نگاهی به ساختار سیاسی کویت

نظام سیاسی کویت, سلطنتی موروثی است و خاندان الصباح از سال ۱۷۵۶ بر این کشور حکمرانی می کنند و بر اساس سنت دیرینه, قدرت به نوبت میان دوشاخه از خاندان حاکم یعنی الجابر و السالم در گردش است

اوایل قرن هجدهم میلادی، قبایلی از مرکز شبه جزیره عربستان وارد سرزمین کنونی کویت شدند و در آن سکونت یافتند. این مهاجرت در سال ۱۸۹۹ از بیم توسعه‌طلبی امپراتوری عثمانی که در جنوب بر شبه جزیره عربستان سیطره داشت، صورت گرفت و پس از آن کویت بخشی از نظام قیمومت امپراتوری بریتانیا بر کشورهای خاورمیانه شد.

کویت، ۱۷هزار و ۸۱۸ کیلومتر مربع وسعت دارد و جمعیت آن ۲ میلیون و ۸۵۷ هزار نفر است که ۹۵۰ هزار نفر از آنان (۳/۳۴ درصد) کویتی، ۲۲ درصد عرب، چندین هزار نفر اتباع کشورهای اروپایی و آمریکایی و بقیه اقوام آسیایی هستند.

دین رسمی این کشور اسلام است و حدود ۹۰ درصد از جمعیت آن مسلمان هستند که یک سوم از آنان به مذهب شیعه گرایش دارند و بقیه از اهل سنت‌اند. حدود هشت درصد جمعیت کویت را مسیحیان و دو درصد آن را هندو‌ها و بودایی‌ها تشکیل می‌دهند.

کویت با وجود ادعاهای ارضی عراق در قبال آن، در سال ۱۹۶۱ استقلال خود را از انگلیس به دست آورد و در سال ۱۹۶۲ و در دوره حکومت امیر عبدالله السالم الصباح قانون اساسی آن تصویب شد و این کشور دارای یک مجلس قانونگذاری ۵۰ نفره گردید.

شیخ جابر الاحمد الصباح امیر کویت که بامداد روز یکشنبه در سن ۷۷ سالگی درگذشت از سال ۱۹۷۷ تا سال ۲۰۰۶ بر این کشور حکمرانی کرد و به دنبال آن شیخ سعد العبدالله السالم الصباح جانشین امیر متوفی شد. امیر کویت در راس هرم قدرت در کشور است و قوه مقننه و مجریه زیر نظر وی اداره می شوند. وی جانشین خود و نخست‌وزیر را تعیین می‌کند و با مشاوره و رایزنی نخست‌وزیر، وزیران را تعیین و برکنار می‌کند.

امیر کویت حق صدور قوانین و اجرای آن را دارد. وی همچنین می تواند کارکنان نظامی و غیرنظامی و دیپلمات‌ها را از کار برکنار کند. امیر کویت همچنین وظیفه عفو و تخفیف مجازات محکومین را دارد.

در سال ۲۰۰۳ امیر کویت، شیخ صباح الاحمد را به نخست‌وزیری این کشور تعیین کرد و برای نخستین بار از زمان استقلال آن، مقام ولیعهدی و سمت نخست‌وزیری از هم تفکیک شدند. و این امر باعث شد شورای قانونگذاری (پارلمان) حق بازخواست دولت را داشته باشد.

قوه قانونگذاری (پارلمان) کویت به سال ۱۹۶۳ تاسیس شده است. این مجلس ۵۰ عضو دارد که برای مدت چهار سال انتخاب می شوند.

در قانون اساسی مصوب ۱۹۶۲ کویت انتخاب اعضای ۵۰ نفره پارلمان از میان مردان و برای یک دوره چهار ساله پیش‌بینی شده است. پارلمان کویت نخستین پارلمان منتخب میان کشورهای حوزه خلیج فارس است. ۱۵ عضو پارلمان کویت انتصابی هستند که به حکم وظایفشان در تصمیم‌گیری‌های پارلمان شرکت می‌کنند. اعضای پارلمان کویت حق دخالت در دیگر قوای این کشور را ندارند ولی می توانند از هیات وزیران و اعضای آن سلب اعتماد کند.

در شانزدهم ماه مه سال گذشته با اصلاح ماده اول قانون انتخابات مصوب ۱۹۶۲ در پارلمان این کشور به زنان کویتی که تاکنون از حقوق مدنی خود محروم بودند، حق رای و نامزدی در انتخابات داده شد.

تشکیل احزاب سیاسی در کویت ممنوع است اما برخی جریان‌های سیاسی در عمل فعال هستند. در ماه ژانویه سال گذشته اسلام‌گرایان سلفی نخستین حزب سیاسی کشورهای عرب خلیج فارس را با نام "الامه" ایجاد کردند. دولت کویت، الامه را به رسمیت نشناخته اما این حزب سه هوادار در پارلمان دارد.

قوه قضائیه کویت از رئیس و نائب رئیس دادگاه تشخیص حکم، رئیس دادگاه تجدید نظر و معاون وی و نیز رئیس دادگاه عالی و معاون وزارت دادگستری تشکیل شده است.

کویت عضو شورای همکاری خلیج فارس، اتحادیه عرب، سازمان کنفرانس اسلامی جنبش غیر متعهدها و سازمان ملل متحد است.

نیروهای مسلح کویت، متشکل از ۲۰ هزار نیرو است که ۷۰ درصد آن در نیروی زمینی، ۱۵ درصد در نیروی دریایی و ۱۵ درصد در نیروی هوایی خدمت می‌کنند. هزینه های نظامی کویت ۱۵درصد هزینه‌های دولتی را تشکیل می‌دهد.

پس از پایان جنگ خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ کشورهای آمریکا، انگلیس و فرانسه موافقتنامه‌های دفاعی با کویت امضا کردند.

ذخایر تایید شده نفت کویت یک‌صد میلیارد بشکه است که ۱۰ درصد ذخایر نفتی جهان را تشکیل می‌دهد. کویت عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت اوپک است. ۹۰ درصد درآمد کویت از راه صادرات نفت تامین می‌شود. ظرفیت تولید نفت کویت ۷/۲ هزار بشکه در روز است. تولید ناخالص داخلی کویت در سال ۲۰۰۳، ۴۴/۱۲ میلیارد دینار کویتی بود که معادل ۲/۴۲ میلیارد دلار است . تولید سرانه ناخالص ملی کویت ۱۷ هزار دلار است. به خدمات عمومی در کویت یارانه‌های زیادی تعلق می‌گیرد و مالیات بر درآمد وجود ندارد و کویتی‌ها از کمکهای دولتی بسیاری برخوردارند.

شرکای عمده تجاری کویت به جز کشورهای حوزه خلیج فارس اتحادیه اروپا، ژاپن و آمریکا هستند. صنایع عمده کویت، تولید نفت و گاز، فعالیتهای پالایشگاهی، امونیاک، کشتی سازی، تولید سیمان، پتروشیمی، تولید کود، ماهیگیری و صنایع و فعالیت‌های آب شیرین است و صادرات عمده کویت نفت خام، تولیدات نفتی و پتروشیمی است.

پنج روزنامه عرب زبان و دو روزنامه انگلیسی زبان در پانصد هزار نسخه در کویت منتشر می شود و رادیو و تلویزیون در کنترل دولت است.