طرح تحریمی امریکا علیه ایران در کشور ژاپن

در روزهای اخیر اخباری مبنی بری مسدود شدن دارایی های عده ای از افراد و شرکتهای فعال در توسعه پروژه هسته ای ایران مخابره شد ژاپن به عنوان کشور آسیایی مجری طرح انسداد دارایی ایرانیان از اهمیت ویژهای برخوردار است

در روزهای اخیر اخباری مبنی بری مسدود شدن دارایی های عده ای از افراد و شرکتهای فعال در توسعه پروژه هسته ای ایران مخابره شد. ژاپن به عنوان کشور آسیایی مجری طرح انسداد دارایی ایرانیان از اهمیت ویژهای برخوردار است.

به دنبال صدور سومین قطعنامه علیه ایران در سازمان ملل و عنوان شدن نام ۱۲ واحد حقوقی و ۱۳ فرد به عنوان افراد فعال در توسعه پروژه هسته ای ایران ژاپن اولین کشور آسیایی بود که دارایی این افراد را مسدود کرد. به گزارش خبر گزاری فرانسه وزارت امور خارجه ژاپن اعلام کرد دارایی این افراد در بانکهای ژاپن مسدود می شود. این کشور حتی پا را از این فراتر نهاد و ۲۳ سازمان ایرانی و ۲۷ فرد دیگر را نیز مشمول این طرح امریکایی کرد .

یکی از مقامات ژاپنی دلیل انسداد سرمایه این عده را به صورت زیر توضیح می دهد:" ما در نظر گرفتیم با امریکا و متحدانش همراه شویم و طرح انسداد دارایی این افراد حقیقی و حقوقی در بانکهای ژاپن را اجرا کنیم."

سخنگوی وزارت امور خارجه ژاپن می گوید ما به عنوان اولین قربانی بمب هسته ای در جهان تمام تلاش خود را انجام می دهیم تا مانع از دستیابی ایران به بمب هسته ای شویم."این سخنان در شرایطی ایراد می شود که مقامات ایرانی بارها و بارها تاکید کردند به دنبال ساخت بمب اتمی نیستند و تنها خواستار استفاده از آن برای تامین انرژی برق و دیگر انرژیها هستند.

● چرا ژاپن؟

این اولین باری نیست که کشوری برای نشان دادن دوستی و همراهی خود با امریکا سیاستهای این کشور را اجرا می کند ولی مطالعات تاریخی نشان می دهد که ژاپن اولین کشور آسیایی است که سیاستهای خشن امریکا علیه ایران را به مرحله اجرا در می آورد.

مطالعات نشان می دهد در اولین روزهای بالا گرفتن مساله هسته ای ایران در جهان و تبدیل کردن آن از طرف امریکایی ها به یک خطر ، ژاپن اولین همراه آسیایی امریکا بوده است و حتی بعد از اینکه طرح خروج شرکتهای خارجی از ایران عنوان شد هم شرکتهای ژاپنی فعال در صنعت نفت و گاز ایران در زمره اولین شرکتهایی بودند که بار سفر بستند و بازار پر رونق ایران به رقبای خود سپردند.

مساله تحریم اقتصادی ایران در مجامع بین المللی طی چندین سال گذشته مطرح شد، تحریمی که تنها برای ممانعت ایران از ادامه فعالیتهای صلح آمیز هسته ای در دستور کار قرار گرفت. به دنبال این تحریمها در سالهای گذشته سه قطعنامه علیه ایران صادر شد و سازمان ملل متحد فهرستی از اسامی افراد و شرکتهای فعال در توسعه پروژه هسته ای ایران اعلام کرد وآنها را در فهرست سیاه جهان قرار داد.

ورود این تحریم به کشورهای آسیایی از طریق ژاپن بود. ژاپن اولین مجری طرح تحریمی امریکا علیه ایران بود و به تدریج دیگر کشورهای آسیایی از قبیل چین و هند نیز وارد این بازی شدند. این کشورها بعد از گرفتن امتیازهای اقتصادی فراوان از امریکا و اروپا و انعقاد قراردادهای بزرگ با کشورهای اروپایی به خصوص فزانسه سطح تعاملات خو را با ایران کمتر کردند.

به هر حال ژاپن که بزرگترین اقتصاد قاره آسیا است و در زمره صنعتی ترین کشورهای جهان محسوب می شود تعاملات اقتصادی گسترده ای با امریکا دارد و برای حفظ این تعاملات تلاش زیادی می کند. حجم تبادلات اقتصادی امریکا و ژاپن در مقایسه با ایران و ژاپن بسیار زیاد است .

