رجوع کنید به مراکز مشاوره بیماری های رفتاری

ویروس ایدز در دهه ۶۰ با فرآورده های خونی وارداتی آلوده به ایران وارد شد و مورد توجه قرار گرفت پس از آن, بلافاصله گروه کنترل اچ آی وی و کارگروه های فنی تشکیل شدند اما در اواسط دهه ۷۰ ناگهان با افزایش شیوع این ویروس در میان معتادان تزریقی مواد مخدر و زندانیان مواجه شدیم

ویروس ایدز در دهه ۶۰ با فرآورده‌های خونی وارداتی آلوده به ایران وارد شد و مورد توجه قرار گرفت. پس از آن، بلافاصله گروه کنترل اچ‌آی‌وی و کارگروه‌های فنی تشکیل شدند اما در اواسط دهه ۷۰ ناگهان با افزایش شیوع این ویروس در میان معتادان تزریقی مواد مخدر و زندانیان مواجه شدیم...

در این دوران هم برنامه‌های کاهش آسیب مانند عرضه سرنگ و سوزن‌های پاک و بهداشتی، راه‌اندازی مراکز گذری و راه‌اندازی مراکز درمان‌های نگهدارنده با متادون با همکاری ستاد مبارزه با مواد مخدر، سازمان بهزیستی و وزارت بهداشت در کشور راه‌اندازی شد و نتایج خوبی هم داشت و در اواخر دهه ۸۰ و به‌دنبال مطالعه‌های پیمایشی که در سطح کشور انجام شد، متوجه شدیم این برنامه‌های کاهش آسیب، باعث کند شدن سرعت شیوع اچ‌آی‌وی در این دو گروه از افراد شده است. در نهایت هم این برنامه‌ها از سوی سازمان جهانی بهداشت، به عنوان الگویی موفق به دیگر کشورها معرفی شد.

البته به دلیل ماهیت خاص این بیماری و به‌دلیل اینکه معتادان تزریقی یا زندانیان مبتلا، معمولا از برقراری رابطه زناشویی کنترل یا محافظت‌شده با همسرشان خودداری می‌کردند، ویروس به‌سادگی و از این طریق به همسرانشان نیز منتقل شد. عوامل اجتماعی تاثیرگذار بر اعتیاد و برقراری روابط جنسی پرخطر و محافظت‌نشده،‌ کم‌کم باعث شد که از اواخر دهه ۸۰، الگوی انتقال ایدز و شیوع آن از طریق روابط جنسی در کشورمان تغییر کند. به این ترتیب و با این الگوی جدید، تعداد زن‌های مبتلا به این بیماری‌ از اواخر دهه ۸۰ به بعد، روند رو به رشدی را طی کرد. براساس اعلام نظام ثبت و گزارش اچ‌آی‌وی که هر ماه از سراسر کشور جمع‌آوری و به وزارت بهداشت اطلاع داده و در ستاد وزارت بهداشت هم هر ۳ ماه یکبار، تجزیه، تحلیل و اطلاع‌رسانی عمومی می‌شود، تا اوایل تیرماه سال جاری، حدود ۲۶ هزار بیمار مبتلا به این ویروس در کشور، ثبت و گزارش شده‌ است. گرچه ایران از اواخر دهه ۸۰ با افزایش ابتلا به ایدز از راه‌های جنسی مواجه بوده است اما همچنان بیشترین موارد انتقال از سال ۶۵ تاکنون از طریق اعتیاد تزریقی و استفاده از سرنگ‌های آلوده مشترک، اعلام می‌شود. بیشترین موارد ابتلا در میان آقایان با حدود ۸۹.۹ درصد و در میان خانم‌ها با حدود ۱۰.۱ درصد گزارش شده است درحالی که سهم ابتلای زنان تا پیش از اواخر دهه ۸۰، کمتر از این میزان بود. بد نیست بدانید که گروه سنی ۳۴-۲۵ سال در ایران،‌ بیشترین تعداد مبتلایان را با حدود ۴۶ درصد مبتلا دارند که این نشان‌دهنده جوان بودن گروه‌های هدف است.

بهتر است بدانید که مبتلا بودن به ایدز از ظاهر افراد مبتلا قابل‌شناسایی نیست، علامت مشخصی ندارد و دوره نهفته آن طولانی است. به همین دلیل، ‌آگاه‌ کردن افراد جامعه در این زمینه اهمیت زیادی دارد. مردم ما باید علاوه بر دوری از رفتارهای پرخطر و پایبندی و تعهد به خانواده، بدانند که اچ‌آی‌وی از طریق راه‌های معمولی مانند دست دادن، مراودات روزمره، روبوسی‌های عادی، عطسه، سرفه، نیش حشرات، نیش پشه،‌ حضور در اماکن عمومی مثل استخر و مترو یا غذا خوردن یا آب نوشیدن از ظروف مشترک منتقل نمی‌شود. این ویروس فقط از راه برقراری رابطه جنسی پرخطر و بدون محافظت، استفاده از سرنگ‌های آلوده در میان معتادان تزریقی، استفاده از وسایل تیز و برنده مشترک با فرد آلوده مانند تیغ و قیچی یا تماس مخاطی با خون و ترشحات فرد آلوده به اچ‌آی‌وی منتقل می‌شود و نقش اطلاع‌رسانی و آموزش جوانان و نوجوانان از سنین مدرسه تا ازدواج می‌تواند در پیشگیری از ابتلا،‌ بسیار موثر باشد.

درنهایت اینکه خوشبختانه وزارت بهداشت در حال حاضر در تمام استان‌های کشور، مراکز درمانی مشاوره‌های رفتاری را راه‌اندازی کرده است که نشانی و شماره تلفن این مراکز از طریق ۱۱۸ برای عموم مردم، قابل دسترسی است. این مراکز در امر مشاوره‌ و اطلاع‌رسانی یا انجام آزمایش‌های مربوط به ابتلا به ایدز بسیار فعال هستند و اطلاعات فردی را کاملا محرمانه نگهداری می‌کنند. تمام خدماتی هم که در مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری انجام می‌شوند، رایگان است؛ خدماتی مانند مشاوره، آزمایش اچ‌آی‌وی و درمان ایدز.

دکتر عباس صداقت

رییس اداره کنترل ایدز وزارت بهداشت