«داش کسن» اثری شگفت انگیز در دل کوه

اژدهای افسانه های چین در ایران

شهر سلطانیه در استان زنجان مملو از آثار تاریخی و گردشگری است «معبد داش ‌کسن» یکی از این آثار مهم است «معبد اژدها» در فاصله کمی از شهر قرار دارد که این معبد تاریخی اثری شگفت انگیز در سینه کوه های زنجان و حاصل معنویت و هنر دست هنرمندان دوره ایلخانی است.

شهر سلطانیه در استان زنجان مملو از آثار تاریخی و گردشگری است و در حاشیه روستای «ویر»، جایی که می‌توانی سه غار سنگی را ببینی که در دل صخره‌هایی بزرگ شکل گرفته‌اند هر کدام نقش‌های زیبایی دارند که همه از سنگ و در دل همین صخره‌ها تراشیده شده‌اند شاید به‌همین دلیل هم به این منطقه می‌گویند «داش‌کسن» که به زبان آذری به‌معنی «سنگ‌بُر» است.

«معبد اژدها» در فاصله کمی از شهر قرار دارد و نقش دو اژدها از معروف‌ترین و جذاب‌ترین نقش‌های این محوطه تاریخی است، طول آن پنج متر و ارتفاعش یک‌و‌نیم متر است. اژدها از قدیم در فرهنگ ایران وجود داشته است، ولی دو اژدهای «داش‌کسن»، ایرانی نیستند وچینی‌اند و عجیب است که این قهرمانان افسانه‌های چینی در ایران و در نزدیکی زنجان چه می‌کنند؟

می‌گویند از معبد «داش‌کسن» در دو دوره تاریخی استفاده می‌شده: دوره اول زمان ساسانیان بوده است، اما از این دوره چیز زیادی باقی نمانده؛ دوره دوم، زمان فرمانروایی مغول‌ها در ایران، قرن هشتم هجری بوده است. زمانی که ایلخان مغول، ارغون از دنیا رفت، الجای‌خاتون، خواهر سلطان محمد خدابنده تصمیم گرفت به معبد شکلی تازه بدهد. برای همین از هنرمندان چینی دعوت کرد تا معبد را تزیین کنند.

به‌جز دو اژدها، آثار هنری زیبای دیگری هم در این معبد توجه بیننده را به‌خود جلب می‌کند. محراب‌هایی در دو طرف نقش دو اژدها با مقرنس‌های ظریف و زیبا و همین‌طور نقش‌های تزیینی معبد نشان می‌دهند هنرمندانی که این نقش‌ها را به‌وجود آورده‌اند، چه چینی چه ایرانی، در کارشان مهارت زیادی داشته‌اند.

حالا این بنا صدمه‌های زیادی دیده، آن‌قدر که وقتی از دور به آن نگاه می‌کنی، چیزی نمی‌بینی مگر یک صخره و تکه‌هایی از سنگ که در دامنه آن ریخته،‌ با وجود این هنوز هم به‌خاطر نقشه معماری‌اش و همین‌طور به‌خاطر نقش‌های تزیینی‌اش، یکی از ارزشمندترین بناهای سنگی ایران به‌حساب می‌آید و به‌خاطر ردپای هنر چین در آن، منحصر به‌فرد و بی‌نظیر.

مجموعه تاریخی داش کسن مرکب از ایوانها، نقوش برجسته و محوطه‌های باستانی است که در جهات مختلف به ویژه نقش حجاری شده اژدها، منحصر به فرد و قابل توجه‌است. آثار به جا مانده در محل؛ این احتمال را قوت می‌بخشد که ایلخان مغول «ارغون» بیش از گرایش به دین اسلام، اقدام به ساخت معبدی کرده‌است. تاثیر و تاثر متقابل ایران و چین بر یکدیگر بیش از هر محل دیگری در این مکان مشهود است چنانچه تلفیق طرح های اسلیمی و نقش اژدها این موضوع را متذکر می‌شود.

در حال حاضر؛ چیز زیادی از این معبد باقی نمانده و تنها سنگ های بزرگ و پراکنده در گوشه کنار معبد دیده می‌شود.

محدوده معبد اژدها مستطیلی و به ابعاد تقریبی ۱۰۰ متر در ۵۰ متر است که یک قسمت از آن به واسطه حفاری در تپه ایجاد شده‌است. معبد در دامنه تپه‌ای قرار داشته و مشرف به دشتهای وسیع و زیبایی است.

دو اژدهای عظیم که هر کدام در پیچ و خم های سحر آمیز خود اسراری را نهفته دارند و شخصیت محوری معبد، از آن آنهاست، گویی محافظان همیشه بیدار معبدند و تزئینات اسلامی از قبیل اسلیمی های زیبا و مقرنس های چشم نواز و قاب بندی های دقیق بخشی از هنرهای اسلامی است که جلوه ای پر شکوه به معبد بخشیده است.

راه رسیدن به معبد چندان مناسب نبوده و از روستای ویر به بعد کاملا خاکی و بدون تابلوی راهنما است. از حاشیه روستا تا معبد حدود پنج کیلومتر راه را باید طی کرد که بهتر است یکی از اهالی را به عنوان راهنما با خود همراه داشته باشید؛ تا برای یافتن محل معبد دچار مشکل نشوید. در کنار معبد یک کانکس کوچک وجود دارد که نگهبان معبد در آن زندگی می‌کند.