صنف ما رو به زوال نیست

خیلی ها تصور می كنند كفاشی های قدیمی دیگر برچیده شده و كفش های دست دوز جای خود را به پاپوش های ماشینی داده اند اما به نظر می رسد بازار این نوع كفش ها رونق تازه ای گرفته و مخاطب بیشتری پیدا كرده است تولید كفش به روش دست دوز از سال ها پیش در محله های بازار آغاز شد و با توجه به اهمیت آن, در سال ۱۳۵۲ اتحادیه ای با عنوان كفاشان دست دوز تاسیس شد

خیلی‌ها تصور می‌كنند كفاشی‌های قدیمی دیگر برچیده شده و كفش‌های دست‌دوز جای خود را به پاپوش‌های ماشینی داده‌اند اما به‌نظر می‌رسد بازار این نوع كفش‌ها رونق تازه‌ای گرفته و مخاطب بیشتری پیدا كرده است.تولید كفش به روش دست‌دوز از سال‌ها پیش در محله‌های بازار آغاز شد و با توجه به اهمیت آن، در سال ۱۳۵۲ اتحادیه‌ای با‌عنوان كفاشان دست‌دوز تاسیس شد. در ابتدا اعضای این اتحادیه را بیشتر تعمیركاران كفش تشكیل می‌دادند كه به‌تدریج تولیدی‌ها و فروشندگان به آن اضافه شدند تا امروز ۵هزار واحد صنفی تحت كنترل این اتحادیه به فعالیت بپردازند.

● ركود فصلی

ابتدای تابستان معمولاً ركود را برای واحدهای صنفی فروشنده پوشاك به همراه دارد. پس از گذر از ایام عید و پیش از بازگشایی مدارس، فصل مناسبی برای كسب و كار محسوب نمی‌شود. رئیس اتحادیه كفاشان دست‌دوز تهران با اشاره به مطلب فوق می‌گوید: «تقریبا در شرایط ركود به‌سر می‌بریم. ماه چهارم سال، فصل خواب صنف ماست. پس از فروردین و اردیبهشت، دوران ركود آغاز می‌شود و تا قبل از مهر‌ماه ادامه می‌یابد، چراكه دیگر بازار اشباع شده است.»رسول شجری در همین شرایط از كمبود چرم مورد نیاز كفاشان سخن می‌گوید: «كشتار در داخل كشور كاهش یافته است چراكه بسیاری از گوشت مصرفی را از كشور برزیل و دیگر كشورها وارد می‌كنند كه این موضوع كشتار داخل را كاهش داده است. به همین دلیل چرم مورد نیاز صنف ما تامین نمی‌شود.»شجری با اشاره به افزایش هزینه‌های كفاشی می‌گوید: «به‌غیر از چرم، ۲۰ نوع مواد اولیه برای دوزندگی كفش لازم است كه همگی حدود ۳۰درصد گران شده‌اند. این افزایش قیمت از ابتدای سال ۸۶ تاكنون رخ داده است، به‌طوری كه هیچكس دلیل آن را نمی‌داند. ضمن اینكه دستمزد كارگر، بیمه، آب، برق و گاز هم با افزایش مواجه شده است.»وی تاكید می‌كند: «هر سال افزایش هزینه داشته‌ایم اما امسال گرانی بی‌رویه بوده است و اصلا قابل توجیه نیست و هیچ دلیلی ندارد.»افزایش هزینه‌های كار در این صنف از یك سو و عدم امكان افزایش قیمت محصول به‌دلیل رقابت موجود در بازار از سوی دیگر، كفاشان دست‌دوز را با مشكل مواجه كرده است: «صنف ما یك صنف اشتغال‌زا محسوب می‌شود چرا كه نیروی انسانی زیادی را برای كار نیاز دارد. اما با توجه به مشكلات به وجود آمده در بخش تولید عده زیادی از كار بیكار شده‌اند چرا كه كارفرما توان پرداخت دستمزد آنها را ندارد، ما برای تولید با كمبود مواد اولیه و مشكلات افزایش هزینه مواجه هستیم.»رسول شجری با اشاره به اینكه ۵ هزار واحد صنفی در این صنف كار می‌كنند می‌گوید: «تعدادی از این واحدها دارای پروانه كسب هستند و تعدادی هم بدون پروانه مشغول به كار هستند. اگر این واحدها ساماندهی شوند و به مشكلاتشان رسیدگی شود تولید كفش دست‌دوز افزایش چشمگیری می‌یابد.»رئیس اتحادیه كفاشان دست‌دوز به پتانسیل‌ بالای این صنف در تولید كفش اشاره می‌كند: «اگر مشكلات مرتفع شود و كارگاه‌ها با ظرفیت كامل كار كنند تولید این نوع كفش از میزان مصرف آن بیشتر خواهد شد. چرا كه در حال حاضر بازار اشباع است» رسول شجری از توان صادرات این محصول به خارج از كشور سخن می‌گوید: «اگر ظرفیت كامل به كار آید می‌توانیم صادرات هم داشته باشیم، اگر مقدمات این امر صورت گیرد شاهد ارزآوری این صنف برای كشور خواهیم بود چرا كه ما به غیر دو فصل پایان سال و مهر‌ماه در فصل‌های دیگر رونق چندانی را احساس نمی‌كنیم و می‌توانیم تولیدات خود را صادر كنیم.»

