شنبه, ۲۹ دی, ۱۴۰۳ / 18 January, 2025
چرا و چگونه بازرگان به نخست وزیری رسید
صبح روز پانزدهم یكی از اعضای بیت امام‌خمینی خبر تصمیم بر نخست‌وزیری بازرگان را منتشر نمود. امام خمینی در حكم‌نخست‌وزیری بازرگان و سخنرانی معارفه تصریح كردند كه نخست‌وزیری بازرگان به‌پیشنهاد شورای انقلاب اسلامی بوده است.
▪ تشكیل دولت موقت
امام خمینی در فرصت مناسبی كه خلاء قدرت بیش از هر زمانی احساس می‌شد وقدرت رویارویی دولت بختیار به كلی از بین رفته بود، با تشكیل دولت موقت شكست نهایی را بر رژیم تحمیل كرد. حمایت همه جانبه‌ی مردم از دولت منصوب امام خمینی وایستادگی كارمندان در مقابل وزرای دولت بختیار و اعلام همكاری با وزرای دولت‌موقت آخرین رمق‌های دولت بختیار را تحلیل برد و زمینه را برای سقوط نهایی فراهم‌كرد.
▪ انتصاب مهندس مهدی بازرگان
امام خمینی در ۲۶ دی ماه در آستانه‌ی خروج‌شاه اعلام كردند كه «ما دولت را به همین زودی معرفی خواهیم كرد» و بلافاصله بعد از رفتن شاه در پیامی خطاب به ملت ایران فرمودند كه «دولت موقت برای تهیه‌ی مقدمات انتخاب مجلس مؤسسان به زودی معرفی می‌شود و به كار مشغول خواهد شد.وزارت‌خانه‌ها موظفند كه آنان را پذیرفته و با آن همكاری صمیمانه كنند.
اینجانب به‌صلاح وزرای غیرقانونی می‌دانم كه بركناری خود را اعلام كنند و خود را در مسیر ملت‌قرار دهند.»
امام خمینی بعد از بازگشت به ایران در بهشت‌زهرا به مردم بشارت دادند كه «من‌دولت تعیین می‌كنم. من به پشتیبانی این ملت دولت تعیین می‌كنم.» سرانجام روز موعودفرا رسید و امام خمینی در شب پانزدهم بهمن ماه اعضای شورای انقلاب را فراخواندندو به رای‌زنی پرداختند.
این جلسه كه از ساعت ۱۷ تا ۲۳ شب در پشت درهای بسته ادامه یافت،نخست‌وزیری بازرگان تصویب گردید. صبح روز پانزدهم یكی از اعضای بیت امام‌خمینی خبر تصمیم بر نخست‌وزیری بازرگان را منتشر نمود. امام خمینی در حكم‌نخست‌وزیری بازرگان و سخنرانی معارفه تصریح كردند كه نخست‌وزیری بازرگان به‌پیشنهاد شورای انقلاب اسلامی بوده است. امام خمینی در همان روز پانزدهم حكم‌نخست‌وزیری بازرگان را به این شرح صادر نمودند:
۶ ربیع‌الاوّل ۱۳۹۹ (جناب آقای مهندس بازرگان). بنا به پیشنهاد شورای انقلاب، برحَسَب حق‌ّ شرعی و حق‌ّ قانونی ناشی از آرای‌اكثریت قاطع قریب به اتّفاِق ملت ایران كه طی اجتماعات عظیم و تظاهرات‌وسیع و متعدد در سراسر ایران نسبت به رهبری جنبش ابراز شده است و به‌موجب اعتمادی كه به ایمان راسخ شما به مكتب مقدس اسلام و اطلاعی كه ازسوابقتان در مبارزات اسلامی و ملی دارم، جناب‌عالی را بدون در نظر گرفتن‌روابط حزبی و بستگی به گروهی خاص مأمور تشكیل دولت موقت می‌نمایم تاترتیب اداره‌ی امور مملكت و خصوصاً انجام رفراندوم و رجوع به آرای عمومی‌ملت درباره‌ی تغییر نظام سیاسی كشور به جمهوری اسلامی و تشكیل مجلس‌مؤسسان از منتخبین مردم جهت تصویب قانون اساسی نظام جدید و انتخاب‌مجلس نمایندگان ملّت بر طبق قانون اساسی جدید را بدهید.
