوادث عادت کرده ایم اما اتفاقات محیرالعقولی که در اکران نوروز ۹۱ رخ داد چیزی عجیب تر از همه این حوادث بود و به نوعی ترکیبی از همه حوادث ذکر شده در بالا در یک نوروز رقم خورد. شاید کمتر کسی چنین حوادثی را برای اکران نوروز ۹۱ پیش بینی می کرد، آن هم نوروزی که از ۱ ماه مانده به عید لیست فیلم هایش مشخص شده است و آنهم از فیلم هایی که به لطف قانون جدید جشنواره فیلم فجر پروانه نمایش هم داشته اند! همه چیز آرام پیش می رفت و پیش بینی ها حکایت از فروش نه چندان مناسب اکرن نوروز داشت اما داستان های دیگری در راه بود.

چند روز مانده به آغاز اکران عمومی فیلم های نوروز صدایی ازهمین اطراف به گوش رسید، صدایی که از داخل سینما نبود و متاسفانه از سمت کسانی بود که نه تنها به سینما ربطی نداشتند شاید حتی طرفدارش هم نبودند. صدایی که در ابتدا جدی به نظر نمی رسید اما در ادامه ورق برگشت و اعتراضات مخالفان و معترضان به دو فیلم گشت ارشاد و خصوصی جواب داد و حوزه هنری و شهرداری اعلام کردند این دو فیلم را از سینماهای خود حذف می کنند. صدای دیگری هم درفضای مجازی شنیده می شد، راستش را بخواهید آنان هم خیلی طرفدار سینما نبودند اما علاوه بر سینما طرفدار برخی دیگر نیز نبودند و نمی خواستند فیلم دیگری نیز دیده شود و متاسفانه توهین هایی هم نثارهنرمندانی شد که یادمان رفته تا مدتی پیش بازیگر محبوبمان بودند! وضع سینمای مملکت جالب به نظر نمی رسید، عده ای با تجمع و به قول محمدحسین فرح بخش با نفر جمع کردن جلوی وزارت ارشاد خواستار توقیف فیلمی بودند که باب میلشان نیست و عده ای هم در فضای مجازی تحریم و ندیدن یک فیلم دیگر که باب طبعشان نیست را لایک می کردند! گشت ارشاد با فروشی بالای ۵۰ میلیون در روز به ناگهان باید متوقف می شد تا خاطره توقیف فیلم مارمولک از روی پرده ۸ سال بعد زنده شود. پوسترهای گشت ارشاد پاره شد و فیلمی که در آخرین شب اکرانش حدود ۱۵ میلیون فروش در سینما آزادی داشت و تا ساعت ۲:۴۵ بلیت فروخته بود در نیمه شب شلوغ سینما آزادی از پرده این سینما خداحافظی کرد تا از فردا فیلم های تکراری اسفند ماه جایش را بگیرند.

سعید و ساعد سهیلی در کنار پوستر فیلم گشت ارشاد برای فیلم پر فروششان فاتحه خواندند و در نهایت رای به توقیف گشت ارشاد و خصوصی داده شد. قلاده های طلا هم با حجم بالای تیزرهای تلویزیونی اش روز به روز در جذب مخاطب موفق‏تر عمل می‏کرد اما این دو گروه هیچکدام حواسشان به این نبود که برای مردم ما هرچیزی را ممنوع اعلام کنید آنها حریص‏تر می‏شوند تا بفهمند قضیه چیست؟ گشت ارشاد در سینماهای باقی مانده مخاطبان بیشتری پیدا کرد و خصوصی که خیلی خوب نفروخته بود روند رو به رشدی پیدا کرد، قلاده های طلا هم با خیالی آسوده همچنان خوب و فراتر از انتظار می فروخت. ناگهان اعلام شد نارنجی پوش و بوسیدن روی ماه جایگزین دو فیلم مغضوب اکران نوروز خواهند شد، از اینجا به بعد اتفاقات خنده دارتری هم رقم خورد.