● كفش دست‌دوز از رونق نیفتاده است

خیلی‌ها تصور می‌كنند با صنعتی شدن تولید كفش و ازدیاد كفش‌های ماشینی، كفش‌های دست‌دوز از رونق افتاده‌اند. اما رئیس اتحادیه كفاشان دست‌دوز چنین دیدگاهی را قبول ندارد: «طبیعت انسان زیبا‌طلب است و این نوع كفش هم زیباتر از انواع ماشینی است. به لحاظ دوام نیز وضعیت بهتری نسبت به كفش‌های صنعتی دارد. فقط در شرایطی مشتریان به سمت كفش‌های ماشینی می‌روند كه امكانات مالی‌شان اجازه ندهد.»

شجری با اشاره به تنوع زیاد كفش‌های دست‌دوز می‌گوید: «تنوع این نوع كفش با كفش‌های ماشینی قابل قیاس نیست. كفش‌های صنعتی تنوع كمی دارد. چرا كه یك كارخانه برای عوض كردن مدل كفش مجبور است خط تولید را عوض كند و حداقل ۵۰ میلیون تومان هزینه كند اما كفاشان دست‌دوز می‌توانند با ۲ میلیون تومان هزینه طرح كفش تولیدی خود را تغییر دهند.»وی می‌افزاید: «تنوع كفش دست‌دوز در سطح بین‌المللی مطرح است، كفش‌های تولید ایران هم در بازارهای جهانی قابل رقابت است.»شجری در خصوص وضعیت كفش دست‌دوز در خارج از كشور می‌‌گوید: «در خارج از كشور به آن معنا كفش دست‌دوز وجود ندارد فقط در ایران این نوع كفش با كیفیت اینچنینی تولید می‌شود البته این نوع كفش در خارج مشتریان زیادی دارد، به همین‌خاطر صادرات آن را مفید می‌دانیم.»كفاشان چه فعالان صنعتی و چه فعالان كفش دست‌دوز بارها به واردات بی‌رویه این محصول از كشورهایی نظیر چین گلایه كرده‌اند. آنها معتقدند كفش‌های چینی بسیاری از كارگاه‌های تولید كفش را در كشور ما به تعطیلی كشانده است. رسول شجری در این رابطه اینچنین اظهارنظر می‌كند: «كفش‌های بی‌كیفیت چینی به‌خاطر قیمت نازلشان در كشورهای جهان سوم رونق پیدا كرده است. در كشور ما نیز این كفش‌ها جا افتاده بود اما الان هم از كیفیت پایین آنها مطلع شده‌اند و چندان استقبال نمی‌كنند. هرچند واردات بی‌رویه آن موازنه بازار را بر هم می‌زند.»وی ادامه می‌دهد: «بسیاری از كفش‌های چینی به نام كفش دست‌دوز وارد كشور می‌شود اما كاملا صنعتی تولید می‌شود و حتی بهداشت نیز در تولید آن رعایت نمی‌شود. كیفیت آن نیز بسیار پایین است و فقط چند ماه قابل استفاده است. در حالی كه كفش دست‌دوز حداقل یك‌سال دوام می‌آورد.»رئیس اتحادیه كفاشان دست‌دوز تهران خواستار مقابله با واردات غیرقانونی این نوع كفش است: «این نوع كفش‌ها كه غیرقانونی وارد كشور می‌شود، بعضا بسیار گران‌تر از قیمت واقعی عرضه می‌شوند كه اتحادیه به عنوان متولی كفش دست‌دوز و وزارت بازرگانی باید با آن مقابله كنند.»

وی ادامه می‌دهد: «بسیاری از كفش‌های چینی موجود در بازار بدون پرداخت گمرك و تعرفه وارد شده‌اند. ما هم بارها این موضوع را گزارش كردیم و انتظار رسیدگی داریم چرا كه این كفش‌ها به تولید داخلی لطمه وارد می‌كند و اصلا برای تولیدكننده داخلی امكان رقابت وجود ندارد.»