● رابطه امریکا و ژاپن

ایالات متحده امریکا و ژاپن یکی از مهمترین روابط اقتصادی جهان را دارند. اهمیت این رابطه به دلیل بزرگی اقتصاد دو کشور و میزان پیشرفتگی اقتصاد آنها است.حجم تبادلات اقتصادی این دو کشور بسیار زیاد است از طرف دیگر امریکا یکی از بزرگترین سرمایه گذاران خارجی در ژاپن محسوب می شود.

طبق آمارهای موجود در سال ۲۰۰۴ میلادی ارزش تجارت دو جانبه امریکا و ژاپن برابر با یک هزار میلیارد دلار امریکا بوده است و در سال ۲۰۰۷ میلادی ارزش تبادلات دو جانبه این کشورها به بیشتر از ۴/۱ هزار میلیارد دلار افزایش یافت.

در سال ۲۰۰۴ میلادی ارزش سرمایه گذاری خارجی امریکا در ژاپن و بر عکس بیشتر از ۳۹۰ میلیارد دلار بود که ۱۹۰ میلارد آن توسط ژاپن در امریکا و ۲۰۰ میلیارد توسط امریکا در ژاپن انجام شد. آمارها نشان می دهد در سال ۲۰۰۷ میلادی ارزش سرمایه گذاری دو جانبه امریکا و ژاپن بیشتر از ۵۰۰ میلیارد دلار بوده است.

امریکا بزرگترین شریک صادراتی ژاپن است و بیشتر کالاهای صنعتی تولید شده در ژاپن وارد بازار مصرفی امریکا می شود . از طرف دیگر ژاپن سومین بازار صادراتی امریکا محسوب می شود و سرمایه های تولیدی و صنعتی ژاپن در ایالات متحده امریکا برای بیشتر از ۱۰۰ هزار نفر از جمعیت امریکا فرصت شغلی ایجاد کرده است.

امریکا نیز کارخانه های تولیدی زیادی در ژاپن تاسیس کرده است که این سرمایه گذاری علاوه بر شکوفای اقتصادی ژاپن مشاغل زیادی را برای نیروی کار ژاپنی فراهم کرده است.

از طرف دیگر ژاپن ارتش ندارد و امریکا حافظ منافع امنیتی این کشور است. همین مساله سبب شده است تا ژاپن وابستگی زیادی به امریکا داشته باشد و نه تنها از نظر اقتصادی بلکه از نظر امنیتی بدون حضور امریکا با مشکلات زیادی روبرو شود.

● رابطه ایران و ژاپن

رابطه اقتصادی ایران و ژاپن رابطه چندان بزرگی نیست. طبق آمارهای موجود بیشترین سهم از تبادلا ت ژاپن با ایران به حوزه انرژی باز می گردد. ایران یکی از پنج کشور بزگ خاورمیانه است که تامین نفت مورد نیاز ژاپن را بر عهده دارد.

طبق آمارهای موجود در دهه ۱۹۷۰ میلادی پنج کشور عربستان، امارات ، ایران ، کویت و عراق ۴/۱۲ درصد از نفت مورد نیاز ژاپن را تامین می کردند .

اما این سهم در دهه ۱۹۸۰ میلادی به ۴/۳۱ درصد افزایش یافت. اما بعد از آغاز جنگ ایران عراق و ادامه یافتن بحران در کشورهای خاورمیانه با حمله عراق به کویت و سپس تحریم اقتصادی عراق سطح روابط اقتصادی ژاپن با سه کشور ایران، عراق و کویت کمترشد. در این سالها سرمایه گذاری ژاپنی ها در صنعت نفت این سه کشور هم تنزل یافت و ژاپن بازارهای دیگری را جایگزین این سه کشور کرد.

به هر حال کاهش سرمایه گذاری ژاپنی ها در این سه کشور سبب شد تا رابطه اقتصادی آنها با یکدیگر کمتر شود. این رابطه آسیب دیده در سالهای گذشته در حال ترمیم بود و بسیاری از شرکتهای ژاپنی برای فعالیت در صنعت نفت و گاز ایران وارد بازار ایران شده بودند .

در سالهای اخیر ژاپنی ها برای تامین نیاز انرژی خود بازهم به ایران روی آورده بودند و از سیاست سرمایه گذاری در صنعت نفت و گاز برای بهره گیری از آن استفاده کردند ولی این بار سرمایه گذاری آنها با مخالفت دوست دیرین و نزدیکشان یعنی امریکا مواجه شد و همین مساله موجب گردید ژاپن با اولین اعلان امریکا مبنی بر خروج شرکتهای خارجی از ایران سر تعظیم فرود آورند و ایران را ترک کنند.

به هر حال مطالعه روابط ژاپن با دو کشور امریکا و ایران روشن می کند که چرا این کشور آسیایی اولین مجری طرحهای تحریمی امریکا علیه ایران در این قاره است. اما این تحریمها تا کجا ادامه می یابد و اقتصاد جهان تا چه اندازه توان دوری گزیدن از ایران را دارد؟