مسؤولیت و تربیت

«کُلُّکُمْ رَاعٍ وَکُلُّکُمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِیَّتِهِ »
- خانواده بزرگ‌ترین مؤسسه تربیت است.
- فرزندان با نصیحت و ... متأثر نمی‌شوند. بلکه جوانان، از عملکرد و موضع‌گیری‌های …

«کُلُّکُمْ رَاعٍ وَکُلُّکُمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِیَّتِهِ »

- خانواده بزرگ‌ترین مؤسسه تربیت است.

- فرزندان با نصیحت و ... متأثر نمی‌شوند. بلکه جوانان، از عملکرد و موضع‌گیری‌های درست و اسوه حسنه تأثیر پذیرند.

- در شریعت اسلامی، انسان فقط مسؤول خودش نیست، بلکه مسؤول خانواده، قبیله، و زیر مجموعه خود نیز می‌باشد و وظیفه‌ دارد که خانواده و زیرمجموعه خانواده‌اش را نصیحت کند و آنان را به کارهای درست و تقوی و نیکوکاری دعوت و با آنان همکاری لازم را داشته‌باشد و با تمام وجود تلاش کند تا بدی‌ها را از آن‌ها دور بگرداند.

«لَا یُؤْمِنُ أَحَدُکُمْ حَتَّی یُحِبَّ لِأَخِیهِ مَا یُحِبُّ لِنَفْسِهِ»

- نزدیک‌ترین افراد به انسان، خانواده‌اش است، مخصوصاً فرزنداش. والدین مسؤولیت دارند که از راهنمایی و نصیحت و تربیت آنان کوتاهی نکنند. چون فرزندان جگرگوشه و پاره‌ تن والدین هستند، اگر خوب تربیت شوند. مایه‌ی چشم روشنی والدین محسوب می‌گردند. و اگر –خدای ناکرده- بد تربیت شوند، مصدر تمام بدبختی‌ها و مشکلات جامعه و مجتمع خواهند شد.

- اساس و پایه‌ی هر جامعه در واقع دعوت اسلامی است و وظیفه‌ی والدین است که آن را به نحو احسن انجام دهند.

«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَهُٔ عَلَیْهَا مَلَائِکَهٌٔ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا یَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَیَفْعَلُونَ مَا یُؤْمَرُونَ» [تحریم/۶]

- امام قرطبی در تفسیرش آورده ‌است: هنگامی که این آیه نازل شد. عمربن‌ خطاب (رضی‌الله‌عنه) از پیامبر پرسید: یا رسول‌الله -صلی‌ الله‌ علیه ‌وسلم- «نقی أنفسنا فکیف لنا بأهلینا؟» فقال: «تنهونهم عما نهاکم الله و تأمرونهم ما أمر الله»

پس بر والدین واجب است که فرزندان و خانواده خود را خوب تربیت کرده و به راه خیر و دین اسلام راهنمایی‌شان کنند تا فردی مؤدب به آداب اسلامی و متصف به اوصاف اسلامی شوند.

نصوص قرآن و سنت پیامبر بر این امانت و مسؤولیت در قبال افراد و فرزندان تأکید بسیاری دارند که بر گردن تمامی مسؤولین مخصوصا والدین وظیفه‌ای بس سنگین می‌باشد.

- شیخین از ابن‌عمر(رضی‌الله‌عنه) روایت می‌کنند که پیامبر -صلی‌ الله‌ علیه ‌وسلم- فرمودند: «کلکم راع و کلک مسؤول عن رعیته فالامام راع و هو مسؤول عن رعیته، و الرجل راع فی أهله و هو مسؤول عن رعیته و المرأهٔ راعیهٔ فی بیت زوجها و هی مسؤولهٔ عن رعیتها و الخادم راع فی مال سیده و هو مسؤول عن رعیته فکلکم راع و کلکم مسؤول عن رعیته»

- برای اینکه پایه و اساس تربیت در خانواده و مجتمع ریشه‌دار و مستحکم باشد تا تربیت خوب رشد نماید و ثمره تربیت را مشاهده کنیم. جا دارد به چند نکته‌ی مهم عمل کنیم:

۱) هماهنگی و همکاری والدین با هم در امور تربیت و نصیحت، در ارزیابی حلال و حرام، در خیر و شر و در درست و نادرست. چون اختلاف و عدم هماهنگی والدین باعث می‌شود. فرزندان قربانی این مشکل و در تشخیص امور با معضلات روبرو شوند.

۲) حضور مستقیم والدین در تربیت و زندگی فرزندانشان، تا تمامی مایحتاج فرزندانشان از نظر حب و دوستی، محبت و مهربانی، تربیت و مسؤولیت و ... اشباع شود.

هم‌چنین مسؤولیت والدین در تربیت فرزندان کاری بس آسان خواهد بود. تا پشیمانی در عدم تربیتشان.

۳) تأثیرگذاری والدین از طریق عملکرد صحیح و اسوه و نمونه‌بودنشان در خانواده برای فرزندشان.

چون نصیحت و وعده و وعیدها زیاد تأثیر نمی‌گذارد، بلکه عملکرد نیکو تأثیر به سزائی دارد مهم‌تر از هر روشی، اسوه و نمونه و قدوه‌بودن در منزل است. چون بچه‌ها اصولاً در اول جوانی و نوجوانی‌شان دوست دارند تقلید کنند و پدران و مادران نزدیک‌ترین افراد به فرزندشان هستند.

۴) هماهنگی و همکاری لازم بین منزل و مدرسه.

خانواده اساس و پایه تربیت فرزند است و بزرگ‌ترین مؤسسه تربوی می‌باشد. روزی که والدین وظیفه خودشان را اداء کنند و مسؤولیت خود را در قبال فرزندان انجام دهند. همان روز به درستی روز پیروزی است و ثمره و سود تجارت –که همان اولاد صالح است- را دریافت می‌کنند.

تهیه و تنظیم: اسامه اسدی