ابعاد خاص و عام عبادت

رعایت مسائل اخلاقی در مهیا شدن برای عبادت در نحوه حرکات بدنی, در چگونگی تمیزی لباس, بدن, نشاط نفس و در عبارتی کوتاه توجه داشتن به شرایط جمال و تجمل در عبادت به آن زینت و زیبایی خاصی می بخشد و اثر خاص خود را در لطافت روح می گذارد عبادت دارای ابعاد مختلف است که در اصلاح فرد و جامعه موثر است بعد عام عبادت عبارت از اطاعت کردن و فرمان بردن است

رعایت مسائل اخلاقی در مهیا شدن برای عبادت در نحوه حرکات بدنی، در چگونگی تمیزی لباس، بدن، نشاط نفس و در عبارتی کوتاه توجه داشتن به شرایط جمال و تجمل در عبادت به آن زینت و زیبایی خاصی می‌بخشد و اثر خاص خود را در لطافت روح می‌گذارد. عبادت دارای ابعاد مختلف است که در اصلاح فرد و جامعه موثر است. بعد عام عبادت عبارت از اطاعت کردن و فرمان بردن است. فردی که تصمیم گرفته در تمام شئون زندگی اخلاقی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و...پیرو قوانین دین باشد هر چند قصد تقرّب نداشته باشد، به اصلاح حرکات جسمانی و تحریکات غریزی و امیال نفسانی اقدام کرده و زمینه را برای مزین ساختن روح خود به فضایل و حسن خلق آماده کرده، زیرا پیروی از دین مانع افتادن در فحشا و منکرات است.خداوند متعال در قرآن مجید می‌فرماید‌ای فرزندان آدم با شما عهد نکردم که شیطان را نپرستید که او برای شما دشمن آشکاری است و این که مرا بپرستید که راه مستقیم است. در جایی دیگر می‌فرماید عبادت شیطان همان اطاعت و پیروی از الهام‌ها و وسوسه‌های اوست که انسان را از فحشا و منکرات می‌کشاند و عبادت خدا فرمانبری از قوانین دین است که صراط مستقیم می‌باشد.اما بعد خاص عبادت عبارت از اعمال خاصی است که شرط صحت آن قصد تقرب است. بعد خاص عبادت خود دارای سه بعد فقهی، اخلاقی و عرفانی است.

● بعد فقهی

منظور از بعد فقهی عبادت، انجام تکالیف عبادی است به نحوی که شخص از عهده تکلیف خارج شود و بر ذمّه او چیزی نباشد. مانند انجام نماز با تمام شرایطی که در رساله عملیه نوشته شده است از جمله رعایت شرایط و مقدمات مانند غصبی نبودن آب وضو، مکان و لباس، صحت قرائت، علم به قبله و ... فردی که نماز را با رعایت تمام شرایط صحت بخواند از عهده تکلیف نماز بیرون می‌آید.

● بعد اخلاقی

رعایت جهات اخلاقی احیانا دخالت در صحت نماز ندارد لکن سبب بالا رفتن فضیلت و ثواب نماز و اثرگذاری مثبت آن بر مراتب جسمانی و حیوانی نفس و سپس بر مرتبه انسانی نفس می‌گردد.رعایت مسائل اخلاقی در مهیا شدن برای عبادت، در نحوه حرکات بدنی، در چگونگی تمیزی لباس، بدن، نشاط نفس و در عبارتی کوتاه توجه داشتن به شرایط جمال و تجمل در عبادت به آن زینت و زیبایی خاصی می‌بخشد و اثر خاص خود را در لطافت روح و توجه به معبود و خشوع در برابر جمال محبوب حقیقی خداوند متعالی می‌گذارد.امیر المومنین(ع) می‌فرماید: به حقیقت خدا زیباست و زیبایی را دوست می‌دارد و دوست می‌دارد که اثر نعمت‌هایش را بر بنده‌اش ببیند. قرآن می‌فرماید:‌ای فرزندان آدم! زینت خود را به هنگام رفتن به مسجد، با خود بردارید!

● بعد عرفانی

ظهور انسان با تمام شئون و ابعادش و خروج او از بطلان عدم به هستی و ارزش یافتنش در شعاع قابلیت وابستگی محض به خداوند متعال در مرحله تکوین و آفرینش بود. وابستگی به خدا، پایه و اساس تجلی، ظهور و ارزش یافتن است. آدمیان برای ظهور عالی‌تر و هستی برتر نیازمند به وابستگی به خدا در مرحله اراده هستند و عبادت پدیده‌ای نورانی از جانب خداوند برای انسان است، تا قابلیت وابستگی را در مرحله اراده ایجاد کند.عبادت، ظهور یافتن، شکوه و جلال پیدا کردن و در یک کلام باز شدن شکوفه‌های روح انسانی است. از طبیعت مادی بیرون آمدن و به معراج راه یافتن است. نماز که مظهر عالی عبادت و خضوع و خشوع در مقابل خداست ظهورش در نهی عن الفحشا و المنکر و نزول رحمت خدا بر مومن است.تحقق بعد عرفانی نماز در شعاع توجه به ابعاد عام و خاص، رعایت ابعاد فقهی و اخلاقی عبادت و علاوه بر اینها تغذیه‌آور حلال است. با وجود جهات و ابعاد فوق، نماز معراج و تنهی عن الفحشا و منکر است وعلت این که ملاحظه می‌کنیم عبادت مردم چندان اثر مثبت بر نفس نمی‌گذارد، بدان جهت است که غالبا توجه به بعد فقهی نماز است و ابعاد دیگر مورد غفلت قرار می‌گیرد.