● قیمت كفش دست‌دوز بالا نیست

تصور از كفش دست‌دوز، كفش‌های تمام چرمی است كه با صرف زمان طولانی پروسه تولید را طی می‌كند و قیمت آن نیز نسبت به سایر كفش‌ها بالاتر است اما رئیس اتحادیه كفاشان دست‌دوز تهران چنین اعتقادی ندارد: «با توجه به آنچه در سیستم فروشگاهی معتبر عرضه می‌شود، اصلا قیمت كفش دست‌دوز بالا نیست. در حالی كه افزایش هزینه‌ها و قیمت مواد اولیه امسال صنف را با مشكل مواجه كرده است اما هنوز با توجه به اینكه بتوان مشتری را برای خرید این نوع كفش ترغیب كرد، قیمت‌ها افزایش نیافته است.»رسول شجری با اشاره به اینكه تنوع كفش‌های دست‌دوز بالاست و قیمتگذاری آن ناممكن است، می‌گوید: «به دلیل تنوع زیاد هركدام قیمت خاص خودشان را دارند. در حال حاضر كفش دست‌دوز سطح بالا با مواد اولیه چرم از ۱۵ هزار تومان تا ۲۰ هزار تومان قیمت دارد. كفش‌های تمام چرم نیز از ۲۰ تا ۳۰ هزار تومان قیمت‌گذاری می‌شود.»شجری دنباله كلامش را اینچنین می‌گیرد: «نمی‌توان روی كار كفش دست‌دوز قیمتگذاری كرد چرا كه قیمت به میزان كار روی كفش بستگی دارد. بعضی اوقات برای ۱۰ جفت كفش یك هفته زمان صرف می‌شود پس كیفیت تولید افزایش می‌یابد و به تبع آن قیمت نیز بیشتر می‌شود.» رئیس اتحادیه كفاشان دست‌دوز با اشاره به اینكه كار این صنف تلفیقی از هنر و صنعت است، می‌گوید: «نمی‌توان صرفا صنف ما را صنعتی قلمداد كرد چرا كه هنر نقش بسزایی در تولید كفش دست‌دوز دارد. هر كس به نحو احسن از پس تلفیق مناسب این دو بر آید و محصول با كیفیت‌تری عرضه كند درآمد بیشتری به دست می‌آورد چرا كه می‌تواند كفش‌ها را گران‌تر بفروشد.» شجری ادامه می‌دهد: «تولید كفش صنعتی طرفداران چندانی ندارد در تمام دنیا كفش دست‌دوز مورد پسند مشتریان قرار دارد چرا كه بسیار متنوع است و كاری هنری محسوب می‌شود.»رسول شجری می‌افزاید: «این تصور غلط است كه در تولید كفش دست‌دوز از دستگاه استفاده نمی‌شود چرا كه به كفشی دست‌دوز می‌گویند كه بیشتر كار آن با دست انجام شده است. در حال حاضر در كارگاه‌های تولید كفش دست‌دوز برای تولید زیره از دستگاه استفاده می‌شود اما بیشترین بخش با دست تولید می‌شود.» وی ادامه می‌دهد: «حدود۴۰ درصد كار با ماشین‌آلات و ۶۰ درصد آن با دست انجام می‌شود و به نوعی هم روش سنتی و هم روش صنعتی در تولید این نوع كفش دخیل هستند.» شجری استقبال از صنف كفاشان دست‌دوز را مناسب ارزیابی می‌كند و می‌گوید: «درست است كارخانه‌های صنعتی رونق زیادی گرفته‌اند اما استقبال از این صنف هم كم نبوده است برخلاف تصور موجود صنف ما رو به زوال نگذاشته است. چرا كه جوان‌ها هم به این صنف توجه داشته‌اند و جذب آن شده‌اند.»وی می‌افزاید: «در حال حاضر بسیاری از كفش‌های موجود در فروشگاه‌ها تولید كارگاه‌های كفش دست‌دوز است، كفش‌های اسپرت و رسمی همگی مورد توجه جوان‌ها قرار دارد و اصلا این‌گونه نیست كه مخاطب كفش دست‌دوز فقط قدیمی‌ها باشند. چرا كه به لحاظ زیبایی و كیفیت در سطح بالاتری از كفش‌های صنعتی قرار دارند.»شجری با اشاره به نرخ‌نامه مصوب اتحادیه كفاشان دست‌دوز می‌گوید: «سه سال پیش نرخ‌نامه اتحادیه به روز شده است. اما با توجه به شرایط اقتصادی كشور كفش دست‌دوز حتی پایین‌تر از نرخ مصوب سه سال قبل فروخته می‌شود، اگر این‌گونه نباشد تولید بیش از مصرف می‌شود.»وی ادامه می‌دهد: «ممكن است بعضی از واحدها تخلف انجام دهند اما درصد تخلف در واحدهای پروانه‌دار بسیار پایین‌تر است.»شجری جزئیات نرخنامه را اینچنین تشریح می‌كند: «در نرخنامه ۵ درصد سود برای تولید‌كننده در نظر گرفته شده است، ۱۰ درصد برای بنكداران و ۲۰ درصد برای خرده‌فروشان در نظر گرفته شده است. قیمت نهایی هم بستگی به تقاضای بازار دارد و در واقع از آنجا كه كار ما هنری محسوب می‌شود نیاز بازار قیمت را مشخص می‌كند البته بعضی اوقات سودها از درصد عنوان شده پایین‌تر می‌آید.»