مقتضی است كه‌اعضای دولت موقت را هر چه زودتر با توجه به شرایطی كه مشخص نموده‌ام‌تعیین و معرفی نمایید.
كارمندان دولت و ارتش و افراد ملت با دولت موقت شما همكاری كامل نموده‌و رعایت انضباط را برای وصول به اهداف مقدس انقلاب و سامان یافتن اموركشور خواهند نمود.
موفقیت شما و دولت موقت را در این مرحله‌ی حساس تاریخی از خداوندمتعال مسئلت می‌نمایم.روح‌الله الموسوی الخمینی
روز شانزدهم بهمن جلسه‌ی معارفه‌ی بازرگان با حضور صدها خبرنگار خارجی وداخلی در مدرسه علوی برگزار شد. این مراسم در شب از تلویزیون پخش شد. ابتدا امام‌خمینی طی سخنانی ضمن تبیین اوضاع آشفته‌ی ایران و حكومت آرمانی اسلامی و تأكید بر غیرقانونی بودن رژیم پهلوی، به معرفی بازرگان پرداختند و اعلام نمودند كه اطاعت از حكومت وی واجب است. امام خمینی سپس به پاسخ به سؤالات خبرنگاران‌پرداختند. آن گاه آقای بازرگان از امام خمینی تشكر كرد و به سختی كار اشاره كرد و اینكه‌با همه‌ی مشكلات این مسئولیت را پذیرفته است. در پایان آقای هاشمی رفسنجانی متن‌حكم انتصاب آقای بازرگان را از طرف امام خمینی قرائت كرد. متن سخنرانی‌های جلسه‌معارفه به دلیل اهمیت آن نقل می‌شود.
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
بسم‌الله الرحمن الرحیم
آقایان آشفتگی چند ساله‌ی ملت ما را می‌دانند. مطلعند كه تمام دستگاه‌های‌ملی و دولتی فلج شده است، وضع اقتصادی ما رو به نابودی رفته است، وضع‌فرهنگ ما خراب است، دانشگاه‌ها تعطیلند، مدارس علمی ما تعطیل است،بازارها تعطیل است. تمام اینها مضافاً به خونریزی‌هایی كه تاكنون شده است وآشفتگی‌هایی كه در مملكت ما هست. از اینها اطلاع دارند. كسانی كه مربوطند به‌این‌ها، دست بردارند از شلوغ‌كاری، و با تعقل اشیاء را فكر كنند و كنار بروند. ماهمه‌ی این مسائل را ان‌شاءالله با پشتیبانی ملت حل خواهیم كرد.
شما خبرنگارها در این مدت‌ها ملاحظه كردید كه ملت ما از مركز تا هر جا كه‌چشم‌انداز باشد، شهرستان‌های بزرگ و كوچك، دهكده‌ها، قرا، قصبات، همه باهم یك فكر و یك نظر و با اراده‌ی مصمم از ما می‌خواهند كه رژیم سلطنتی كه‌یك رژیم پوسیده‌ی غیرعُقَلایی است، غیر عقلی است، و رژیم سلطنت‌محمدرضا خان، همه‌ی مردم گفتند كه اینها باید سراغ كارشان بروند؛ و همه‌ی‌مردم یك دل و یك جهت جمهوری اسلامی را می‌خواهند. ملت ما مُسْلم است،علاقه‌مند به اسلام است، عدل اسلامی را دیده است؛ تاریخ ما از حكومت‌هایی‌كه در صدر اسلام بوده است خبر به ما داده است كه وضع حكومت‌ها چه بوده‌است، وضع حاكم چه بوده است.
