ماندلا نمی خواهد از انتقام چیزی بداند

نلسون ماندلا , تنها پنج سال رئیس جمهور کشورش بود , اما همچنان بیش از همه رهبران منطقه محبوبیت دارد نفوذ او در میان مردمان قاره سیاه غیر قابل توصیف است

نلسون ماندلا ، تنها پنج سال رئیس جمهور کشورش بود ، اما همچنان بیش از همه رهبران منطقه محبوبیت دارد. نفوذ او در میان مردمان قاره سیاه غیر قابل توصیف است. مردم آفریقای جنوبی با وجود داشتن رئیس جمهور متنفذی به نام تابو امبکی و موفقیتی که دیپلماسی او در فرونشاندن بحران زیمبابوه کسب کرد هنوز ماندلا را مرد شماره یک کشورشان می شناسند. در زادگاهش وی را «مادیبا» می خوانند و این لقبی است که پیروانش به وی داده اند. هنگامی که ماندلا کرسی رهبری بزرگترین تشکل سیاسی «کنگره ملی آفریقا» را به جانشین اش واگذار کرد هیچ نشانه ای از تغییر در رفتار او دیده نشد. در لحن پیغام وی آثاری از تبلیغ کیش شخصیت نبود.

دوستانش می گویند: وقتی مادیبا سخن می گوید سکوتی مطلق در کشور برقرار می شود و این خود یک سرمایه سیاسی برای مردم قاره سیاه است که در نقش یک قدیس سیاسی از شکاف و اختلاف در آفریقای جنوبی جلوگیری می کند.

همه میراث اخلاقی ماندلا در این جمله خلاصه شده است که او از کینه و انتقام گریزان بوده است. یعنی همان چیزی که مصیبت عظمای این منطقه است ‎/ وقتی مرد شماره ۴۶۶‎/۶۴ مدت ۲۷سال زندانی بود و هنگامی که در سال ۱۹۹۰آزاد شد درباره انتقام نمی خواست چیزی بداند و این امر، از وی فردی خارق العاده ساخت. این برنده جایزه صلح نوبل، به افرادی که وی را سالیان دراز، آزار داده بودند نزدیک می شود ‎/ وی با «هندریک ورورد» نخست وزیر سابق و بیوه ای که آپارتاید را بوجود آورد چای می نوشد و با «پرسی یوتار» وکیل دولت سابق که بر ضد وی اقامه دعوی کرد و وی را به زندان افکند دائم در تماس است و مزاح و شوخی می کند.

هنگامی که آفریقای جنوبی میزبانی جام جهانی راگبی ۱۹۹۵را به عهده داشت، نلسون ماندلا اتباع غیر سفیدپوست آفریقای جنوبی را به حمایت از تیم اتحادیه ملی راگبی آفریقای جنوبی که پیش از این مورد نفرت همگان بود دعوت کرد. پس از آنکه تیم اسپرینگبوک با پیروزی بر نیوزلند به قهرمانی رسید ، ماندلا با پوشیدن لباس اسپرینگبوک جام قهرمانی را به کاپیتان سفید پوست این تیم، اهدا کرد. این اقدام ماندلا گامی مهم در راستای برقراری آشتی میان سیاهان و سفیدپوستان آفریقای جنوبی محسوب می شد.

ماندلا در یک خانواده تمبو در روستای کوچک موزو در ناحیه متاتا، مرکز مناطق ترانسکی از استان کیپ اتحادیه آفریقای جنوبی به دنیا آمد. پدرش، گادلا هنری مپهاکانییسوا، عضو شورای سلطنتی مردم تمبو بود.

رولیهلاهلا ماندلا در هفت سالگی، نخستین عضو خانواده خود بود که به مدرسه پا گذاشت. پدر رولیهلاهلا وقتی وی ۹ ساله بود در نتیجه بیماری سل درگذشت و جونگینتابا، نایب السلطنه سرپرستی وی را بر عهده گرفت.

ماندلا در یک مدرسه تبلیغی وسلی در همسایگی محل زندگی نایب السلطنه مشغول به تحصیل شد. بر اساس رسوم تمبو، او در شانزده سالگی در مؤسسه شبانه روزی کلارک بری، مشغول به تحصیل فرهنگ غرب شد و توانست به جای سه سال، در دو سال مدرک مقدماتی خود را اخذ کند.

در نوزده سالگی، در سال ،۱۹۳۷ به هلدتون، دانشکده وسلی در فورت بیوفورت که بیشتر خانواده سلطنتی در آن مشغول به تحصیل بودند عزیمت کرد و به ورزش های بوکس و دو و میدانی علاقه مند شد. پس از شرکت در کنکور، او شروع به تحصیل در مقطع کارشناسی در دانشگاه فورت هار کرد.

