وقتی ایرانی ها از واژه قسمت حرف میزنند از چه حرف میزنند

ستفاده از عبارت هایی مانند لابد قسمت نبود , تا قسمت چی باشد یا واژه قسمت که در محاوره های روزانه افراد گروه های سنی مختلف به ویژه افراد مسن در ایران شنیده می شود, نه تنها نشان دهنده عجین بودن این واژه با فرهنگ فارسی اسلامی ایران است, بلکه بازتابی از اعتقاد و باور ایرانیان به تقدیری گرایی جبرگرایی است که بدون تردید درک این مفهوم بدون شناخت فرهنگ فارسی کاری بسیار دشوار است بنابراین, در این تحقیق قصد برآن است که تا با نگاهی به تاریخچه تقدیرگرایی در زبان فارسی به واکاوی عملکرد واژه قسمت در زبان فارسی بپردازیم

بدون شک یکی از دلایلی که جوامع گوناگون را از هم متمایز می سازد، فرهنگ است که در برگیرنده ارزش ها و باورهای مشترک مردم جامعه است که انتقال آن از نسلی به نسل دیگر ممکن است؛ بنابراین، مطالعه هر فرهنگ کلیدی برای درک عادت های فکری و رفتاری افراد آن جامعه است که نمود آنها در زبان افراد آن جامعه است و نحوه بیان آن، در قالب های نوشتاری و گفتاری نشانگر نحوه اندیشدن افکار جامعه است.

باید بدانیم که باورهای « موضوعات ذهنی و بی روح نیستند؛ بلکه مفاهیمی هستند که با احساسات انسان ها درهم بافته شده اند و ایجاد هرگونه چالش و تردید در آنها ممکن است واکنش های نامناسبی را در برداشته باشد»

اما پرسش اینجاست که مطالعه فرهنگ یک زبان و افراد آن جامعه چگونه میسر است؟

عقاید و باورهای فرهنگی افراد ریشه در فرهنگ چند هزار ساله یک تمدن دارند که به مرور زمان ممکن است دستخوش تغییراتی شده باشند.باید در نظر داشت که برای « برقراری ارتباط با افراد هر جامعه ناگزیر از رسوخ لایه های فرهنگی، روش خاص زندگی، عقاید، نمادها و اساطیر آن جامنع هستیم».

بر این اساس، فرهنگ کاوی زبان در خلاء روی نمی دهد و لازمه آن داشتن دانش تاریخی، آگاهی از زبان مادری و نگاهی جامعه شناختی و روان شناختی به زبان است؛ زیرا تغییراتی که در طول تاریخ در زبان مادری ایجاد می شود «ممکن است در بستر اجتماع خط مشی فکر و روانی خاصی را ایجاد کرده باشند».

استفاده از عبارت هایی مانند «لابد قسمت نبود»، « تا قسمت چی باشد» یا واژه « قسمت» که در محاوره های روزانه افراد گروه های سنی مختلف به ویژه افراد مسن در ایران شنیده می شود، نه تنها نشان دهنده عجین بودن این واژه با فرهنگ فارسی- اسلامی ایران است، بلکه بازتابی از اعتقاد و باور ایرانیان به تقدیری گرایی/ جبرگرایی است که بدون تردید درک این مفهوم بدون شناخت فرهنگ فارسی کاری بسیار دشوار است؛

رضا پیش قدم و آتنا عطاران در یک تحقیق قصدشان برآن است که تا با نگاهی به تاریخچه تقدیرگرایی در زبان فارسی به واکاوی عملکرد واژه «قسمت» در زبان فارسی بپردازیم. برای مطالعه دقیق این تحقیق می توانید به مطالعه فرهنگ- ارتباطات، شماره سی و پنجم، پاییز 1395 مراجعه کنید.