حضرت امیرالمؤمنین، علی‌بن ابیطالب، كه حاكم بر یك صحنه‌ی بزرگ [بوده است]، یك ممالك بزرگ، از عربستان‌سعودی گرفته تا مصر، ایران، عراق و سوریه و سایر جاها را داشته است، همین‌قاضی‌ای كه خودش قرار داده برای قضا، وقتی كه یك نفر یهودی [علیه] اودعوی كرده است و ادعا كرده است چیزی را، قاضی [آن حضرت] را خواسته و اوهم آمده است در محضر قاضی و با یهودی در عرض هم نشسته‌اند، و دادخواهی‌شده است، و قاضی حكم برخلاف حضرت امیرـ سلام‌الله علیه‌ـ یعنی حكومت‌وقت كرده است، و [آن حضرت] تسلیم بوده است. یك همچو وضع حكومتی‌در بشر معلوم نیست تحقق پیدا كرده باشد. ما آرزوی یك همچو حكومتی‌داریم. یك حكومت عادل كه نسبت به افراد رعیت علاقه‌مند باشد؛ عقیده‌اش‌این باشد كه باید من نان خشك بخورم كه مبادا یك نفر در مملكت من‌زندگی‌اش پست باشد، گرسنگی بخورد. ما می‌خواهیم یك همچون حكومت‌عدلی ایجاد كنیم.
چنانكه شما می‌دانید ـ یعنی خبرنگارها به واسطه‌ی اطلاعاتی كه در ممالك‌خودشان هست، و ما هم به واسطه‌ی اطلاعاتی كه در این مملكت داریم ومشاهداتی كه داشتیم‌ـ از اول كه رضاخان كودتا كرد و آمد به تهران تا آن وقتی‌كه مجلس مؤسسان درست كرد و وكلایی خودش درست كرد، تمام اینها با سرنیزه بود و اراده‌ی ملت هیچ دخالت در این مسائل نداشت و ملت به هیچ وجه در حساب نمی‌آمد. یك همچو جمعیتی كه او جمع كرده بود و با سرنیزه مسئله‌ی مؤسسان را تأسیس كرد و آنها رأی دادند، این رأی رأی‌ِ باطل بوده است؛ این مجلس مجلس ملی نبوده است و چون مجلس ملی نبوده است، رژیم‌سلطنتی پهلوی یك رژیم متكی بر سرنیزه بوده است و قانونی نبوده است. وقتی رژیم قانونی نشد، مجالسی كه بعدها هم تهیه كردند ملی نبوده است، قانونی نبوده است. تمام این مسائل به ما می‌فهماند كه الان نه دولت قانونی است، نه‌مجلس قانونی است، نه این مجلس و نه آن مجلس.
لهذا چون ما مجلس را غیرقانونی می‌دانیم و دولت را هم غیرقانونی می‌دانیم واوضاع كشور را آشفته می‌بینیم، برای این كه خاتمه بدهیم به وضع [آشفته] كشور، ما به واسطه‌ی اتكا به این آرای عمومی‌ـ كه شما الان می‌بینید و دیدید تاكنون كه آرای عمومی با ماست و ما را به عنوان «وكالت» یا بفرمایید به عنوان«رهبری»، همه قبول دارند ـ از این جهت ما یك دولتی را معرفی می‌كنیم، رئیس‌دولتی را معرفی می‌كنیم [تا] موقتاً دولتی تشكیل بدهد كه هم به این آشفتگی‌هاخاتمه بدهد، و هم یك مسئله‌ی مهمی كه مجلس مؤسسان است، انتخابات مجلس مؤسسان را درست كند، و مقدمات آن را درست كند و مجلس مؤسسان‌تأسیس بشود. و همین طور انتخابات هم درست بشود و آنها دولت دائمی راانتخاب بكنند و جمهوری اسلامی را [به] رفراندم بگذارد... با این كه من اعتقادم این است كه دیگر احتیاج به رفراندم نیست و مردم مكرر به جمهوری اسلامی رأی داده‌اند؛ لكن برای این كه بهانه‌ها تمام بشود و شمارش آرا بشود، ما بایدآزادانه یك همچو كاری بكنیم تا مردم بدانند، تا همه‌ی عالم بدانند كه رأی آزاد كه‌مردم می‌دهند به كه می‌دهند و به چه رژیمی می‌دهند؛ لهذا ما دولت موقت راتعیین كردیم و چون جناب آقای مهندس مهدی بازرگان را سالهای طولانی‌است از نزدیك می‌شناسم و یك مردی است صالح، متدین، عقیده‌مند به دیانت‌و امین و ملی و بدون گرایش به یك شیئی كه برخلاف مقررات شرعی است،من ایشان را معرفی می‌كنم كه ایشان رئیس دولت باشند. و ایشان وزرای‌خودشان را بعد تعیین خواهند كرد، و به ما معرفی می‌كنند، تا این كه شورای‌انقلاب ما، كه پیشنهادشان این بوده است كه ایشان رئیس دولت باشند، شورای‌انقلاب وزرای ایشان را هم بررسی بكنند، ان‌شاءالله مسائل به طور سهل و به‌طور خوبی انجام بگیرد.