پخش کنندگان بوسیدن روی ماه به هیچ وجه راضی به اکران نبودند اما نارنجی پوش در تدارک اکران بود و اعلام شد از روز ۱۰ فروردین هم روی پرده خواهد آمد که باز هم نوعی دو دستگی به وجود آمد، در سایت های سینمایی مردم به حمایت ازعوامل فیلم بوسیدن روی ماه پرداخته و ناراضی بودن خودشان را از اکران خارج از نوبت نارنجی پوش نشان دادند و نظراتی چون «درود بر اسعدیان» و «تاسف برای مهرجویی» هم دیده می شد!!! سعید سهیلی اعلام کرد فیلمسازانی که در تدارک اکران خارج از نوبت به جای گشت ارشاد هستند به همکار خود خیانت کرده اند و اتفاق خنده دارتر این بود که اعلام شد نارنجی پوش اصلا پروانه نمایش ندارد! چطور می شود برای فیلمی ۳ بار پروانه نمایش صادر شده و هر ۳ بار مساله رسانه ای شده باشد اما شب قبل از اکران خارج نوبت آقای سرتیپی اعلام می‏کند پروانه نمایش به دست ما نرسیده است؟! جو بسیار عجیب و شاید خنده داری بر سینمای ایران حاکم بود و اوضاع هر روز بدتر هم می شد. تا اینکه اعلام شد فعلا فیلمی جایگزین نخواهد شد و گشت ارشاد و خصوصی به طور محدود فعلا به کار خود ادامه می دهند. اما در این بین چند سوال متاسفانه پاسخ داده نشده باقی مانده است.

چرا فیلم‏هایی که قبل از جشنواره فجر پروانه نمایش دریافت کرده‏اند و از همین جشنواره دولتی جایزه هم گرفته اند ناگهان توقیف می‏شوند؟ مگر این فیلم ها را اداره نظارت و ارزشیابی ندیده است و اگر این فیلم ها مبتذل بوده اند چرا پروانه نمایش گرفته‏اند و در جشنواره نمایش داده شدند؟ این حرکت علاوه بر ضررهای مالی و معنوی برای سینمای ایران قطعا وزارت ارشاد و سازمان سینمایی را زیر سوال می برد، چرا که آنها قبول کرده‏اند معیارهایشان اشتباه بوده و این فیلم ها نباید اکران می شدند.

واقعا مسئولین چه تضمینی می‏دهند که این حرکت بدل به یک عادت نشود و هر کسی از هر فیلمی بدش می‏آمد و نفوذ داشت دست به نابودی آن فیلم بزند؟ مگر اداره نظارت کارشناس ندارد و مگر همان کارشناسان تایید شده این فیلم را تایید نکردند؟ پس علت این حوادث چیست؟ یادم هست عبدالرضا کاهانی اعلام کرد: فیلم بی خود و بی‏جهت پروانه نمایش ندارد اما اگر داشته باشد هم تفاوتی نمی‏کند چون نمی‏توانیم به راحتی فیلم را اکران کنیم ، همانطورکه خیابان‏های آرام نتوانسته است. به نظرم اگر چنین جوی برای قلاده‏های طلا به راه می‏افتد علتش این است که وقتی قبول داریم فیلم سیاسی جناح دارد و موافق ومخالف دارد باید اجازه بدهیم فیلمی ساخته شود که باب میل مخالفان این فیلم هم باشد و نمونه‏اش شاید خیابان‏های آرام باشد. اینجاست که می‏فهمیم سایه سنگین سیاست بر سینما افتاده است و تصمیماتی خارج از سینما برای سینما گرفته می‏شود. تصمیماتی که قطعا به ضرر خودمان است چون ما با محدودیت اکران گشت ارشاد عملا جلوی فروش یک فیلم با پتانسیل بالا را گرفته‏ایم، فیلمی که می‏توانست یک برگ برنده برای جذب مخاطب در سال ۹۱ باشد.

نویسنده : محسن آزاددل