نگاه به فقرا در رسانه ملی

امسال در ماه مبارک رمضان سیمای جمهوری اسلامی مثل سنت چند ساله، بعد از افطار مجموعه های تلویزیونی را تهیه کرد تا مردم را پای این جعبه جادویی بنشاند. این سریال ها انتقادهایی …

امسال در ماه مبارک رمضان سیمای جمهوری اسلامی مثل سنت چند ساله، بعد از افطار مجموعه های تلویزیونی را تهیه کرد تا مردم را پای این جعبه جادویی بنشاند. این سریال ها انتقادهایی را در پی داشت که بیشترین آن ها متوجه سریال بزنگاه به کارگردانی رضا عطاران بود. مهم ترین بحث ها در مورد بزنگاه این بود که این سریال بدآموزی دارد و در آن از کلمات نامناسب و رکیک استفاده می شود و معضل اعتیاد در آن به عنوان یک مسئله عادی در زندگی مطرح شده است. اما به اعتقاد نگارنده این مجموعه ها از سویی تحقیر فقرا و از سوی دیگر ارج نهادن به ثروتمندان بوده است.

داستان سریال بزنگاه در یک خانواده فقیر اتفاق می افتد. خانواده ای که برای خرج و مخارج مراسم ترحیم پدر خانواده مجبورند با هم دعوا کنند. اما در سریال روز حسرت داستان در یک خانواده ثروتمند و متمول روی می دهد و «حاج رضا» که معاملات میلیاردی انجام می دهد، خانه ای دارد که بیشتر شبیه پارک است تا منزل مسکونی.در خانواده فقیر سریال بزنگاه از اخلاقیات خبری نیست. یکی از اعضای خانواده معتاد است. ابتدایی ترین اصول اخلاقی در این خانواده فقیر رعایت نمی شود، همه می خواهند سر هم کلاه بگذارند و بی ادبی در اوج است. البته این بی ادبی ها و بی اخلاقی ها مایه طنز سریال هم شده است. از ارزش ها نیز در این خانواده خبری نیست.در آن سوی، در سریال روز حسرت حاج رضا و خانمش (دو شخصیت اصلی داستان) در اوج معنویت و اخلاق قرار دارند. خانم خانه (نرجس) آن قدر در اوج قرار می گیرد که به مکاشفه می رسد. حاج رضا حاضر نیست پول شبهه ناک قرض بگیرد با این که گرفتار است و به آن پول نیاز دارد. معصومه چنان ارتباطی با خدا پیدا کرده است که می گوید در صورتی که بخواهم خدا مرا می برد و وقتی به این نتیجه می رسد که وقت رفتن است، از دنیا می رود.در این که ممکن است این امور در یک خانواده فقیر و یک خانواده ثروتمند اتفاق بیفتد، بحثی نیست. همه امور برای همه امکان پذیر است. اما این که این دو سریال در یک زمان پخش می شود این مسئله را تداعی می کند که خانواده سریال بزنگاه نمونه خانواده های فقیر است و خانواده روز حسرت مصداق خانواده های ثروتمند و متمول.

آیا این نگاه با مبانی دین ما سازگار است؟ دینی که وارثان زمین را مستضعفان می داند. آیا یادمان رفته است که امام راحل (ره) می فرمودند یک تار موی شما کوخ نشینان به تمام دنیای کاخ نشینان ارجح است. حالا باید در ماه رمضان بنشینیم و این گونه شاهد تحقیر خانواده ای فقیر باشیم- که متاسفانه با همکاری سازمان بهزیستی هم انجام شده است- و حسرت بخوریم به خانواده ای متمول که به اوج معنویت می رسد. چرا امروزه زندگی مردمان فقیر این گونه به تصویر کشیده می شود که موجب طنز باشد و زندگی خانواده ای متمول آنچنان به تصویر کشیده شود که از آ ن نهایت اخلاق را در ذهن مجسم کند. شاید به قول یکی از استادان توسعه چون سیاست های فقرزدایی در کشور جواب نداده است، به سیاست فقیرزدایی در کشور روی آورده ایم. البته این اولین بار نیست که زندگی خانواده های فقیر موجب طنز واقع می شود.

در سریال سه در چهار هم همین گونه بود؛ خانواده های فقیری که برای رسیدن به لقمه ای نان به چه کارهایی رو می آوردند و موجبات خنده مردم را فراهم می کردند.