من باید یك تنبه دیگری هم بدهم و آن این كه من كه‌ایشان را حاكم كردم، یك نفر آدمی هستم كه به واسطه‌ی ولایتی كه از طرف‌شارع مقدس دارم، ایشان را قرار دادم. ایشان را كه من قرار دادم واجب‌الاتباع‌است، ملت باید از او اتّباع كند. یك حكومت عادی نیست، یك حكومت شرعی‌است؛ باید از او اتّباع كنند. مخالفت با این حكومت مخالفت با شرع است، قیام‌بر علیه شرع است. قیام بر علیه حكومت شرع جزایش در قانون ما هست، در فقه‌ما هست؛ جزای آن بسیار زیاد است.
من تنبه می‌دهم به كسانی كه تخیل این‌معنی را می‌كنند كه كارشكنی بكنند یا این كه خدای نخواسته یك وقت قیام برضد این حكومت بكنند، من اعلام می‌كنم به آنها كه جزای آنها بسیار سخت‌است در فقه اسلام. قیام بر ضد حكومت خدایی قیام بر ضد خداست؛ قیام برضد خدا كفر است. من تنبه می‌دهم به اینها كه بر سر عقل بیایند؛ بگذارندمملكت ما از این آشفتگی بیرون برود، بگذارند خون‌های محترم ریخته نشود،بگذارند جوان‌های ما دیگر این قدر خون ندهند، بگذارند اقتصاد ما صحیح‌بشود؛ ما به تدریج كارها را اصلاح بكنیم. از خدای تبارك و تعالی می‌خواهم كه‌توفیق بدهد به آقای مهندس بازرگان كه این مأموریت را به وجه احسن انجام‌بدهد.
پس از سخنان امام خمینی و معرفی نخست‌وزیر دولت موقت، آقای دكتر یزدی‌اعلام كرد خبرنگاران سه سؤال می‌توانند از امام بپرسند. آن گاه خبرنگاران پرسش‌های‌خود را مطرح كردند و امام به این پرسش‌ها با اختصار پاسخ دادند.. آن گاه آقای مهندس بازرگان طی سخنانی گفت:
بسم‌الله الرحمن الرحیم
خدای بزرگ را شكر می‌كنم كه چنین اعتبار و حُسن شهرتی را، كه به هیچ وجه‌اهلیت و لیاقت آن را نداشتم، به من ارزانی داشته و همین موهبت الهی باعث‌شده كه آیت‌الله ابراز اعتماد و ارجاع چنین مأموریتی را به بنده عنایت بفرمایند.هم‌چنین تشكر از ملت ایران می‌كنم، كه آیت‌الله مكرر تأكید فرموده كه «به نام‌ملت، هم صدای ملت و برای ملت» گام‌ها و صداهای خود را برداشته و بلندكرده.
این مأموریت یعنی سیاست دولت موقت و تشكیل حكومت در شرایط بسیاردشوار و خطرناك، عظیم‌ترین شغل و وظیفه و در عین حال بزرگترین افتخاری‌است كه به بنده واگذار شده است. شاید حق داشته باشم بگویم كه دشوارترین‌وظیفه و كاری است كه در طول تاریخ ۷۲ ساله‌ی مشروطیت ایران به نامزدها ومأموران نخست‌وزیری‌های دیگر داده شده باشد. قاعدتاً با توجه به جثه‌ی‌نحیف و نواقص و معایب خودم نمی‌بایستی قبول این مسئولیت را كرده و زیربار چنین امری رفته باشم؛ ولی از یك طرف بنا به ضرورت و وظیفه ومسئولیت طبیعی و انتظاری كه داشتند مجبور بودم، ناچار شدم قبول كنم.
منبع:كتاب" یك سال مبارزه برای سرنگونی رژیم شاه(بهمن ۱۳۵۶تا بهمن۱۳۵۷)" روح الله حسینیان، تهران، مركز اسناد انقلاب اسلامی،۱۳۸۵، صفحات۸۳۰تا۸۶۰
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست