درباره مناظره ۱۰خرداد

برگزاری مناظره زنده تلویزیونی میان نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری, آن هم در موضوع اقتصاد, واجد خطرات و تهدیداتی است

برگزاری مناظره زنده تلویزیونی میان نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری، آن هم در موضوع اقتصاد، واجد خطرات و تهدیداتی است.

برخی نامزدها تمایل دارند خدمات و دستاوردهای رقبا را به کلی زیر سوال ببرند. برخی تصور می کنند برای جلب رای، باید تصویری سیاه و تلخ از وضع موجود ارائه دهند. برخی برای قبولاندن نظرشان، آمارهایی غیرمستند و غیرواقعی ارائه می کنند.

برخی نیز خدای نکرده ممکن است برای جلب رای، وعده های غیرواقعی و خارج از اختیارات رئیس جمهور یا ظرفیت های کشور مطرح کنند... همه این ملاحظات، مناظره نامزد های ریاست جمهوری درباره مسائل اقتصادی را بسیار حساس و پیچیده کرده است.

در انتخابات امسال که با هشت نامزد روبه رو هستیم، موضوع از این هم پیچیده تر است، زیرا اجرای مناظره های دو به دو به ۲۸روز نیاز دارد و با توجه به فرصت رسمی فقط بیست روزه تبلیغات در این دوره، اجرای چنین مناظره هایی عملا منتفی بود، با این حال رسانه ملی ترجیح داد مناظره ها را با حضور هر هشت نامزد اما به تفکیک موضوع برگزار کند.

برای طراحی چنین مناظره ای، چند راه وجود داشت. اگر امکان بحث و جدل زنده هر هشت نفر با هم در استودیو فراهم می شد، این خطر وجود داشت که نامزدی که «بلندتر»، «تهاجمی تر» و به اصطلاح «چالشی تر» حرف می زند، نزد عموم برنده به نظر برسد و عدالت در حق نامزدی که اخلاق و نزاکت را بیشتر رعایت کند، به طور کامل ادا نشود.

اگر هم برای بحث ها قاعده و زمان در نظر گرفته می شد، بحث بین هشت نامزد نیاز به ۲۸ دور بحث داشت که هر بحث نیز نیاز به پاسخ ها و هر پاسخ به پاسخ های بعدی که عملا این بحث ها در یک برنامه تلویزیونی هر چقدر طولانی هم نمی گنجید.

وانگهی، رسالت رسانه ملی این است که برای رسیدن مردم به انتخاب اصلح از مسیر تفکر و اندیشه زمینه سازی کند، نه از مسیر هیجان و احساسات.

به همین دلیل، روش برگزاری «مناظره اقتصادی» به آن شکلی که روز جمعه دیدیم، طراحی شد. یعنی هر نامزد، برنامه اش را برای هشت مشکل اقتصاد کشور بیان یا برنامه نامزد دیگر را نقد کند تا مردم با مقایسه آرا، قضاوت و نامزد مورد نظرشان را انتخاب کنند.

از سوی دیگر، ملاحظه یک دوره کامل از بیان دیدگاه های هر هشت نامزد در برنامه های قبلی شان نشان می داد که تقریبا همه نامزدها در موضوعات اقتصادی حرف مشابهی می زنند و به همین دلیل، حضور هر هشت نامزد در مناظره، فرصتی بود تا تفاوت دیدگاه ها و برنامه های اقتصادی آنها روشن شود.

این فرصت به نحوی طراحی شد که نامزد های محترم ابتدا به هشت سوال اصلی اقتصاد ایران پاسخ دهند.

در مرحله دوم به ۲۴سوال کوتاه حاوی دوراهی هایی که رئیس جمهور به طور دائم با آنها روبه روست پاسخ دهند و در بخش آخر، دیدگاه و حس خود را درباره هشت عکس با موضوع اقتصادی بیان کنند.

برخی به وقت کم نامزدها در پاسخگویی به بخش اول انتقاد داشتند. درباره این انتقاد یادآوری می شود «وقت رئیس جمهور»، گران ترین عامل اقتصادی در هر کشور است، به همین دلیل رئیس جمهور باید بتواند در حداقل زمان فکر کند و بهترین تصمیم را بگیرد.

علاوه بر این، نامزد های محترم تاکنون در چند برنامه تلویزیونی و رادیویی برنامه های خود را طرح کرده بودند و زمان آن بود تا پاسخ خود به هشت سوال اصلی اقتصاد ایران را به طور خلاصه بیان کنند.

برخی دیگر این ایراد را گرفته اند که چرا از نامزد ها پرسش های چند گزینه ای پرسیده شد؟ درباره این انتقاد، نباید فراموش کنیم که رئیس جمهور به طور مستمر باید تصمیم های سخت بگیرد؛ تصمیم هایی از جنس انتخاب بین بد و بدتر یا خوب و خوب تر.

این تصمیم ها در مسائل اقتصادی بسیار پررنگ تر است، زیرا اصولا اقتصاد، علم تخصیص منابع کمیاب است و مسئولان اجرایی دائم باید درباره تخصیص منابع کشور میان اولویت های مختلف تصمیم بگیرند و دو راهی های حساس و پیچیده را به رئیس جمهور ارجاع دهند.

به همین دلیل هم برخی انتقادها به برخی رئیس جمهور ها این بوده است که آنها در مواقع حساس، بر سر دوراهی های مهم، بموقع تصمیم نمی گرفتند و کشور را معطل می کردند.

اکثر نامزد های انتخابات ریاست جمهوری در همه جای دنیا علاقه دارند حرف های کلی و وعده های عوام فریب بدهند.

این وظیفه رسانه هاست که آنها را در برابر سوال های جدی قرار دهند و از آنها بخواهند به جای کلی گویی، مشت شان را در برابر رای دهندگان باز کنند تا آنها بتوانند نزدیک ترین نامزد به دیدگاه ها و مطالباتشان را انتخاب کنند.

از یک مناظره تلویزیونی انتظار می رود هیجان و جدل داشته باشد. در مناظره متعارف، هم امکان عدول از مرزهای اخلاق و انصاف وجود داشت و هم برنده چنین مناظره هایی، نامزدی است که بیشتر می تواند روی «احساسات» مردم تاثیر بگذارد.

در مدلی که در مناظره اقتصادی جمعه دهم خرداد اجرا شد، هم زمینه عدول از انصاف و اخلاق از بین رفت و هم تلاش شد نامزدهای محترم به جای ارائه وعده و شعار، دیدگاه و انتخاب خود را درباره مهم ترین «دوراهی های درمقابل رئیس جمهور آینده» بیان کنند و به قضاوت مردم بگذارند.

سید امیر سیاح

مدیرگروه اقتصادی شبکه یک سیما