ماندلا در پایان سال اول تحصیلات خود، در تحریم شورای نمایندگی دانشجویان که در اعتراض به سیاست های دانشگاه انجام گرفت شرکت کرد و پس از آن از فورت هار اخراج شد. ماندلا به لطف ارتباطی که با دوست و همکار خود ، والتر سیسولو، داشت به عنوان منشی یک شرکت حقوقی شروع به کار کرد. در حین کار، تحصیلات خویش را به صورت مکاتبه ای در دانشگاه آفریقای جنوبی (UNISA) به اتمام رساند و پس از آن شروع به تحصیل در رشته حقوق در دانشگاه ویتواترسرند کرد. ماندلا در این مدت در شهرکی به نام الکساندرا زندگی می کرد.

در سال ،۱۹۶۱ ماندلا رهبری اومخونتو وسیزوه (به معنای «نیزه ملت»، که علامت اختصاری آن MK است ) شاخه نظامی کنگره ملی آفریقا (ANC) را که خود یکی از بنیانگذاران آن بود بر عهده گرفت. او مبارزات ضد نژادی علیه اهداف نظامی و دولتی را رهبری کرده و طرح هایی تدوین کرد تا در صورتی که این روند مبارزات نتوانست به آپارتاید خاتمه دهد به جنگ چریکی متوسل شود. چند دهه بعد، خصوصاً در دهه ،۱۹۸۰ مخونتو وسیزوه به عنوان هسته اصلی جنگ چریکی پرچم مبارزه علیه رژیم آپارتاید را در دست گرفت. ماندلا بعد از این نگاه خویش را به آن سوی مرزها معطوف کرد و در خارج از کشور مبادرت به جمع آوری کمک های مالی برای MK کرد و در دیدار با برخی از دولت های آفریقا ترتیباتی برای آموزش شبه نظامی داد.

سرانجام در ۵ اوت ،۱۹۶۲ ماندلا پس از هفده ماه گریز، دستگیر و در دژ ژوهانسبورگ زندانی شد. سه روز بعد، در دادگاه جنجالی نظام آپارتاید وی متهم به رهبری اعتصاب کارگران در سال ۱۹۶۱ و ترک غیرقانونی کشور شد. در ۲۵ اکتبر ،۱۹۶۲ به پنج سال زندان محکوم گردید و دو سال بعد در ۱۱ ژوئن ،۱۹۶۴ به اتهام شرکت در کنگره ملی آفریقا (ANC) برای وی حکم دیگری صادر شد.

ماندلا در جزیره رابن زندانی شد و در این زندان ۱۸ سال از محکومیت ۲۷ سال زندان خود را به سر برد. در این زندان بود که اثر ماندگار خویش را که منشور مبارزه او به حساب می آید، تحت عنوان«راه طولانی آزادی» نوشت.

ماندلا در مدتی که در زندان بود با همه این کامیابی های سیاسی در زندگی شخصی خود شانس چندانی نداشت ، اولین همسرش خیلی زود از وی جدا شد. دومین همسرش نیز که شانزده سال از وی جوان تر بود، به سبب اختلاف با وی که در زندان بود جدا شد.

ماندلا که همه عمر خویش را تحت تعقیب بوده می نویسد: «سالیان دراز از جاسوسان آپارتاید رنج برده است.» ماندلا بسیاری از همدستانش از جمله محافظ مورد علاقه خود را در سال ۱۹۹۱در یک توطئه از دست داد. وی در ۸۰ سالگی سرانجام با «گراکا ماچل» بیوه «سامورا ماچل» رئیس جمهور سابق موزامبیک ازدواج کرد.

همه سال های ایام زندان مبارز پیر که چندی پیش ۹۰ ساله شد، چنان که در کتابش آمده سرشار از نکات جذاب برای آزادیخواهان است. نظام آپارتاید وقت در فوریه ۱۹۸۵ از او خواست آزادی مشروط به شرط عدول از عقاید خویش را بپذیرد. از او خواسته شده بود مبارزه مسلحانه را محکوم کند اما ماندلا این معامله سیاسی را شرم آور خواند. او تا فوریه ۱۹۹۰ رنج زندان را به سازش ترجیح داد تا این که تلاش کنگره ملی آفریقا و مبارزات بین المللی با شعار «نلسون ماندلا را آزاد کنید» منجر به آزادی وی شد. فردریک دکلرک رئیس جمهور همزمان دستور آزادی ماندلا و پایان ممنوعیت فعالیت کنگره ملی آفریقا را صادر کرد.

روزنامه آلمانی فرانکفورتر آلگماینه

شیرین کسرائی