خطاناپذیرسازی در فرایندهای ساخت POKA YOKE

▪ نویسنده : دادگر فروغی و دكتر محمدرضا مه‌پیكر
همان‌طور كه جهان هستی در حال بسط و گسترش است، دنیای صنعتی ساخته دست بشر نیز به طرز شگفت‌آوری، توسعه و گسترش می‌یابد و روز به روز …

نویسنده :

دادگر فروغی و دكتر محمدرضا مه‌پیكر

همان‌طور كه جهان هستی در حال بسط و گسترش است، دنیای صنعتی ساخته دست بشر نیز به طرز شگفت‌آوری، توسعه و گسترش می‌یابد و روز به روز افق‌های جدیدتری برای بشر كره خاكی گشوده می‌شود. شاید آینده‌ای مبهم و نامعلوم در انتظار انسان باشد. این سؤال هنوز برای همگان باقی است كه انسان به كجا خواهد رسید؟ اما مسلم است كه ما در زمان حال زندگی می‌كنیم و امكانات موجودمان حاصل دست رنج پیشینیان است، گذشتگانی كه تلاش خود را با نگاه به آینده‌ای كه امروز ماست انجام داده‌اند. یقیناً آیندگان نیز ما را به نقد خواهند گذاشت و نسبت به عمل امروزمان به قضاوت خواهند نشست و چراهایی را نیز خواهند پرسید!

همه ما باید سعی و تلاشمان این باشد كه بخشی از پرسش‌های آنها را امروز پاسخ دهیم. پاسخی كه نسل هوشمندتر از امروز آینده را قانع كند.

منابع امروز بشر محدود و نیاز انسان به آنها روزافزون است. منابع، میراث گذشته و آینده است. پس همه كسانی كه امروز از این منابع استفاده می‌كنند، باید بر خود لازم بدانند كه علاوه‌بر به‌كارگیری منابع و برطرف كردن نیاز خود، با تمام وجود از آنها حفاظت كنند.

پس چگونه منابع محدود موجود را به كار گیریم و سهمی برای آینده نیز باقی گذاریم، در حالی كه از حقوق امروز خود نیز چشم‌پوشی نكنیم!

به نظر تنها یك راه وجود دارد: «استفاده درست»

استفاده درست، یعنی برطرف كردن حداكثر نیاز با حداقل منابع و این چیزی است كه بشر امروز به آن پی برده و تمام تلاش خود را بر آن معطوف داشته است. او ابزار، روش‌ها و مكانیزم‌هایی را ابداع كرده است تا خود را به مطلوب نزدیك‌تر سازد.

خطاهای كم و بیش در سراسر فعالیت‌های روزانه كاری و اجتماعی در كمینند تا منابع محدودمان را هدر دهند. اگر این خطاها را شناسایی كنیم و روشی برای مقابله با آنها پدید آوریم، علاوه‌بر پاسخگویی به نیاز غیرقابل انكار امروزمان می‌توانیم بخشی از پرسش‌های آیندگان را نیز پاسخ دهیم. تا چه پیش آید.

وقتی از بهبود فرایندها و آسان شدن فعالیت‌های كاری صحبت می‌شود، بسیاری از افراد ناخودآگاه به كاربرد یكی از اعجازهای انسانی، یعنی استفاده از اتوماسیون در تولید فكر می‌كنند. به عنوان مثال استفاده از انواع ربات‌ها، دستگاه‌های CNC و... . اما ژاپنی‌ها خیلی ساده و كم هزینه سعی در كاهش اتلاف و بهینه‌سازی فعالیت‌های كاری كرده و می‌كنند.

شكی نیست كه با استفاده از تجهیزات جدید و پیشرفته همسو و همراستا با رشد فناوری می‌توان بسیاری از اتلاف‌ها را كاهش داد یا آنها را حذف كرد و باعث بهبود در فعالیت‌ها شد، اما باید همواره به خود بقبولانیم كه الزاماً به كارگیری فناوری مدرن، اولین و بهترین اقدام نبوده است و نمی‌تواند باشد: بلكه توصیه می‌كنیم از آن به عنوان آخرین اقدام، یعنی هنگامی كه راه‌های ساده و كم هزینه تقریباً به انتها و بن‌بست رسیده است، استفاده شود. وقتی مشاهده می‌شود كه با شیوه‌های ساده و نوآورانه چگونه توانسته‌ایم به نتایج شگرف و معجره‌آسایی دست یابیم، در حقیقت در می‌یابیم كه سخت‌افزارها به تنهایی نمی‌توانند ما را در جهت دستیابی به نتایج عالی هدایت كنند. گردانندگان اصلی، نیستند جز انسان‌هایی كه رشد یافته و در باورهای خود تغییراتی شگرف به وجود آورده‌اند.

اكثر كسانی كه با آنها صحبت می‌كنیم، باور نمی‌كنند كه به همین سادگی می‌توان نتایج قبلی را تغییر داد و به نتایج جدید و خوبی رسید. همه ما به‌طور روزانه فعالیت‌هایی را انجام می‌دهیم و یا به فكر انجام آن هستیم، اما همه فعالیت‌هایمان با آنچه از پیش تصور كرده‌ایم انطباق ندارند. بعضی از كارها مطابق خواسته ما بوده و برخی دیگر موردنظر ما نبوده‌اند، اما به هر حال با آنها مواجه شده‌ایم. اگر كمی دقیق‌تر شویم، مشخص می‌شود كه می‌توانیم كارهای روزانه خود را به صورت زیر نشان دهیم:

اتلاف‌ها+ كارهای واقعی (دارای ارزش افزوده)= كارهای روزانه

اگر تنها سخن و باورمان این باشد كه «اتلاف‌ها را پیدا و آنها را حذف كنیم»، آن وقت با چشمان خود خواهیم دید كه چگونه به موفقیت می‌رسیم. از میان انبوهی از روش‌ها و ابزار پدید آمده، در كتاب حاضر روشی را بیان می‌كنیم كه بسیار ساده و پراهمیت است و آن را «خطاناپذیرسازی فرایندها» می‌نامند.