غرب وحشی تكامل

درحالی كه جانوران برای تطابق با شرایط تازه و چیره شدن بر «حیله های تكاملی» جدال می كنند, تكامل هم با كینه جویی در محیط شهری به كار خویش مشغول است و به گفته «جوئل براون» بوم شناس دانشگاه ایلینویز شیكاگو «غربی وحشی, در نتیجه تكامل و بوم شناسی »

شهرها به غرب وحشی تكامل تبدیل شده اند، آزمایشگاهی ایده آل برای بوم شناسان تا تنازع بقا را از نزدیك بررسی كنند. «جنگل های شهری» ما برای بسیاری از جانوران گستره وسیعی از منافع به همراه دارد؛ غذای بی دردسر، گرما و زیستگاه فراوان. اما درحالی كه یك شهر پشتیبان جانوران است در عین حال هم می تواند آنها را سردرگم كند، به دام بیندازد و سرانجام آنها را از بین ببرد. به خاطر همین آنچه در طبیعت نتیجه بخش است، ممكن است در خیابان های كم اهمیت ما نتیجه معكوس دهد.

باب هلمز: درحالی كه جانوران برای تطابق با شرایط تازه و چیره شدن بر «حیله های تكاملی» جدال می كنند، تكامل هم با كینه جویی در محیط شهری به كار خویش مشغول است و به گفته «جوئل براون» بوم شناس دانشگاه ایلینویز شیكاگو «غربی وحشی، در نتیجه تكامل و بوم شناسی.» یك جانور زمانی در حیله های تكاملی گرفتار است كه كاری را انجام دهد كه برایش تكامل یافته، اما در زمان یا مكانی نابجا. به گفته «براون» این برداشت ممكن است توضیح این نكته را آسان كند كه چرا بسیاری از سنجاب ها در خیابان های شهر له و لورده می شوند. آنها طی میلیون ها سال برای گذر هر چه بهتر از فضاهای باز تكامل یافته اند، بدون آنكه وقت خود را برای تماشای شكارچی هایی تلف كنند كه شاید از آنها گریزی نیست. «معمولاً این كار معقولی است. اما نه برای سنجاب شهری كه ترافیك چهار بانده را رد كند.»

اگرچه بوم شناسان نواحی شهری را به خاطر آنكه ارزش مطالعه چندانی ندارند كنار گذاشته بودند، اما اخیراً پذیرفته اند شهرها صحنه هایی ایده آل برای مشاهده رفتارهایی هستند كه به ندرت با چنین سرعتی در طبیعت تكامل می یابد. محیط های شهری نسبت به حومه ها تغییرپذیری كمتری دارند. جزایر گرمایی شهری مترادف آن است كه حشرات مدتی طولانی تر یا در كل سال فعالند و یا فعالیت های انسانی منابع آبی و غذایی پایدارتر و پیش بینی پذیرتری را برای حیات وحش شهری فراهم می كند.

شگفت آور اینكه همین مزیت در عین حال هم می تواند خود دام تكاملی را ایجاد كند. چون فراوانی غذا الزاماً هم چندان چیز خوبی نیست و ممكن است پیام خطایی برای جانوران بفرستد. برای مثال تغذیه رسان های متعدد پرندگان در حومه های فلوریدا به زاغ كبودهای نحیف آن ناحیه اجازه می دهند زندگی نسبتاً بدون تنش و پرخوراكی داشته باشند. بنا به گفته «رید بومن» بوم شناس رفتاری مركز زیست شناختی Archbold فلوریدا، این زندگی بی دردسر هزینه ای هم دارد. با تقلید بهار غیرعادی زودهنگام و پررونق، فراوانی تصنعی پرندگان را چند هفته ای زودتر نسبت به پرندگان حومه نشین برای جفت گیری فریب می دهد. دام از این قرار است: میوه های مغزدار و دیگر غذاهای گیاهی كه والدین را فربه كرده بود برای جوجه ها نامناسب هستند. چون آنها به پروتئین های هضم پذیرتری چون لارو حشرات احتیاج دارند كه تا اواخر بهار پدیدار نمی شوند. در نتیجه جوجه های حومه ای به احتمال زیاد یا از گرسنگی می میرند یا جلوی رشدشان گرفته می شود.

روشنایی شهرها هم می تواند دامی دیگر برای جانوران دست و پا كند. لاك پشت های دریایی كه در ساحل سر از تخم در می آورند، اغلب راه امن دریا را در پیش می گیرند كه در طبیعت بكر همواره درخشان تر از خشكی است. اما در حال حاضر ممكن است راهی خشكی و روشنایی های ساختمانی ساحلی شوند، كه بقای شان در آنجا بعید است. پرنده های آوازخوان شب مهاجر هم ممكن است به سوی ساختمان های روشن و برج های رادیویی پرواز كنند كه منجر به مرگ پرتعدادشان از ده ها تا هزاران عدد می شود.

چنین چالش هایی شهرها را به آزمایشگاهی ایده آل برای زیست شناسان تكاملی تبدیل می كند تا شاهد تطابقی باشند كه پیش چشم شان رخ می دهد. برای نمونه «هانس اسلاب كورن» در سال ۲۰۰۳ از دانشگاه لیدن هلند نشان داد چرخ ریسك های بزرگ شهری نسبت به عموزاده های حومه نشین شان با صدای زیرتری آواز می خوانند، به نحوی كه آوازشان از میان همهمه شهری (كه فركانس كوتاه تری دارد) به گوش می رسد. «كورن» اكنون مشغول آزمایشی است تا ببیند یك چرخ ریسك به طور جداگانه هم توانایی یادگیری این واكنش را دارد یا نه. به گفته «براون»: «بسیاری از این گونه ها تازه در حال تطابق یافتن با محیط های انسانی هستند. آزمون طبیعی خوشایندی است.»

NewScientist.com,Apr.۲۲.۲۰۰۵

ترجمه: الهیار امیری

جان پیكرل