دوبله افول ندارد

شوکت حجت, گوینده و مدیر دوبلاژ از وضعیت امروز دوبله می گوید

شوکت حجت، متولد سال ۴۵ نزدیک به ۲۷ سال در حرفه صداپیشگی مشغول به کار بوده است. از سال ۶۳ وارد کار دوبله شد و از سال ۷۴ سرپرستی گفتار فیلم را هم به عهده گرفت. تحصیلاتش در زمینه روان‌شناسی بالینی است و تخصص‌اش در زمینه انیمیشن. خودش می‌گوید عاشق بازیگری بوده، ولی با توجه به شرایط زندگی، صداپیشگی را بیشتر مناسب می‌داند، چراکه در صداپیشگی کمتر تو را می‌شناسند و می‌توانی زندگی عادی خودت را داشته باشی!

گویندگان و صداپیشه‌ها چه در صداوسیما و چه در ارشاد صاحب صنف هستند؟

صنف گویندگان سال‌هاست وجود دارد، البته در زمان‌های مختلف حضورش گاهی کمرنگ و گاهی پررنگ شده است. این صنف از خود صداپیشه‌ها و مدیران دوبلاژ تشکیل شده است، پس طبیعتا حامی آنهاست. اما حمایت صنف به تنهایی فایده ندارد. اگر گوینده‌ها و اعضای صنف پشت هیات مدیره منتخب خود نباشند، آن هیات مدیره و صنف قادر به انجام هیچ کار و حمایتی نخواهد بود.

برخی منتقدان معتقدند دوبله از دوران اوج و طلایی خود فاصله گرفته و رو به افول است. واقعا این‌گونه است؟

نه، این موضوع را قبول ندارم. هر کجا که سریال یا فیلم خوب باشد، دوبله خوب هم اتفاق می‌افتد. شاید گاهی ما دوبلورها کم‌انگیزه ‌شویم، اما این مقطعی و لحظه‌ای است چون در قاموس ما، عشق به دوبله هرگز نمی‌میرد.

معمولا شنیده‌ایم می‌گویند فن دوبله. شما دوبله را هنر می‌دانید یا فن؟

شک نکنید دوبله بیشتر هنر است تا فن.

سال گذشته در نخستین جـشنواره تـلویزیــونی جام‌جم جایزه بهترین مدیر دوبلاژ انیمیشن را از آن خود کردید و در زمینه انیمیشن هم کارهای ماندگاری از خود به جا گذاشتید. ولی با این اوصاف گویا میان همکاران شما، دوبله انیمیشن از درجه اهمیت کمتری برخوردار است. علتش چیست؟

جامعه هنری ما حاوی هزاران طرز فکر مختلف است و جامعه کوچک دوبله هم همین وضع را دارد. می‌توانم بگویم کار گویندگی انیمیشن بسیار سخت‌تر و هنرمندانه‌تر از کار گویندگی در فیلم است. البته گوینده خوب باید همه جا بدرخشد.

علت انشعاب و تشکیل انجمن‌های تازه‌تاسیس دوبله در چند سال اخیر که غالبا منسوب به جوان‌ترها هم هستند، چیست؟

علت را بیشتر در بازار کار رسمی و گاه کاذبی می‌بینم که ایجاد شده و گویندگان حرفه‌ای نمی‌توانند ـ یا در واقع اجازه ندارند ـ در برخی زمینه‌های کاری فعال باشند. این شرایط بود که بستر فعالیت جوانان علاقه‌مند دوبله را فراهم کرده است.

عده‌ای از همین جوان‌ها می‌گویند صنف گویندگان و سرپرستان گفتار فیلم به آنها اجاره ورود و کار نمی‌دهد. واقعا چنین است؟

خیر. آنها که به سندیکا مراجعه کرده و مناسب این کار بود‌ه‌اند، براحتی عضو شده‌اند و مشغول هستند. البته طبیعی است همه نمی‌توانند برای عضویت قبول شوند و این برای عاشقان علاقه‌مند، مشکل‌ساز می‌شود. من وقتی به این کار عاشقانه علاقه دارم و جواب نه را هم نمی‌پذیرم، سر از دوبله‌های زیرزمینی درمی‌آورم. به همین سادگی! نه من و نه هیچ یک از هم صنف‌های من در سندیکا، از این که گوینده‌ای رشد کند و در کارش پیشرفت داشته باشد و بدرخشد و همیشه سرکار باشد، نه ناراحت می‌شویم و نه به آن حسادت می‌کنیم، چون در نهایت این حضور را به نفع صنف دوبله می‌دانیم. ما هنوز کار آموزانی داریم که در حسرت گفتن یک رل خوب هستند. حرف من این است افرادی که جذب برخی انجمن‌ها می‌شوند، بسرعت به دلیل کیفیت پایین غالب کارها و وجود کارهای زیاد در ماهواره‌ها، ره صد ساله طی می‌کنند و به سر سال نرسیده، گوینده نقش یک و چه‌بسا مدیر دوبلاژ می‌شوند! در صورتی که به جرات می‌گویم بیشتر آنها هنوز خیلی چیزها را یاد نگرفته‌اند و به آموزش نیاز دارند. خب وقتی آن جوان می‌بیند خیلی زود به گوینده نقش اول بدل شده، معلوم است ناخودآگاه تصور کند در سندیکا و صنف ـ که در آنها ما معتقد به آموزش صحیح و پیشرفت اصولی و پله‌ای هستیم ـ حقش در حال پایمال شدن است.

پس از نگاه شما، در دوبله تلویزیون و سینمای ما چیزی به نام مافیا وجود دارد؟

به هیچ وجه. انصافا چنین چیزی وجود ندارد. من خودم بدون هیچ رابطه و آشنایی وارد این کار شدم و فقط خدا پشتیبانم بوده و هست. به نظر من اگر کارتان خوب باشد دیر یا زود موفق خواهید شد. شرایط امروز دوبله ما، خوب است و اگر ایرادی هم دارد، خودمان باید با تلاش آن را بر طرف کنیم. فیلم خوب، ترجمه خوب، توبیخ و تشویق بموقع همه عواملی است که باعث رخ دادن اتفاق‌های بسیار خوب می‌شود و همیشه کارساز است.

و سخن آخر...

وقتی برخی استادان صداپیشگی بتدریج از کنارمان عبور می‌کنند، متوجه می‌شوم گویی تنها صداست که می‌ماند و البته به نظر من، قبل از صدا تنها خوبی است که می‌ماند.

محمدرضا لطفی